Në një analizë të hollësishme për situatën brenda Partisë Demokratike, eksperti gjerman pranë CDU-së, Martin Henze zbulon të pathenat e Lulzim Bashës.
Nuk është e lehtë të tregohen prapaskenat e korridoreve të Brukselit, ku duket se Basha ka nxjerrë nga goja e tij, ‘perla’.
E tillë është edhe fraza e cituar në intervistën nga Martin Henze, për Shekullin. Sipas Henze, Basha ka theksuar se një shqiptari nuk mund t’i besohet.
Në intervistë, Henze tregon edhe rrugët që Partia Demokratike duhet të ndjekë për të ardhur në pusheët, por sidomos për të qenë një parti vërtetë demokratike.
Intervista e plotë:
Zoti Henze, ju argumentoni se veprimet e liderit të opozitës Basha dhe kryeministrit Rama po pengojnë të ardhmen e Shqipërisë dhe se qindra mijëra shqiptarë të tjerë do të largohen nga vendi nëse nuk ndryshon diçka.
Po, me të vërtetë, kështu është. Basha, me veprimin e tij të paligjshëm dhe përpjekjet për të përjashtuar anëtarë, deputetë të zgjedhur nga grupi parlamentar dhe për të shtypur siç duhet proceset demokratike në parti, ka thelluar përshtypjen se kryetarët e Partisë Demokratike të Shqipërisë, janë së bashku me drejtuesit e pushtetit. Partia Rama, kanë rënë dakord për përfitimin e tyre, për një manovër që dëmton masivisht shtetin shqiptar dhe demokracinë në Shqipëri.
Çfarë mendoni konkretisht për ngjarjet në partinë opozitare në dhjetor 2021 dhe janar 2022?
Humbja e PD-së në zgjedhjet parlamentare të 25 prillit 2021 ishte debakli i fundit elektoral i pandërprerë në tetë vitet e presidencës së Bashës. Në këtë periudhë u panë edhe vendimet personale të diskutueshme, të bezdisshme dhe të rëndësishme të Bashës për të lënë parlamentin pa strategji për PD-në dhe për të bojkotuar zgjedhjet e pushtetit vendor 2019, si dhe veprime kriminale të deputetit deri në atë pikë sa tashmë doli se ai ishte përfshirë masivisht me familjen e tij në një projekt të ri ndërtimi të dyshuar për korrupsion, Porti i Durrësit, në një kohë kur ai nxori jashtë parlamentit gjithë opozitën. Pyetja është nëse ka një kauzalitet mes marrëveshjes së Durrësit dhe mosfunksionimit të opozitës.
Pas zgjedhjeve të 25 prillit 2021, pati një ndjenjë shqetësimi, dorëheqjeje dhe inercie mes anëtarëve dhe zyrtarëve partiakë, shoqëruar me një refuzim pasiv të lidershipit Basha. Për fat të mirë, kjo filloi të ndryshojë vjeshtën e kaluar kur ish-kryetari (dhe ish-presidenti dhe kryeministri) Berisha nisi një bisedë të hapur, një format demokracie me radhët e partisë dhe diskutoi hapur situatën brenda partisë.
Në dinamikë ka luajtur rol klasifikimi i ish-kryetarit Berisha dhe familjes së tij si “të papërshtatshëm për hyrje” nga ambasadorja amerikane, e cilësuar si e papërshtatshme, e paarsyeshme, selektiv, i motivuar politikisht dhe i pajustifikuar. Por tregon gjithashtu se deputeti Basha donte të përfitonte nga situata dhe ta shndërronte Partinë Demokratike në një parti autokratike.
Mirëpo, nën presionin diplomatik të ambasadores Kim, një angazhim i paligjshëm i zonjës, Basha vendosi personalisht të përjashtonte zotin Berisha nga grupi parlamentar i PD-së, në vend që ta hidhte këtë vendim në votim në këshillin e partisë dhe më pas, siç është kushtetuese kërkohet, në grupin parlamentar. Një tjetër veprim i paligjshëm i deputetit Lulzim Basha.
Zhvillimi më i rëndësishëm ishte se një shumicë e madhe e delegatëve të Kongresit (5200 nga 7647 ose 68%) votuan në favor të thirrjes së një Kongresi të jashtëzakonshëm të Partisë, duke ndjekur rreptësisht Statutet e Partisë. Sipas nenit 43/2 të statutit, kongresi mund të thirret me kërkesë të 1/4 e delegatëve ose 1/4 e anëtarëve të partisë. Basha vazhdimisht refuzoi të merrte në shqyrtim kërkesën e delegatëve, e cila i ishte dorëzuar formalisht me shkrim në selinë e partisë së tij dhe tentoi ta pengonte proceduralisht.
