Duke fituar mandatin e kandidatit të opozitës për zgjedhjet presidenciale turke, të hënën më 6 mars, pas disa muajve negociatash, sherresh e deri tek psikodramat e këtyre ditëve të fundit, Kemal Kiliçdaroglu po përjetonte ndjesinë e një kënaqësie diskrete dhe hakmarrjeje të butë.
I sulmuar dhe i kritikuar nga të gjitha anët prej lidereres të së djathtës nacionaliste Meral Aksener, anëtare e një koalicionit opozitar që ai po e mbante të bashkuar prej një viti, kreu i Partisë Republikane të Popullit (CHP), të krijuar nga themeluesi i Republikës, Ataturk, arriti më së fundi të mbajë të bashkuar gjashtë partitë që do e mbështesin atë në betejën presidenciale të 14 majit kundër Erdoganit.
Në një kthesë të papritur në minutat e fundit, një karakteristikë e zakonshme e politikës turke, kompromisi u arrit të hënën, në Ankara, mes presidentes zhurmëmadhe të “Bon Parti” dhe pesë formacioneve të tjera të këtij koalicioni të emërtuar si Aleanca Popullore, ose ndryshe i quajtur ” Tryeza e të Gjashtëve”. “Nuk jam unë kandidati, jeni ju të gjithë kandidatë”, iu drejtua turmave kur shpalli kompromisin Kemal Kiliçdaroglu.
Meral Aksener, më në fund u rikthye në tryezën e bisedimeve pasi krijoi surprizën të premten duke e kundërshtuar fuqishëm kandidaturën e Kiliçdaroglu. “Kjo aleancë nuk na lejon më të diskutojmë në mënyrë të bashkërenduar për kandidatët e mundshëm. Ajo është shndërruar në një zyrë noterie e cila punon për miratimin e një kandidati të vetëm”, denoncoi liderja e partisë nacionaliste. Kjo deklaratë u interpretuar si sabotim i “Tryezës të së Gjashtëve”, duke provokuar tronditje brenda opozitës, e cila tashmë po përpiqej të paraqiste një imazh uniteti. Ky zhvillim bëri që të shtyhej shpallja e kandidatit zyrtar. E gjithë fundjava e shkuar u shënua nga një vorbull virulente
kritikash dhe spekulimet rreth pozicionit të Meral Aksener. “Ajo deklaratë përmbante aq të papritura sa nuk ishte çudi që nxiti spekulime për ndikimin e mundshëm të “shtetit të thellë”, analizon për Le Monde Seren Selvin Korkmaz, shkencëtar politik dhe drejtor i përgjithshëm i institutit kërkimor StambollPol. Me këtë ai nënkupton teoritë konspirative që gëluan se mos pushteti ishtë përzierë në procesin e përçarjes së opozitës përmes shërbimit inteligjent.
Presidentja e forcës së dytë të koalicionit opozitar, të kredituar me afërsisht 12% deri në 15% të votave nguronte prej muajsh ta mbështeste kandidaturën e Kemal Kiliçdaroglu nga frika se mos ai nuk qe njeriu i duhur për të mundur Erdoganin. Ajo ishte pro figurave të tjera brenda frontit opozitar. Ajo nuk hezitoi të tregojë
afërsinë e saj me profile të njohura politike në CHP që ishin më të avantazhuar nga sondazhet si dhe me kryebashkiakun e Stambollit, Ekrem Imamoglu, të cilin ajo e mbështeti hapur mbrëmjen e dënimit të tij me më shumë se dy vjet e gjysmë burg për “fyerje” ndaj përfaqësuesve të shteti, më 14 dhjetor 2022.
Kiliçdaroglu beri një lëvizje të zgjuar. Ai i bindi të gjithë ata që Meral Aksener i shijte si kandidatë potrncialë ti bashkoheshin atij si këshilltarë të afërt. Ai i premtoi atyre vendin e zv presidentit në rast fitoreje ne 14 maj.
