Çka është depresioni?
Njerëzit me depresion nuk janë të gjithë çehrengrysur, e as nuk qajnë pas çdo provokimi. MentalHealth.gov, një sajt qeveritar i ShBA-ve, e definon atë si një gjendje kur “humbet interesi në pjesët më të rëndësishme të jetës”. Simptomat përfshijnë ngrënjen apo fjetjen e tepërt ose tepër të paktë; shkëputjen nga njerëzit dhe aktivitetet e zakonshme; të kesh pak ose fare energji; të ndihesh i mpirë ose sikur asgjë nuk ka rëndësi; të ndihesh pazakonshëm konfuz, harrestar, buzë diçkaje, i zemëruar, i mërzitur, i brengosur apo i frikësuar; dhe të menduarit për t’i bërë keq vetes apo të tjerëve, shkruan Guardian, transmeton Periskopi.
Depresioni shpesh përzihet me të tjera probleme shëndetësore: sëmundjet afatgjata, angështinë, çrregullimin obsesiv kompulsiv apo skizofreninë, ndër tjera.
Sa njerëz kanë depresion?
Depresioni klinik është rritur në shifra epidemike në dekadat e fundit, nga një mizëri pak e përmendur në margjinat e shoqërisë në një fenomen që rrallë mbetet larg lajmeve. Është e shpërndarë në klasët e shkollës, kampe refugjatësh, zyre të punës, ferma dhe lokalitete të vogla.
Është vlerësuar se 300 milionë njerëz vuajnë nga depresioni aktualisht në botë – ose rreth 4% të popullësisë botërore, sipas statistikave të bëra nga Organizata Botërore e Shëndetësisë [OBSH] më 2015. Gratë thuhet se është më e mundshme të kenë depresion se sa burrat.
Depresioni është disabiliteti më i madh global, dhe depresioni unipolar [si i kundërt me atë bipolar] është shkaktari i 10 më i madh i vdekjeve të hershme. Lidhja mes vetëvrasjes, shkaktari i dytë më i madh i vdekjeve për të rinjtë e moshës 15 deri në 29 vjeç, është e qartë, dhe në mbarë botën, është kalkuluar se 2 njerëz e vrasin veten nga kjo gjë për çdo minut.
Vendi me më së shumti njerëz depresivë në botë është ShBA-ja, e ndjekur nga Kolumbia, Ukraina, Holanda dhe Franca.
Studimet e fundit kanë treguar që depresioni nuk është siç mendohej më parë, një sëmundje luksi. Ajo është e lidhur poashtu me varfërinë. Por, në vendet e varfëra del se ajo as nuk njihet si sëmundje, e madje shpërfillet krejtësisht.
Çka e shkakton depresionin?
Gjërat janë përmirësuar ndjeshëm që nga koha kur sëmundjet mendore mendohej se shkaktoheshin nga djalli. Por megjithatë mbeten keqkuptime të shumta për sëmundjen, veçanërisht me ngulmimin se njerëzit me depresion thjesht duhet të “kundërvihen më shumë”.
Një opinion kontrastues është mundësuar nga psikiatristi Tim Cantopher. Ai argumenton që ka një pjesë të trurit që quhet sistemi limbik i cili vepron si një termostat, duke kontrolluar funksione të ndryshme të trupit – përfshirë disponimin – dhe që rivendos ekuilibrin pas uljeve e zbritjeve normale që shtron jeta. Sistemi limbik është një qark nervash, që transmeton sinjale te njëri tjetri përmes dy kemikalesh, serotoninës dhe noradrenalinës, të cilat njerëzit me depresion i kanë më pak se të tjerët. Sipas këtij përshkrimi, depresioni është një sëmundje më shumë fizike se sa mendore.
Cantopheri argumenton që, kur janë në stres, njerëzit e llastuar apo të dobët heqin dorë shpejt; njerëzit e fortë vazhdojnë duke i dyfishuar përpjekjet, duke luftuar çdo presion për të hequr dorë dhe e shtyejnë sistemin limbik deri në kufijtë e tij. Sidoqoftë, nuk ka ndonjë evidencë shkencore për të mbështetur këtë teori, siç është e pamundur të eksperimentohet në trurët tanë, shkruan Periskopi.
Shkaktarë të tjerë të pranuar gjerësisht janë edhe traumat apo abuzimet e së kaluarës; një predispozitë gjenetike për depresion, e cila mund të jetë ose jo e njëjtë me historinë familjare; streset e jetës, përfshirë problemet financiare; sëmundjet apo dhimbjet kronike; dhe marrjen e drogës, përfshirë kanabisin, ekstazinë dhe heroinën.
Trajtimet
OBSH-ja vlerëson që më pak se gjysma e njerëzve me depresion marrin trajtim për të. Shumica do të marrin ndihmë joadekuate, shpesh të përqendruar në ilaçe, me shumë pak investim në terapitë në të folur [p.sh. psikanaliza], të cilat konsiderohen si aleatët kyç për kurim.
Mes trajtimeve tjera farmacologjike për depresionin, janë edhe ato të cilat e rrisin serotoninën dhe noradrenalinën.
Trendet
Edhe pse ka gjithnjë e më shumë trajtime për depresionin, problemi në fakt nuk po bie por po rritet.
Të lindurit pas 1945-s është dhjetë herë më e mundshme që të kenë depresion./Periskopi/
