Presidenti i Shteteve të Bashkuara, Donald Trump, i habiti gati të gjithë kur njoftoi në Zyrën Ovale – gjatë një takimi me kryeministrin izraelit Benjamin Netanyahu – se bisedime të drejtpërdrejta të nivelit të lartë për programin bërthamor të Iranit, janë caktuar për 12 prill në Oman.

Nuk është e qartë nëse Irani donte ta mbante të fshehtë këtë, por ministri i Jashtëm Abbas Araqxhi e ndjeu shumë të nevojshme të thoshte në pikë të natës, me kohën në Teheran, se bisedimet do të jetë të tërthorta, e kundërta e asaj që e tha Trumpi.

Pavarësisht formatit, të dyja palët e kanë paraqitur këtë si takim eksplorues për të kuptuar nëse bisedimet mund të zhvillohen.

Por, brenda titujve fshihet një debat më i thellë strategjik: Çfarë duan të bëjnë saktësisht Shtetet e Bashkuara me programin bërthamor të Iranit – ta mbikëqyrin rreptë apo ta shkatërrojnë plotësisht?

Trump ka qenë i qartë për qëllimin përfundimtar të Uashingtonit: Irani nuk duhet të lejohet kurrë të ketë ndonjë armë bërthamore. Ajo që ai nuk e ka thënë në mënyrë të prerë është nëse kjo nënkupton vendosjen e kufizimeve për programin bërthamor të Iranit, apo shkatërrimin e tij tërësisht.

Në vend të tij kanë folur anëtarët e lartë të administratës së tij, por ata kanë dërguar mesazhe kundërthënëse.

Steve Witkoff, i dërguari i Trumpit për Lindjen e Mesme, i cili do ta udhëheqë delegacionin amerikan në bisedimet në Oman, tha muajin e kaluar se Uashingtoni dëshiron ta krijojë “një program verifikues, në mënyrë që askush të mos shqetësohet për armët e mundshme që dalin nga materiali bërthamor i Iranit”.

Kjo nënkuptonte se Shtetet e Bashkuara duan ta kufizojnë pasurimin e uraniumit dhe ta vendosin një mekanizëm mbikëqyrës për të garantuar se programi bërthamor i Iranit mbetet paqësor – për çfarë Irani pretendon se ka qenë gjithmonë qëllimi i tij.

Megjithatë, këshilltari për sigurinë kombëtare, Mike Waltz, dha një mesazh ndryshe pak ditë më vonë, duke theksuar se administrata kërkon “çmontim të plotë”, dhe shtoi: “Irani duhet të heqë dorë nga programi i tij në një mënyrë që e sheh e gjithë bota”.

Cili duhet të jetë synimi i SHBA-së?

Mbështetësit e shkatërrimit të plotë të programit bërthamor të Iranit thonë se kjo është mënyra e vetme e sigurt për të garantuar se Irani nuk do të zotërojë kurrë armë bërthamore.

Behnam Taleblu, drejtor i programit për Iranin në Fondacionin për Mbrojtjen e Demokracive (FDD), me seli në Uashington, argumenton se Trump nuk duhet të merret me kontrollin e armëve.

“Në vend kufizimit, Irani duhet të detyrohet ta shkatërrojë tërësisht programin bërthamor”, tha Taleblu për Radion Evropa e Lirë (REL).

Ai e pranoi se shkatërrimi i tij është veprim “me rrezik të lartë”, por argumentoi se është i arritshëm dhe i domosdoshëm, përmes trysnisë, si rritja e sanksioneve dhe zhvillimi i stërvitjeve të përbashkëta ushtarake me Izraelin.

Më 9 prill, Departamenti amerikan i Thesarit vendosi sanksione ndaj pesë entiteteve dhe një individi në Iran për mbështetjen e tyre për programin bërthamor, përfshirë edhe Organizatën për Energji Atomike të Iranit (AEOI).