Megjithatë, kongresi i jashtëzakonshëm i partisë u mblodh më 11 dhjetor në përputhje me ligjin, të pranishëm ishin vëzhgues ndërkombëtarë nga SHBA dhe Europa, me rreth 4935 delegatë (ose 65% e tyre) të pranishëm në stadiumin kryesor të Tiranës.
Ajo vendosi me votim të fshehtë dhe me 4446 vota (ose 99% të votave të hedhura) heqjen e Bashës dhe transferimin e drejtimit të partisë në një komision provizor deri në kongresin e rregullt të partisë më 22 mars 2022. Votimi i anëtarësimit për shkarkimin e Bashës u mbajt me votim të fshehtë më 18 dhjetor: 43 879 anëtarë partie morën pjesë në votim, nga të cilët 43 385, ose 98.8%, miratuan largimin.
Si rrjedhojë, deputeti Basha tentoi fillimisht të shpërbënte organizatat e grave dhe rinisë së PD-së, të cilat kishin votuar pro thirrjes së kongresit të partisë. Duke qenë se të dyja organizatat janë anëtare të strukturave përkatëse të PPE-së së Evropës, si gratë e PPE-së ashtu edhe NEB protestuan kundër kësaj tentative dhe i bënë thirrje Bashës ta ndalonte atë.
Deputeti Basha thirri një mbledhje në një sallë me 1958 vende më 18 dhjetor 2021, duke pretenduar se ishte konferenca e partisë. Nuk kishte asnjë vëzhgues ndërkombëtar të pranishëm dhe sipas numrit të vendeve kishte shumë më pak pjesëmarrës të akredituar.
Një ngjarje tjetër është mbyllja e gazetës së PD-së “Rilindja Demokratike”, në fillim të janarit 2021, gazeta e parë e lirë në Shqipëri pas socializmit të Hoxhës, deputeti Basha kishte përzënë me dhunë gazetarët e gazetës së Rilindja Demokratike nga godina e PD-së me rastin e 31-vjetorit të saj, sidomos femrat janë prekur përafërsisht, nuk ka pasur letër pushimi nga puna sipas ligjit të punës, gjithashtu nuk ka njoftim paraprak dhe botimi i gazetës është bllokuar. Të gjithë gazetarët e gazetës u mbështetën dhe u trajnuan masivisht nga Partitë Popullore Evropiane.
Thelbi për ne nga këndvështrimi europian është se deputeti Lulzim Basha është larguar nga tryeza e demokracisë dhe shtetit ligjor. Ai është fatkeqësisht një aktor antiperëndimor që është përgjegjës për shkatërrimin e pronave partiake të partisë më të madhe opozitare shqiptare. Ai është kthyer kundër të gjithë anëtarësisë së partisë dhe organeve të partisë, ushtron presion ndaj anëtarëve dhe tani po përpiqet të shpif dhe të ofendojë anëtarët e Partisë Popullore Evropiane. Deputeti Basha duket se është në gjendje patologjike. Gjithashtu kam dyshime se ai nuk është në gjendje të ushtrojë fare mandatin e tij parlamentar. Do të ishte më mirë që ai t’i nënshtrohej fillimisht një ekzaminimi mjekësor.
Çfarë mendoni për ngjarjet në selinë e Partisë Demokratike në Shqipëri?
Ish-lideri Lulzim Basha rrethoi selinë e partisë me persona të armatosur – duke përfshirë një grup të Vëllazërisë Myslimane nga Tetova e Maqedonisë së Veriut – dhe struktura të blinduara rëndë dhe shkatërroi ndërtesën e partisë. De facto është një grusht shteti, i mbështetur nga terroristët e huaj të Vëllazërisë Myslimane.
Çdo zyrtari të lartë partiak, përveç rrethit të tij të ngushtë, i mohohet aksesi në infrastrukturat e partisë dhe pronën e tyre private.
Objekti është prishur dhe rikonstruktuar në masë të konsiderueshme me urdhër të deputetit Basha. Puna me pajisjet e saldimit është kryer në ndërtesë pa marrë asnjë masë sigurie nga zjarri dhe nuk ka asnjë miratim kodi ndërtimi për këto ndryshime.