Kjo manovër ka avantazhin e të bindë krahun e rëndësishëm nacionalist, pa humbur votuesit e majtë. Vetëm kandidatura e Kiliçdaroglu mund të kënaqë Aleancën e Punës dhe të lirisë, të udhëhequr nga Partia Demokracia e Popullit (HDP, majtas dhe pro-kurde, 10% deri në 12% të votave). Pro kurdët sipas disa deputetëve, mund të mos investohen për një kandidat këtë vit për të pmbështetur aleancën opozitare. Kështu Kemal Kilicdaroglu, u bë të hënën rivali zyrtar i opozitës kundër Erdoganit./Lapsi.al, marrë e përmbledhur nga Le Monde
Portreti i Kemal Kilicdaroglu nga Deutsche welle
Ünveren, Burak / Solaker, Gülsen
Opozita po kërkon prej kohësh një kandidat të përbashkët për të sfiduar presidentin Recep Tajip Erdogan në zgjedhjet e ardhshme. Ajo duket se më në fund e ka gjetur atë: Kryetari i Partisë Popullore Republikane (CHP), Kemal Kilicdaroglu do të garojë kundër Erdoganit në zgjedhjet e 14 majit. Por kush është njeriu që pretendon ta rrëzojë Erdoganin – njeriun që është në pushtet për mbi 20 vjet?
“Burokrati i vitit”
Kemal Kilicdaroglu lindi si fëmija i një nëpunësi në vitin 1948 në një fshat në rajonin e Anadollit lindor në Tunceli. Rrjedh nga një familje alevite. Alevitët janë një pakicë etnike-fetare në Turqi. Ai është i katërti nga shtatë fëmijët dhe i vetmi në familje që ka studiuar.
Ka diplomuar për ekonomi dhe financa në Ankara, ndërsa karrierën e filloi më 1971 si këshilltar në Ministrinë e Financave të Turqisë. Ai gradualisht u ngrit në administratën turke dhe në vitin 1992 u bë drejtor i Agjencisë së Sigurimeve Shoqërore (SSK). Në vitin 1994 u shpall “Burokrati i Vitit” nga një revistë financiare. Në vitin 1999 doli në pension.
Kemal Kilicdaroglu është shquar gjithmonë për ndershmëri dhe besueshmëri – cilësi që nuk merren si të mirëqena në politikë, veçanërisht në Turqi. Si burokrat, ai luftoi korrupsionin. Falë punës së tij shumëvjeçare në industrinë e sigurimeve, thuhet se ai ka fituar aftësinë për të gjetur një gjilpërë në një grumbull kashte: “Në një dhomë plot me dosje qeveritare, Kilicdaroglu mund të gjejë të gjitha parregullsitë dhe korrupsionin menjëherë”, thotë një anëtar i CHP për Dë dhe shton: “Të qëndrosh i sinqertë për këtë nuk është vetëm një virtyt, është një detyrë e nevojshme.”
Karriera politike
Kilicdaroglu bëri emër në publik si burokrat anti-korrupsion. Karriera e tij politike filloi kur përgatiti një raport korrupsioni me kërkesë të partisë kemaliste socialdemokrate CHP. Raporti u prit mirë nga lideri i atëhershëm i partisë Deniz Baykal dhe nxiti hyrjen e Kilicdaroglut në politikë. Hyrja e tij e parë në parlamentin turk erdhi pas zgjedhjeve të vitit 2002, në të cilat presidenti aktual Erdogan erdhi në pushtet.
Në vitin 2007 ai u bë nënkryetar i grupit të CHP. Ekspozimi i tij mediatik u rrit ndjeshëm kur publikoi disa prova për korrupsionin në vend. Në famën e tij kontribuoi edhe lufta me fjalë me disa deputetë nga radhët e partisë konservatore islamike AKP të Erdoganit. Në vitin 2009 ai kandidoi për kryetar bashkie të Stambollit dhe humbi nga kandidati i AKP-së.
Kryetar i partisë falë një afere seksi
Kur një skandal seksual rrëzoi kreun e partisë, CHP Deniz Baykal nga posti në vitin 2010, Kilicdaroglu kandidoi për udhëheqjen e partisë. Në kongresin e partisë ai mori të 1189 votat e vlefshme. Edhe pse shumica dërrmuese e mbështetësve të CHP-së mbështetën kandidaturën e tij në atë kohë, popullariteti i tij është zbehur që atëherë. Sot, baza e partisë është më e ndarë kur bëhet fjalë për Kilicdaroglu.
Ai fitoi famë ndërkombëtare kur shkoi nga Ankaraja në Stamboll në vitin 2017. Ai dhe mbështetësit e tij udhëtuan rreth 420 kilometra si pjesë e protestës së “Marshimit të Drejtësisë”, e cila donte të tërhiqte vëmendjen ndaj represionit në rritje nga qeveria e AKP-së. Arsyeja e marshimit 25-ditor ishte dënimi me burg i politikanit dhe gazetarit të CHP, Enis Berberoglu.
“Nuk zemërohem kurrë”
Kilicdaroglu, i cili mund të bëhet presidenti i 13-të i Republikës Turke, njihet edhe për qetësinë e tij. Nofkat e tij publike janë “Gandhi-Kemal” për shkak të ngjashmërisë së tij në pamje dhe stil me Mahatma Gandhi ose “Forca e Qetë” dhe “Xhaxhai Demokratik”.
