Sulmi amerikan që shënjestroi një komandant të lartë Iranian, u ndje nëpër Wall Street-in më qetë se më parë.
Përshkallëzimi dramatik i tensioneve midis Shteteve të Bashkuara dhe Iranit detyroi investitorët që deri në atë moment qenë tepër euforikë, të përballen me rrezikun e një spiraleje që trondit ekonominë duke shkaktuar krizë në kahun e shpenzimeve të konsumatorit.
Çmimet e naftës u ngjitën në nivelet më të larta në tre muaj 4% pas vrasjes së Qasem Soleimani, kreut të Forcave Ruajtse të Gardës Revolucionare Islamike.
Obligacionet qeveritare ranë ndërsa investitorët nxituan të shpëtonin. Indeksi i paqëndrueshmërisë VIX (VIX) u rrit ndjeshëm.
“Gjithçka po ndodh në skenën gjeopolitike,” shkroi bashkëthemeluesi i Bespoke Investment Group Paul Hickey në një shënim për klientët të premten në mëngjes.
Gjithsesi investitorët nuk janë në panik. Aksionet amerikane ranë, por nuk u shkatërruan.
Dow e mbylli me afërsisht 250 pikë, ose 0.9%, duke zëvendësuar vetëm një pjesë të fitimeve të konsiderueshme të ditës së kaluar.
Zyrtarët iranianë premtuan një “përgjigje shkatërruese” për vrasjen e Soleimani, i cili ishte një nga figurat më të rëndësishme të kombit.
“Momenti hakmarrës” afrohet
Rreziku më i madh është një konflikt ushtarak që sjellë një goditje në besimin e konsumatorit ose ndikon në një tronditje të kushtueshme të çmimit të naftës.
“Ne mendojmë se skena është gati për një hakmarrje që mund të mbajë tregjet në limit në vitin 2020,” shkruante në një raport të premten Helima Croft, një ish analiste e CIA e cili tani drejton strategjinë e mallrave në RBC Capital Markets.
Çdo gjë që ndikon negativisht tek shpenzimet e konsumatorit, do të ishte një problem i madh për ekonominë amerikane, sepse familjet amerikane janë ndoshta pjesa më e fortë e ekonomisë botërore tani. Industria prodhuese e SH.B.A.-ve, nga ana tjetër, është përfshirë në një recesion të nxitur nga lufta tregtare.
“Çështja kryesore, të cilën askush nuk e di, është se sa mund të zhvillohet hakmarrja dhe në çfarë shkalle,” tha Eric Freedman, zyrtari kryesor i investimeve në Menaxhimin e Pasurisë së Bankave të SHBA-ve., për CNN Business përmes email.
Analistët në Grupin Eurasia paralajmëruan se mundësia e një lufte është rritur në 40% nga 20% më parë pas sulmit të SHBA-ve.
“Një gjë është e qartë: Irani do të përgjigjet. Udhëheqësit iranianë janë krenarë dhe e pranojnë lehtë rrezikun,” shkroi Henry Rome i Grupit Eurasia në një raport të premten.
Ky rrezik bëri që investitorët të blinin aksione të mbrojtjes dhe energjisë të premten.
Aksionet e kontraktuesve të mbrojtjes Northrop Grumman (NOC) dhe Lockheed Martin (LMT) u rritën me më shumë se 3% copa, duke i bërë ata ndër performuesit më të mirë në S&P 500. Edhe sektori i naftës shfaqi përparime përfshirë Apache (APA) dhe Hess (HES).
Zyrtarët amerikanë thanë që ata ishin në pritje të veprimeve të mundshme hakmarrëse nga Irani, përfshirë mundësinë e sulmeve në internet. Hakerët iranianë janë akuzuar më parë për depërtime në internet në bankat amerikane, diga dhe infrastrukturë tjetër kritike.
Shqetësimet në internet kanë shtuar masat e sigurisë, përfshirë Crowdstrike (CRWD) dhe FireEye (FEYE).