Dhe, nëse bisedimet janë të pafrytshme, Taleblu tha se Trumpi duhet të jetë i gatshëm të largohet nga to.

“Republika Islamike do ta mendojë përnjëmend dorëzimin vetëm nëse e di që Amerika ka mundësi të vërtetë për t’u larguar nga bisedimet”, shtoi ai.

Një mbështetës i madh i shkatërrimit të plotë të programit bërthamor iranian është Netanyahu, i cili ka hedhur idenë e një “marrëveshjeje në stilin e Libisë,” një ide që Teherani e ka kundërshtuar kamotshëm.

Të tjerë argumentojnë se çdo kërkesë për shkatërrimin e plotë të programit do të vlerësohej në Teheran si vetëvrasje politike.

“Kërkesat e SHBA-së për shkatërrimin e plotë, ose një marrëveshje ‘në stilin e Libisë’, që përfshin prishjen e të gjithë programit bërthamor iranian, do të ishin të papranueshme për Teheranin”, tha Gregory Brew, analist për Iranin në Eurasia Group, me seli në Nju Jork.

Ai argumentoi se vendosja e një skeme verifikimi për të mbajtur nën kontroll programin bërthamor të Iranit “do të ofronte, të paktën, një bazë për diskutime të mëtejshme”.

Por, nëse Uashingtoni ngul këmbë për të rrënuar plotësisht programin bërthamor të Iranit, “bisedimet do të përfundojnë shpejt dhe rreziku për përshkallëzim ushtarak do të rritet”, shtoi Brew.

A është Irani i gatshëm të rrezikojë shkuarjen në luftë?

Marrëveshja bërthamore e vitit 2015, nga e cila Trump u tërhoq në vitin 2018, skadon zyrtarisht në tetor. Me përfundimin e saj, Këshilli i Sigurimit i OKB-së do ta humbasë fuqinë për të rivendosur sanksione ndaj Iranit.

Pra, Perëndimit po i soset si koha, ashtu edhe me durimi.

Trump e ka paralajmëruar Iranin se do ta bombardojë, nëse nuk arrihet marrëveshje.

Franca, një tjetër anëtare e përhershme e Këshillit të Sigurimit të OKB-së dhe nënshkruese e marrëveshjes së 2015-ës, ka shprehur shqetësimin se mungesa e një marrëveshjeje të re do ta bëjë përplasjen ushtarake “pothuajse të pashmangshme”.

Shtetet e Bashkuara kanë shtuar ndjeshëm praninë e tyre ushtarake në rajon. Prej javësh ato kanë nisur sulme ajrore kundër rebelëve Huthi të mbështetur nga Irani, duke përdorur armatimin më të sofistikuar, kundër një grupi që as nuk ka forca ajrore.

“Këto dislokime i ofrojnë SHBA-së kërcënim të besueshëm ushtarak, i cili mund të përdoret për ta rritur trysninë mbi Iranin”, tha Brew.

“SHBA-ja po dërgon sinjale të qarta se është e gatshme për përshkallëzim, nëse bisedimet dështojnë, ose nëse Irani e përparon programin drejt armatimit”, shtoi ai.

Rreziqet për regjimin janë shumë të larta, theksoi ai.

Por, Taleblu beson se Irani është në thelb i kujdesshëm ndaj rreziqeve dhe nuk do të dëshirojë përballje ushtarake.

“Ka raste në histori – edhe pse të rralla – ku regjimi është tërhequr dukshëm nga një synim sigurie për të cilin kishte investuar shumë kapital”, tha ai.

“Kur Teherani ka ndier forcë dhe vendosmëri për shtimin e ndëshkimeve dhe imponimin e kostove me kalimin e kohës, që mund të kërcënojnë seriozisht regjimin, ai është tërhequr”, sipas tij.

Tani do të ketë diplomaci në Oman. Koha po soset. Pyetja është: kush do të tërhiqet i pari?/REL

Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky thotë se të paktën 155 shtetas kinezë po luftojnë për Rusinë në luftë.