Pyetja është se si nxiten këto konvertime dhe Vëllazëria Myslimane terroriste. A e paguan këtë ekzekutivi autokratik Rama me paratë e taksapaguesve apo deputeti po e paguan prishjen e aseteve të partisë nga arkat e partisë?
Në një intervistë të transmetuar në televizionin kombëtar nga qeveria autokratike Rama, Basha kishte deklaruar publikisht se këto fakte nuk ishin të vërteta. Fotot dhe videot e 6 janarit 2022 të marra nga ekipet televizive tregojnë se ai ka gënjyer vazhdimisht.
Deputetëve të zgjedhur të PD-së u është mohuar hyrja në ambientet e partisë nën kërcënimin e dhunës fizike, si dhe kamerave televizive dhe gazetarëve të medias, të cilëve u është ndaluar regjistrimi i proceseve të brendshme partiake.
Si pjesë e këtyre masave të fundit, anëtarëve të rinj të partisë së Forumit Rinor të PD-së dhe gjithashtu Unionit të Grave të PD-së iu është mohuar rreptësisht aksesi, duke e bërë të vështirë për ta përmbushjen e detyrave të tyre parlamentare.
Basha u hoq nga lideri nga Konventa e Partisë Kombëtare më 11 dhjetor 2021 dhe u konfirmua nga një referendum partiak më 18 dhjetor 2021, por refuzon të njohë rezultatet.
Tregon se deputeti Basha jo vetëm zbulon një sjellje kriminale në transaksionet ekonomike, por edhe mungesën e ndërgjegjes së tij ligjore brenda një institucioni demokratik, këtu Partisë Demokratike të Shqipërisë.
Më 8 janar, Komiteti Drejtues i Përkohshëm i PD thirri një takim paqësor në ndërtesën e partisë për të mbështetur procesin e reformës demokratike të partisë. Kjo është për t’u përshëndetur. Demokracia dhe shteti i së drejtës nuk duhet të përkulen para kriminelëve dhe antidemokratëve.
Si e vlerësoni rolin e ambasadores amerikane Kim në Tiranë?
Për katastrofën e reformës së gabuar në drejtësi dhe pushtimin e godinës së partisë nga deputeti Basha, sigurisht që është pjesërisht përgjegjëse ambasadorja e SHBA-së, Yuri Kim. Ajo është pjesërisht përgjegjëse edhe për ngjarjet e ditëve në vijim. Është kaq e pamenduar, kjo gjendje më habit gjithnjë e më shumë. Angazhimi po dëmton reputacionin e SHBA-së dhe aleancës perëndimore dhe duhet të ndryshojë rrënjësisht.
Cili është problemi?
Diplomatët e zhurmshëm që ndërhyjnë në punët e brendshme të një shteti, siç bën zonja Kim, janë problematikë, kanë një efekt kundërproduktiv dhe tendenca shkatërruese dhe në fund i bëjnë dëme masive interesave të SHBA-së dhe Evropës.
Një shembull: Zonja Kim është përfshirë intensivisht në fushën e reformës ligjore në Shqipëri, prandaj ajo mban de facto përgjegjësi personale për dështimin e kësaj reforme.
Që nga viti 2018, gjykatat e larta atje nuk funksionojnë më, siguria juridike nuk ekziston, qytetarët nuk mund të padisin për të drejtat e tyre kushtetuese, nuk funksionon as Gjykata e Lartë Civile, ndërkohë që zgjedhjet lokale të paligjshme dhe sipas OSBE-së, u mbajtën të manipuluara.
Në Shqipëri nuk ka shtet ligjor në vetvete. Si rrjedhojë, ndarja e pushteteve nuk funksionon më dhe për rrjedhojë legjislatura është jofunksionale. Gjyqësori është në varësi të politikës së shtetit njëpartiak. Lufta kundër korrupsionit bëhet, por me qëllim eliminimin e kundërshtarit politik, pra një procedurë të ngjashme si në autokracitë e tjera.
Por më shumë për këtë më vonë.
Ndërkohë, duke përfituar nga kjo situatë, de facto është krijuar një shtet njëpartiak, një autokraci, që nga viti 2019 të gjitha funksionet e rëndësishme, qoftë në bashki, qoftë në ekzekutiv, janë në duart e partisë në pushtet Rama. Opozita demokratike ka de facto vetëm të drejta të shkruara në letër, por që nuk mund t’i zbatojë ato de jure.