Turbullirat në tregjet financiare janë një rrezik në vetvete. Një rënie e qëndrueshme në çmimet e aksioneve mund të ndikojë në rënien e besimit të familjeve dhe CEO-ve në të njëjtën kohë.
Lakmia e skajshme është akoma këtu
Megjithatë, nuk duket se po funksionon. Tregjet shumë shpejt u larguan nga nivelet e tyre më të këqija.
Indeksi i frikës dhe lakmueshmërisë së kryer nga CNN business mbetet në modalitetin “lakmi ekstreme”. Në fakt, me një rezultat prej 94, vlerësimi i ndjenjës së tregut mbetet vetëm tre pikë larg nga rekordi i lartë i vendosur të enjten.
“Rreziqet individuale gjeopolitike kanë tendencë të mos jenë të mjaftueshme për të sjellë një rënie të qëndrueshme në tregje,” shkroi Mark Haefele, zyrtari kryesor i investimeve në UBS Global Wealth Management, në një shënim për klientët.
“Ne mbetemi të fortë në aksionet e teknologjisë dhe perspektivat e rritjes së vitit që vijnë dhe besojmë se çdo tregtim i përkohshëm i rrezikut është një mundësi e artë blerjeje sesa një kohë për t’u tërhequr me arinjtë që bërtasin zjarr në një teatër të mbushur me njerëz,” do të shprehej Daniel Ives, një analist në Wedbush Secures, për klientët.
Është gjithashtu e rëndësishme të theksohet se çmimi i naftës së të premtes u rritën në krahasim me goditjen në masën 15% në shtator pas një sulmi shkatërrues në infrastrukturën e naftës të Arabisë Saudite, për të cilin u fajësua Irani.
Ka shpresë se kokat më të ftohta përfundimisht do të mbizotërojnë.
“Udhëheqësit iranianë ndoshta nuk janë vetëvrasës; dyshojmë se ata do të ndërmarrin veprime që do të shkaktojnë sulme ajrore në Teheran,” shkroi Ian Shepherdson, kryekonomisti në Pantheon Makroekonomi, në një raport.
Ekziston edhe një debat mbi ndikimin e kulmeve të naftës në ekonominë moderne.
Është e qartë se një rritje e çmimeve të naftës mbi 100 dollarë për fuçi do të ishte e dhimbshme për shumë amerikanë, si dhe linjat ajrore, kompanitë e kamionëve dhe pjesë të tjera të industrisë së transportit.
Nicholas Colas, bashkëthemelues i DataTrek Research, ka theksuar se tronditjet ndaj tregut të naftës kanë vrarë më shumë zgjerime ekonomike të SHBA-ve gjatë 40 viteve të fundit sesa çdo shkak tjetër i vetëm. Për shembull, recesionet pasuan embargon e naftës Saudite 1973-1974 dhe Revolucionin Iranian të 1979.
Sipas Shepherdson, një rritje prej 5 dollarësh i çmimeve të naftës është e barabartë me një taksë vjetore prej rreth 183 miliardë dollarë, ose 0,1% e PBB-së globale.
Në të njëjtën kohë, nuk jemi në vitet 1970. Për shkak të revolucionit të gazit, Shtetet e Bashkuara tani janë prodhuesi kryesor në botë i naftës. Vetëm Texas prodhon më shumë naftë të papërpunuar se shumica e vendeve të OPEC. Kjo e bën Amerikën më pak të varur nga nafta e huaj sesa në të kaluarën.
E gjithë kjo do të thotë që çmimet më të larta të naftës nuk mund të jenë më një rezultat negativ për ekonominë e SHBA-ve, përkundrazi mund të jenë pozitive.
Një rritje e çmimeve do t’i detyronte kompanitë e naftës që të shpenzonin më shumë para për të rritur prodhimin. Kjo nga ana tjetër, do të ndikonte në pjesën tjetër të ekonomisë.
Ky mendim mund të ndihmojë në shpjegimin pse investitorët nuk po çmenden për rritjen e tensioneve me Iranin – të paktën jo akoma./CNNbusiness-SI/