Komentet e tij vijnë pasi dy luftëtarë kinezë u kapën në fillim të kësaj jave, duke shënuar akuzën e parë zyrtare të Kievit se Kina po furnizonte Rusinë me fuqi punëtore, raporton BBC. 

Duke folur me gazetarët të mërkurën, Zelensky përsëriti pretendimin e tij se ka “shumë më shumë” shtetas kinezë të përfshirë në konflikt, bazuar në informacionin e mbledhur nga qeveria e tij.

Kina ka mohuar më parë se qytetarët e saj po luftojnë për Rusinë, duke thënë se pretendimi “nuk ka bazë në fakte”.

Pekini ende nuk i është përgjigjur deklaratës së fundit të Zelensky.

Të mërkurën, zëdhënësi i Ministrisë së Jashtme të Kinës, Lin Jian tha se ata ishin ende “duke verifikuar situatën përkatëse me Ukrainën”.

“Më lejoni të theksoj se qeveria kineze u kërkon gjithmonë shtetasve kinezë të qëndrojnë larg zonave të konfliktit të armatosur, të shmangin çdo formë të përfshirjes në konflikt të armatosur dhe në veçanti të shmangin pjesëmarrjen në operacionet ushtarake të ndonjë pale”, tha Lin Jian.

Disa orë më vonë, Zelensky dyfishoi pretendimet e tij, duke thënë se “çështja kineze është serioze”.

“Janë 155 persona me mbiemra, me të dhëna pasaporte, 155 shtetas kinezë që po luftojnë kundër ukrainasve në territorin e Ukrainës,” tha ai, sipas komenteve të raportuara nga Interfax.

Ai shtoi se Rusia po rekrutonte shtetas kinezë në mediat sociale dhe se “Pekini zyrtar e di për këtë”.

Sipas Zelenskyt, rekrutët e dyshuar marrin trajnime në Moskë përpara se të dërgohen në fushën e betejës në Ukrainë, si dhe dokumente migracioni dhe pagesa.

Në fillim të kësaj jave, ai tha se forcat e tij kishin luftuar kundër gjashtë ushtarëve kinezë në rajonin lindor të Donetskut të Ukrainës dhe kishin marrë dy robër. Rusia nuk pranoi të komentojë këtë zbulim.

Udhëheqësi ukrainas tha se “përfshirja e Rusisë e Kinës, së bashku me vendet e tjera, drejtpërdrejt apo tërthorazi, në këtë luftë në Evropë është një sinjal i qartë se Putini synon të bëjë gjithçka, përveç përfundimit të luftës”.

Shtetet e Bashkuara i kanë quajtur raportet “shqetësuese”.

Ukraina në të kaluarën ka vënë në pikëpyetje qëndrimin e deklaruar neutral të Kinës. Zelensky pretendoi më parë se Pekini furnizon me “elemente që janë pjesë e armatimit të Rusisë” dhe bëri thirrje që vendi të mbajë një pozicion “konsistent”.

Kina është akuzuar nga SHBA se ka ndihmuar Rusinë të prodhojë më shumë municione, automjete të blinduara dhe raketa.

Ndërsa Pekini dhe Moska janë aleatë të ngushtë politik dhe ekonomik, Kina është përpjekur të paraqitet si një palë neutrale në konflikt dhe ka mohuar vazhdimisht furnizimin e Rusisë me pajisje ushtarake.

Ajo mbron tregtinë e saj me Moskën duke thënë se nuk po shet armë vdekjeprurëse dhe “trajton me maturi eksportin e artikujve me përdorim të dyfishtë në përputhje me ligjet dhe rregulloret”.

Akuzat për ushtarët kinezë që luftojnë për Rusinë pasojnë kapjen nga Ukraina të dy ushtarëve të plagosur të Koresë së Veriut në rajonin Kursk të Rusisë./vizionplus.tv

Tregjet financiare janë rritur pasi Presidenti Trump njoftoi një “pauzë” 90-ditore të tarifave kundër vendeve që nuk janë hakmarrë ndaj SHBA-së.