Pjesërisht, gjykatat më të larta tani janë të pajisura sërish me gjyqtarë, pavarësisht nëse për shkak të presionit politik ata nuk guxojnë të marrin vendime.
Prandaj, ambasadorja e SHBA-së Kim sigurisht që nuk mund të akuzohet më për finesë diplomatike.
Diplomatja Kim punon si ambasadore për herë të parë në jetën e saj profesionale, para kësaj ka punuar si këshilltare politike në Ankara dhe më parë në sektorin e markës/kulturës në Departamentin e Shtetit të SHBA-së, ndaj është puna e saj e parë si ambasadore, fatkeqësisht ajo po bën shumë gabime, gjë që po dëmton reputacionin e SHBA-së në Ballkan. Unë mendoj se ajo është jashtëzakonisht e këshilluar keq, ajo duhet të ndryshojë urgjentisht stafin e saj këshillues.
Më kujtohet pak Afganistani, edhe atje administrata amerikane mbështeti njerëzit e gabuar, një qeveri të korruptuar, antidemokratike, jo properëndimore. Fundi, kaosi, është i njohur për të gjithë. Në vend që të qëndronte në vend me një forcë të fuqishme dhe të hartonte vazhdimisht një kurs të ri, fusha u braktis, duke lënë miqtë pas dhe duke nënçmuar NATO-n dhe BE-në.
A mund të justifikohet ndalimi i mosndërhyrjes sipas ligjit ndërkombëtar?
Sigurisht, Konventa e Vjenës për Marrëdhëniet Diplomatike, një traktat ndërkombëtar në të cilin janë palë 191 palë dhe që rregullon disa aspekte të jetës diplomatike, e ndalon shprehimisht ndërhyrjen në punët e brendshme të shtetit pritës.
Ndërhyrja nuk është vetëm një diskurs, por edhe një shkelje e ligjit ndërkombëtar. Pritësit e marrin seriozisht. Në të kaluarën, kjo ka çuar në dëbime dhe madje edhe ndërprerje të marrëdhënieve diplomatike.
Ambasadorët kanë vetëm një të drejtë të kufizuar për lirinë e shprehjes.
Deklarata e Marrëdhënieve Miqësore bën të qartë: “të gjitha format e tjera të ndërhyrjes apo kërcënimeve kundër personalitetit të një shteti ose kundër përbërësve të tij politikë, ekonomikë dhe kulturorë”.
Ashtu si një zyrtar në Ministrinë e Mbrojtjes të SHBA-së apo Gjermanisë nuk i lejohet të shprehet në publik, si në një kopsht birre, një diplomat nuk lejohet të ndërhyjë lirshëm, siç bën Kim, në mosmarrëveshjet e brendshme partiake, në organizimin e ekzekutiv shtetëror ose në përzgjedhjen e listave zgjedhore dhe të sillet sipas dëshirës së saj.
Ka kufizime për lirinë e tij të shprehjes. Ky është pikërisht çmimi i titullit ambasador.
Nga ana tjetër, a nuk presim që diplomatët të flasin ndonjëherë – për shembull, kur bashkëqytetarët jashtë vendit janë në telashe? Në fakt, ligji diplomatik parashikon që ambasadorët të flasin në një sërë situatash – për të mbrojtur interesat e shtetit të tyre, për shembull, por edhe për të paraqitur qëndrimin e qeverisë së tyre.
Të ndjekësh fushatat zgjedhore është mirë. Por për të shkuar më tej?
E pra, zonja Kim jo vetëm që ndërhyn masivisht në projekte ekzekutive në Shqipëri, por muajt e fundit ajo është përpjekur të ndikojë edhe në hartimin e listave të kandidatëve të partisë. Ajo i bën rekomandime partisë në pushtet apo opozitës se cilët persona mund të jenë anëtarë dhe cilët jo. Duket dhe ka të drejtë ish-Presidenti i Republikës së Shqipërisë, se ambasadorja amerikane Kim po sillet si guvernator në Shqipëri. Megjithatë, kjo nuk është puna e saj, ajo nuk ka legjitimitet për ta bërë këtë.
Pothuajse çdo ditë, ajo komunikon histori suksesi për reformat në drejtësi përmes Tëitter ose viziton institucione dhe objekte, jep intervista. Ajo kritikon procese që nuk i pëlqejnë. Në këtë aspekt, e kuptoj shumë mirë formulimin e Berishës se ajo sillet si guvernator.