Ai një herë tha në një intervistë se “nuk zemërohet kurrë”. Gruaja e tij e konfirmoi këtë me fjalët e mëposhtme: “Ai është i këndshëm dhe shumë i qetë. Pak tepër i qetë. Kemali nuk e ngre kurrë zërin, ai nuk bërtet kurrë. As që mund të debatosh me këtë burrë. Fakti që është kaq i qetë ndonjëherë vërtet më çmend”, thotë Selvi Kilicdaroglu.
Deputeti dhe nënkryetari i CHP-së, Bülent Kusoglu e njeh Kilicdaroglun prej vitesh. “Të punosh me të duket e lehtë – por është mjaft e vështirë. Ai është jashtëzakonisht i durueshëm, i vendosur, i orientuar drejt detajeve dhe punëtor,” tha Kusoglu për Dë.
Ai konsiderohet si politikani fizikisht më i sulmuar, ndaj të cilit janë bërë edhe përpjekjet më të shumta për atentat, në historinë politike të Turqisë. Kjo përfshin edhe tentativën për linçim në vitin 2019 në Ankara. Në një intervistë për Dë, një politikan i CHP shpjegon se si u shfaq Kilicdaroglu pas sulmit: “Ne pritëm para derës së tij. Ai doli jashtë. Ai kishte të nxira në fytyrë, por nuk dukej aspak i pakënaqur. Ai na ftoi në zyrën e tij dhe porositi çaj për ne. Tha se nuk kishte asgjë për ta tepruar. Ne ishim më emocionalë dhe më të zemëruar se ai. Por ai ishte shumë i qetë. Sikur ne i mbijetuam linçimit dhe jo ai.”
Kilicdaroglu i ka mbijetuar deri tani disa atentate – një sulm të armatosur nga milicia kurde PKK, një sulm në parlament dhe një tentative sulmi me bombë nga IS (Shteti Islamik) gjatë marshimit të tij për drejtësi.
Kandidati më i mirë?
Pavarësisht imazhit pozitiv, Kilicdaroglu është kritikuar publikisht për vite të tëra se nuk është mjaft karizmatik për të paraqitur një alternativë të kapshme për elektoratin kundër Erdoganit.
Kandidimi i tij ka shkaktuar përçarje në koalicionin opozitar, i cili përbëhet nga gjashtë parti opozitare. CHP dhe pesë parti të tjera opozitare kanë punuar së bashku për më shumë se një vit për të rritur shanset e tyre për të fituar kundër Erdoganit. Këto parti janë takuar disa herë në të ashtuquajturën “tavolina e të gjashtëve”.
Megjithatë, “tavolina e të gjashtëve” është bërë një kohë “tavolina e të pestëve”: Partia e dytë më e madhe në tryezë, partia LYI me orientim nacionalist, kërcënoi se do të largohej nga tavolina pasi u bë e qartë se Kilicdaroglu do të jetë kandidati i opozitës. Shefi i LYI-it, Meral Aksener, ka bërë fushatë kundër kandidaturës së Kilicdaroglu për muaj të tërë, me shpjegimin se ai “nuk mund të fitojë kundër Erdoganit”. Aksener mendon se kryebashkiaku i Stambollit Ekrem Imamoglu dhe homologu i tij nga Ankaraja, Mansur Yavas janë kandidatë më të fuqishëm. Në fakt, Kilicdaroglu nuk ka fituar kurrë në zgjedhje.
Pas shumë negociatash në prapaskenë, kriza në opozitë duket se është qetësuar për momentin: Aksener është rikthyer në tavolinën e partive opozitare dhe tani e mbështet kandidaturën e Kilicdaroglu. Konsensusi: Imamoglu dhe Yavas duhet të emërohen “zëvendëspresidentë” në të ardhmen. Të dy ata kanë fituar zgjedhjet për kryebashkiak në dy qytetet më të mëdha të Turqisë në vitin 2019. Ata gëzojnë mbështetje të fortë në shoqëri. Plani i opozitës është të forcojë kandidaturën e Kilicdaroglut. Pesë kryetarët e partive të tjera do të emërohen gjithashtu “zëvendëskryetarë”. Sipas kushtetutës turke, presidenti mund të emërojë një numër të pakufizuar zëvendësish. Pas disa javësh në zgjedhje do të shihet nëse ky lloj uniteti i brishtë mjafton për fitore kundër Erdoganit.