Indeksi NASDAQ është rritur 9% dhe indeksi S&P 500 është rritur 8%. Donald Trump nga ana tjetër ka rritur tarifat ndaj Kinës në 125%, dhe gjithashtu ka lëshuar një pauzë prej 90 ditësh për disa tarifa.

Deklarata e tij e plotë në “Truth Social”:

“Bazuar në mungesën e respektit që Kina ka treguar ndaj tregjeve botërore, unë po e rris tarifën e vendosur në Kinë nga Shtetet e Bashkuara të Amerikës në 125%, në fuqi menjëherë. Në një moment, shpresojmë se në të ardhmen e afërt, Kina do të kuptojë se ditët e rrënimit të SHBA-së dhe vendeve të tjera, nuk janë më të qëndrueshme apo të pranueshme.

Në anën tjetër, dhe bazuar në faktin se më shumë se 75 vende kanë thirrur përfaqësues të Shteteve të Bashkuara, duke përfshirë Departamentet e Tregtisë, Thesarit dhe USTR, për të negociuar një zgjidhje për temat që diskutohen në lidhje me Tregtinë, Barrierat Tregtare, Tarifat, Manipulimin Valutor dhe Tarifat Jomonetare sugjerojnë që, i kundërpërgjigjur në çfarëdo mënyre, forme apo forme ndaj Shteteve të Bashkuara, unë kam autorizuar një PAUZË 90 ditore dhe një tarifë reciproke të ulur ndjeshëm gjatë kësaj periudhe, prej 10%, gjithashtu ju faleminderit për vëmendjen tuaj për këtë çështje!”

Në një moment me sfida të mëdha për Europën dhe ekonominë botërore, drejtuesit e tri partive të koalicionit të ardhshëm qeveritar në Gjermani, Unioni Kristian-Demokrat, Partia Socialdemokrate e Gjermanisë si edhe Unioni Kristian-Social prezantuan të mërkurën, më 9 prill 2025, në Berlin marrëveshjen e tyre për bashkëqeverisje.

Kryetari i CDU-së dhe kancelari i ardhshëm i mundshëm, Friedrich Merz, e cilësoi dokumentin si një sinjal të qartë për Europën dhe një garanci se “Europa mund të mbështetet te Gjermania”.

Reformë e thellë ekonomike dhe sociale

Për të ndezur motorin e ekonomisë gjermane që tashmë ka hyrë në vitin e tretë të recesionit, parlamenti gjerman kishte miratuar më parë një paketë masash qindra milionëshe. Por tarifat e presidentit amerikan e detyrojnë koalicionin e mundshëm të ardhshëm që të marrë masa shtesë për lehtësimin e industrisë: Për shembull duke ulur taksat për sipërmarrjet, reduktimin e tatimeve mbi energjinë dhe përjashtimin nga tatimi të orëve shtesë të punës. Po ashtu, qeveria e ardhshme synon të lehtësojë të ashtuquajturin “pension aktiv”, që i lejon edhe pensionistët për të punuar pa tatime.

Një tjetër objektiv madhor është reduktimi drastik i burokracisë, me qëllim që Gjermania të bëhet më atraktive si për investitorët, ashtu edhe për profesionistët që kërkojnë një vend për të jetuar. Për këtë arsye, koalicioni synon të krijojë një Ministri të Digjitalizimit, e cila do të përqendrohet pikërisht në këtë çështje. “Pajisjet e vjetra, si faksi, duhet të dalin jashtë përdorimit,” tha në mënyrë simbolike bashkëkryetari i SPD-së, Lars Klingbeil, dhe shtoi: “Tregjet ndërkombëtare duhet të marrin sinjal të qartë se këtu mund të investohet.