Ka shumë modele irrituese të sjelljes nga ana e zonjës Kim në Shqipëri, ku nuk mund të shohim se deri në çfarë mase kjo është në dobi të interesave të SHBA-së apo BE-së, apo nëse nuk i dëmton më tepër.
Rasti aktual i shkatërrimit të pjesshëm të godinës së partisë nga deputeti Lulzim Basha, i mbrojtur prej saj dhe i përfshirë edhe në veprimtari kriminale, tregon për përmasat e fatkeqësisë në Shqipëri.
Për shembull, menjëherë pas zgjedhjeve parlamentare të 25 prillit 2021, ajo e uroi personalisht autokratin shqiptar Rama për zgjedhjet parlamentare, shqyrtimi i OSBE-së dhe vëzhguesve të tjerë të zgjedhjeve nuk kishte përfunduar ende. Më pas, OSBE dhe vëzhgues të tjerë ndërkombëtarë gjetën mashtrime masive zgjedhore, rastësisht si në vitin 2017, nga partia socialiste në pushtet e Ramës.
Për ekspertët e së drejtës ndërkombëtare, kjo është pikërisht vështirësia: nga njëra anë, është ndalimi i ndërhyrjes; nga ana tjetër, ekziston e drejta për t’u përfshirë politikisht.
Por në Shqipëri kemi gjithnjë e më shumë përshtypjen se një diplomat amerikan po mbron një kryeministër socialist që dyshohet për korrupsion dhe qarqet e sigurisë dhe shtypi ndërkombëtar flasin për një qeveri mafioze.
Ky tashmë ka karakterin e një operacioni aventuresk. Kam përshtypjen se ky proces me gjithë transparencën e tij nuk i është bërë ende i qartë ministrit të Jashtëm Blinken. Në të vërtetë, lind pyetja se ku ka mbetur pikëpamja dhe fokusi i qartë antikomunist i SHBA-së, një tragjedi në rritje që po afrohet në qiellin perëndimor.
Nga ana tjetër, shqetësuese ishte edhe fakti që opozita demokratike, properëndimore duhej të shikonte me mosbesim këtë urim të një përfaqësuesi të SHBA-së për zgjedhjet e manipuluara parlamentare. Në kombin shqiptar krijohet përshtypja se ia vlen të sillemi në mënyrë antidemokratike dhe korruptive si aktorët Rama&Co. po, ne po flasim për një hendek besueshmërie.
Feston relativisht shpesh edhe me përfaqësues të Partisë Socialiste, personalitete të njohura si kryebashkiaku Veliaj, Rama, të dyshuar për korrupsion, në momentin që bëhet fjalë për inceneratorët e mbetjeve në Tiranë, janë zhdukur në ajër 156 milionë euro dhe inceneratorët e mbetjeve që do të ndërtohen nuk ekzistojnë. Ajo që ndodh është se përfaqësuesit e ekzekutivit përpiqen ta projektojnë problemin tek nëpunësit e vegjël civilë. Megjithatë, çdo shqiptar e di se në qytetin e Tiranës nuk ndodh asgjë në projekte ndërtimi të kësaj përmasash pa miratimin e Ramës dhe Veliajt.
Dhe çfarë bën tani ambasadorja amerikane Kim, ajo vlerëson projeksionin mbi zyrtarët e vegjël dhe vlerëson reformën në drejtësi, një paradoks në modelin e sjelljes.
Kjo i bën diçka demokratëve të drejtë, kombit shqiptar në Shqipëri. Çfarë duhet të mendojnë qytetarët kur ditë më parë u kërkohet sërish të luftojnë për demokraci dhe shtet ligjor. Hendeku i besueshmërisë për fat të keq po zgjerohet. Gjithashtu duket se këshillohet shumë keq në këtë çështje.
Në analizë përfundimtare, nuk ka rrugë tjetër veçse të peshohet me kujdes në çdo rast individual nëse sjellja diplomatike ishte ende e nevojshme apo tashmë joproporcionale.
Sidomos kur bëhet fjalë për akuza për parti, djalli është shpesh në detaje. Dhe ka një përshtypje në rritje se zonja Kim e ka kaluar vijën e kuqe dhe se në Uashington kjo ende nuk është perceptuar siç duhet.