Ashpërsohet politika e migracionit

Në marrëveshjen e koalicionit vihet re edhe një kthesë e dukshme në politikën e migracionit. Kryetari konservator Merz njoftoi masa të reja si kontrollet dhe kthimet në kufi, përfundimin e programeve të pranimit vullnetar, si për shembull për refugjatë nga Afganistani, dhe pezullimin e bashkimit familjar për refugjatët e luftës. Ukrainasit që do të vijnë tani e tutje në Gjermani nuk do të përfitojnë automatikisht ndihma sociale. Qeveria e re dëshiron gjithashtu të ndryshojë ligjin e shtetësisë: “Nuk do të ketë më shtetësi të përshpejtuar pas vetëm tre vitesh qëndrimi në Gjermani,” theksoi Merz.

Përgjysmohet numri i migrantëve të punës nga Ballkani Perëndimor

Koalicioni synon gjithashtu të kufizojë rregulloren e Ballkanit Perëndimor, e cila deri më tani lejonte ardhjen e rreth 50 mijë punëtorëve të pakualifikuar në vit. Numri do të përgjysmohet në 25 mijë. Politika e migracionit ishte ndër temat kryesore të fushatës, për shkak të barrës financiare mbi komunat. Si tregues i ashpërsimit, Ministria e Brendshme do t’i kalojë partisë bavareze Unionit Kristian-Social (CSU).

Procesi i Berlinit mbetet i rëndësishëm

Sipas marrëveshjes, integrimi i gjashtë vendeve të Ballkanit Perëndimor, si edhe i Ukrainës dhe Moldavisë, në Bashkimin Evropian (BE) konsiderohet interes strategjik i ndërsjellë. Prandaj, Procesi i Berlinit – një nismë e ish-kancelares Angela Merkel – do të mbetet aktive si platformë për t’u ofruar vendeve të rajonit perspektiva të qarta dhe të qëndrueshme për anëtarësim në BE.

Shtetet e Bashkuara kanë planifikuar të rimarrin kontrollin mbi Kanalin e Panamasë, për të zvogëluar ndikimin e Kinës në këtë zonë strategjike. Kështu ka deklaruar Sekretari i Mbrojtjes i SHBA-së, Pete Hegseth, gjatë një vizite në Panama, ku ai theksoi se Kina nuk do të lejohet ta përdorë kanalin si një mjet të mundshëm për spiunazh përmes firmave të saj të përfshira në aktivitetet tregtare.

Për Shtetet e Bashkuara, Kanali i Panamasë është jetik, pasi më shumë se 40% e trafikut të kontejnerëve të saj, me vlerë rreth 270 miliardë dollarë në vit, kalon përmes këtij rrjeti ndëroqeanik. Ky kanal është një nga rrugët më të ngarkuara detare në botë, dhe përfaqëson një lidhje kyçe për shpërndarjen e mallrave mes oqeanit Paqësor dhe Atlantikut. Sipas Hegseth, ndikimi kinez në këtë zonë mund të shkaktojë rreziqe për sigurinë dhe tregtinë globale, duke përdorur marrëdhëniet e saj për të zhvilluar kontroll të fshehtë.

Great visit at the Miraflores Locks of the Panama Canal.

President @JoseRaulMulino, Minister @frankabregom, we are grateful to you and your teams, along with the Panama Canal Authority, for safeguarding this canal. pic.twitter.com/QmOVQtoqA0

— Secretary of Defense Pete Hegseth (@SecDef) April 9, 2025

Vizita e Hegseth është e para nga një sekretar i Mbrojtjes i SHBA-së në Panama pas shumë dekadash, dhe ajo pason një periudhë tensionesh, ku administrata Trump ka kërkuar mundësi ushtarake për të siguruar një kontroll më të madh mbi kanalin. Kjo lëvizje ka shkaktuar shqetësime në lidhje me përdorimin e forcës ushtarake për të garantuar aksesin në një territor të rëndësishëm ku SHBA ndihmuan në ndërtimin e tij më shumë se një shekull më parë, por ia dorëzuan Panamasë në vitin 1999.