William Shannon, për shembull, në atë kohë ambasadori i Shteteve të Bashkuara në Irlandë, u pa në autobusin e fushatës së partisë irlandeze Fine Gael në 1981. Kjo çoi në kritika të ashpra, por Shannon theksoi se ishte qëllimi i tij për të ndjekur zgjedhjet dhe fushatat e të gjitha partive. Në të vërtetë, vëzhgimi i fushatave zgjedhore është një pjesë legjitime e detyrave diplomatike. Megjithatë, nëse duhet të bëhet nga autobusi i një partie është një çështje tjetër.
Në vitin 1998, Andrew Burns, Konsulli i Përgjithshëm Britanik në Hong Kong, u akuzua për ndërhyrje kur ftoi kandidatë për zgjedhje nga parti të ndryshme në një takim për të mësuar më shumë rreth pozicioneve të tyre politike. Përsëri, kjo mund të interpretohet lehtësisht si vëzhgim diplomatik dhe një takim jozyrtar shpesh mund të jetë mënyra më efektive për të përmbushur këtë detyrë.
Megjithatë, sa më shumë që një diplomat të shprehet qartë pro ose kundër një partie ose figurë publike të caktuar, të vendit të tij pritës, aq më e vështirë bëhet të marrësh ende kryerjen legjitime të detyrës.
Evan Galbraith, ambasadori i SHBA-së në Francë në vitin 1984, më vjen në mendje. Në atë kohë, politikanët komunistë sapo ishin pranuar në qeveri dhe Galbraith u ndje i detyruar të deklaronte se një komunist francez ishte një “francez i varfër i humbur”. Që kjo do të shkaktonte mosmarrëveshje ishte e pritshme: Galbraith u thirr te kryeministri Pierre Mauroy, i cili i tha atij se komente të tilla ishin “të papranueshme”.
Ambasadorja franceze në Tiranë, zonja Maryse Daviet, e klasifikoi shumë qartë pak ditë më parë respektimin e rregullave të së drejtës ndërkombëtare, si bazën përcaktuese të shërbimit diplomatik. Rasti Galbraith më kujton shumë rastin Kim.
Këto janë fjalë të forta, kritike që po ngrenë kundër një ambasadori amerikan.
Jo, është thjesht referencë shumë e qartë për pajtueshmërinë me ligjin ndërkombëtar. Shihni, ka një miqësi shumë të ngushtë dhe një marrëdhënie të veçantë mes Gjermanisë dhe SHBA-së, shumica e qytetarëve amerikanë kanë të afërm në Gjermani, gjithashtu kam shumë të afërm në SHBA që kanë qenë gjithashtu aktivë në administratën amerikane në 70 vitet e fundit. Prandaj, kritika duhet të jetë e mundur midis miqve ose familjes dhe është gjithashtu e justifikuar dhe e nevojshme në këtë rast të veçantë.
Një gjë tjetër është gjithashtu e rëndësishme.
Cilia?
Nëse, nga njëra anë, ambasadorja amerikane në Shqipëri kritikon me të drejtë çështjen e korrupsionit, mungesën e demokracisë, lirinë e mangët të shtypit dhe shtetin jofunksional të ligjit, nga ana tjetër, ajo nuk mund të përgëzojë një lider të partia demokratike për organizimin e shkarkimit të një deputeti të zgjedhur në mënyrë demokratike dhe lirisht pa asnjë bazë ligjore dhe në kundërshtim me kushtetutën. Ne demokratët njohim sjellje të tilla siç tregon Basha vetëm nga republikat e bananeve, por jo nga Europa. Ky është një problem serioz, i mëtejshëm.
Pse?
Shteti i së drejtës është antiteza e shtetit të padrejtësisë.
Krahas parimit të demokracisë, shteti i së drejtës është norma themelore e kushtetutës shqiptare dhe kushti themelor parësor për anëtarësimin në NATO dhe BE.
Shteti ligjor do të thotë që i gjithë autoriteti shtetëror, përfshirë edhe atë të një lideri partie si Lulzim Basha, është i detyruar nga ligjet e shtetit dhe gjithashtu nga ligjet e partisë.
Shteti i së drejtës jeton vetëm përmes disiplinës shtetërore dhe qytetare, të gjithë qytetarëve, përfshirë zotin Basha, duhet ta respektojnë atë.
Por gjëja elementare është se shteti i së drejtës mund të ekzistojë vetëm nëse populli ka besim në këtë shtet të së drejtës dhe kështu ndërgjegjësimi për sigurinë juridike dhe ligjshmërinë zhvillohet tek njerëzit.