Ky udhëtim është gjithashtu vizita e dytë e një anëtari të kabinetit të Trump, pas një vizite të Sekretarit të Shtetit, Marco Rubio, i cili ka bërë thirrje për kufizimin e ndikimit kinez në këtë kanal. Qeveria panameze, e drejtuar nga Jose Raul Mulino, ka shprehur gatishmërinë për të bashkëpunuar me SHBA-në dhe ka pranuar emigrantët që janë dëbuar nga Shtetet e Bashkuara.

Ministrja Federale e Arsimit beson se mësuesit kanë përgjegjësi për të përgatitur fëmijët për një luftë të mundshme. Kjo është arsyeja pse ajo dëshiron një marrëdhënie të relaksuar me Bundeswehr-in.

Ministrja Federale e Arsimit Bettina Stark-Watzinger ( FDP ) beson se shkollat ​​kanë përgjegjësinë për të përgatitur të rinjtë për luftë. Shoqëria gjermane duhet të përgatitet për kriza, “nga një pandemi në fatkeqësi natyrore e deri në luftë”, tha ministrja për gazetat e grupit mediatik Funke. Qëllimi duhet të jetë “të forcojmë elasticitetin tonë”, tha Stark-Watzinger. Ajo gjithashtu avokoi për stërvitjet e mbrojtjes civile në shkolla.

Në vende të tjera si Britania e Madhe, çështja trajtohet shumë më natyrshëm. Atje, stërvitjet shkollore për situata fatkeqësish janë pjesë e jetës së përditshme. “Ne mund të mësojmë nga kjo,” tha ministrja. Ajo gjithashtu u bëri thirrje shkollave të zhvillojnë një “marrëdhënie të relaksuar me Bundeswehr “. Oficerët duhet të vijnë në shkolla dhe të raportojnë se çfarë po bën Bundeswehr për të garantuar sigurinë e shoqërisë.

Miratimi nga shoqata e mësuesve

Stark-Watzinger kërkoi që të rinjtë të jenë të vetëdijshëm për kërcënimet ndaj lirisë dhe të jenë në gjendje të përballen me rreziqet. Kjo nuk duhet të jetë një lëndë e veçantë shkollore, por duhet të jetë pjesë e kurrikulës. Ka të bëjë gjithashtu me trajtimin e shqetësimeve dhe frikës. Prandaj, në të ardhmen, stafi mësimdhënës do të duhet të përfshijë gjithashtu punonjës socialë dhe psikologë. Universitetet gjithashtu duhet të hapen për kërkimin ushtarak, tha Stark-Watzinger, i cila është gjithashtu përgjegjëse për kërkimin në kabinetin federal.

Kryetari i Shoqatës së Mësuesve Gjermanë, Stefan Düll, reagoi pozitivisht ndaj nismës. “Tani klasat e politikës duhet të mësojnë për luftën në Ukrainë dhe situatën pan-evropiane, madje edhe globale, të kërcënimit,” i tha Düll gazetës Bild am Sonntag . Oficerët e të rinjve janë një “mbështetje e dobishme” në këtë drejtim. Kryetarja e Konferencës së Përhershme të Ministrave të Arsimit dhe Çështjeve Kulturore të Landeve në Republikën Federale të Gjermanisë, Ministrja e Arsimit e Saarland, Christine Streichert-Clivot (SPD), u shpreh gjithashtu në favor të përgatitjes gjithëpërfshirëse të nxënësve për kriza. Politikanët e tjerë ishin më kritikë. “Ne duhet t’i bëjmë fëmijët tanë të përshtatshëm për shkollë, jo të përshtatshëm për luftë,” tha Thomas Jarzombek, zëdhënës i politikës arsimore për grupin parlamentar CDU/CSU, sipas Bild am Sonntag .