Nëse tani një kryetar partie dhe një ambasador amerikan i rrëzojnë këto letra me vlerë të një shteti kushtetues, atë me veprime të qëllimshme dhe ambasadorin amerikan duke uruar veprime të paligjshme, atëherë shteti kushtetues në Shqipëri ekziston ende në letër, si aq shumë në Shqipëri, por jo më gjatë në realitet. Kjo është drama e vërtetë e këtij veprimi të keqmenduar të kreut të PD-së, ai sillet si kundërshtari i tij, autokrati Rama, duke e vendosur kështu veten jashtë traditës ligjore dhe demokratike të Evropës dhe në thelb nuk mundet më. kritikojnë sjelljen jodemokratike të Ramës, sepse ai vetë ka lakuar ligjin.
Unë do t’ju jap një shembull tjetër.
Fatkeqësisht, diçka po ndodh në Shqipëri në këto momente që po i ndodh vazhdimisht SHBA-së, së fundmi në Afganistan: ata nuk e kuptojnë kulturën dhe strukturën e vendit, tani në Shqipëri. Ka shumë lojtarë në Ballkan, duhet një politikë me sens proporcioni. Fatkeqësisht, ata nuk e bëjnë këtë, ndryshe nga ambasadorët gjermanë, francezë, italianë dhe anglezë, të cilët bëjnë një punë shumë të mirë.
Ambasadori amerikan vlerëson në mënyrë euforike ngritjen e një autoriteti antikorrupsion, komunikon pothuajse çdo ditë për këtë autoritet. Duket sikur ajo drejton këtë autoritet. Por çfarë po ndodh në të vërtetë? SPAK është krijuar në kundërshtim me kushtetutën shqiptare, nuk ka legjitimitet kushtetues, një shkelje reale e ndarjes së pushteteve, gabimi i parë.
SPAK funksionon në një vakum ligjor, Gjykata Kushtetuese dhe Gjykata e Lartë kanë qenë de facto jofunksionale në Shqipëri që nga viti 2018 dhe do të vazhdojë të jetë e tillë edhe në vitet në vijim. Një SPAK nuk mund të funksionojë pa shtetin ligjor, gabimi i dytë.
Qeveria Rama mandaton SPAK-un ose KLSH-në (subjektin që kontrollon shtetin, i njohur ndryshe edhe si Kontrolli i Larte të Shtetit) që të kontrollojë paraprakisht dokumentet e tenderit shtetëror në mënyrë që të thonë se gjithçka është në rregull ose të vendosë gjoba minimale për kompanitë dhe kaq. Bëhet fjalë për tenderë qindra milionë euro. Dhe pasi KLSH ka hetuar një dosje dhe ka bërë gjykimin e saj, sipas ligjit, askush nuk ka më kontroll mbi të. De facto, kjo do të thotë se korrupsioni i ekzekutivit Rama ka gjetur tashmë një bazë legjitimiteti për korrupsionin e tij nëpërmjet këtij mekanizmi kontrolli, gabimi i tretë i ambasadorit amerikan.
Më tej, duket se ambasadorja e SHBA-së dëgjon gjithashtu këshilla të drejtuara nga interesi nga OJQ-të dhe të tjerët, në vend të ekspertëve të orientuar drejt objektivit, domethënë dëgjon shumë qarqet e interesuara të mjedisit, një çështje masive, që ajo duhet ta korrigjojë.
Në thelb, prej shumë vitesh kemi një politikë qetësuese të Bashkimit Evropian dhe SHBA-së.
Që nga viti 2017, pas zgjedhjeve të para parlamentare të falsifikuara nga partia në pushtet Rama, nuk ka pasur asnjë reagim nga Europa dhe SHBA për zhvillimet në Shqipëri, për veprimet e autokracisë korruptive të Ramës.
Njerëzit e kanë lënë këtë gjë dhe janë përplasur me strukturat autokratike, më ofenduese, meqë ra fjala, ambasadorja amerikane Kim në Tiranë, e cila shpesh shfaqet në rrjetet sociale me këto struktura korruptive. Kjo ka një efekt çorientues për popullatën shqiptare.
Populli është sinjalizuar qartë për pafuqinë e tij për t’u ngritur për demokracinë dhe shtetin e së drejtës nga përfaqësuesit e Perëndimit, duke festuar me autokratët.
Hendeku shpjegues midis idealeve të Perëndimit dhe sjelljes aktuale, fatkeqësisht po zgjerohet.
Gjithashtu, qeverisë së Ramës, Bashës & Co, po i jepet ende fonde shtesë, pa vendosur asnjë nivel kontrolli të atyre ndërkombëtare dhe gjithashtu pa kontroll rezultatesh.
Një problem i vërtetë atëherë, nëse ju kam kuptuar saktë.
Po kjo është. Tashmë është jashtëzakonisht e rëndësishme për vazhdimin e ekzistencës së kombit shqiptar dhe integrimin e tij në Bashkimin Evropian që këtu të dërgohen sinjale të qarta. Kriminaliteti qeveritar dhe njerëz si krimineli Lulzim Basha janë të papranueshëm.
Ndryshe do te thone qytetaret e shqiperise, e mrekullueshme, ju mund te merrni leket e SHBA-se dhe BE-se, pra kapitalin e krijuar nga qytetaret e ketyre shteteve, nuk duhet te respektoni rregullat, thjesht keni për të qenë pjesë e autokracisë.
Ky grup pastaj thotë, shkëlqyeshëm, ne shkruajmë disa programe për disa reforma dhe bëjmë aplikime, ose organizojmë një marrëveshje me makina të vjedhura nga Belgjika, financojmë edhe disa përfaqësues të këtyre vendeve perëndimore, i bëjmë të shantazhueshëm dhe pastaj mundemi mrekullisht, pa pasur nevojë të punojmë shumë, pini ekspresin tonë dhe udhëtoni nëpër botë pa pasur nevojë të punoni, financuar nga paratë e taksave nga BE dhe SHBA.
A nuk është pak e guximshme kjo tezë?
Jo, fatkeqësisht është një realitet në Shqipëri. Një pakicë shumë e vogël në Shqipëri, ai është ekzekutivi Rama dhe miqtë e tij, ku përfshihet edhe lideri ende i opozitës Lulzim Basha, i cili tashmë bashkëpunon politikisht me autokratin, merr pjesë në paratë e ndihmës ndërkombëtare dhe paratë e zeza. Jo pa arsye ekzekutivi shqiptar konsiderohet si një nga organizatat më të korruptuara në botë.
Qeveria e korruptuar pengon zhvillimin qytetërues të Shqipërisë, pra mbrojtjen dhe të ardhmen e familjeve. Kjo mund të nënkuptojë fundin e së ardhmes së Shqipërisë. Të rinjtë po ikin. Ne vlerësojmë se rreth 1.8 milionë shqiptarë janë gati të largohen nëse asgjë nuk ndryshon. Shumica e kombit shqiptar është i ndershëm dhe dëshiron të jetojë i lumtur dhe i sigurt.
Kjo do të thotë se tani na duhet një veprim vendimtar nga Evropa dhe SHBA për të thënë se nëse nuk luani sipas rregullave, nuk mund të merrni paratë e BE-së apo të SHBA-së.
Ashtu si në Afganistan dhe vende të tjera, politika e zbutjes ka prodhuar pikërisht të kundërtën e asaj që duhej të arrinte.
Në thelb, prej shumë vitesh kemi një politikë qetësuese të Bashkimit Evropian dhe SHBA-së.
Që nga viti 2017, pas zgjedhjeve të para parlamentare të falsifikuara nga partia në pushtet Rama, nuk ka pasur asnjë reagim ndaj zhvillimit në Shqipëri, ndaj veprimeve të autokracisë së korruptuar Rama, nga Europa dhe SHBA.
E lanë të vazhdonte dhe u përfshinë me strukturat autokratike, më ofenduese, meqë ra fjala, ambasadorja amerikane Kim në Tiranë, e cila shpesh shfaqet në rrjetet sociale me këto struktura korruptive. Kjo ka një efekt çorientues për popullatën shqiptare.
Populli është sinjalizuar qartë për pafuqinë e tij për t’u ngritur për demokracinë dhe shtetin e së drejtës nga përfaqësuesit e Perëndimit, duke festuar me autokratët.
Hendeku shpjegues midis idealeve të Perëndimit dhe sjelljes aktuale, fatkeqësisht po zgjerohet.
Gjithashtu, qeverisë së Ramës, Basha & Co, po i sigurohen ende mjete financiare shtesë, pa vendosur asnjë nivel kontrolli të atyre ndërkombëtare, si dhe asnjë kontroll rezultati.
Cilin?
Unë synoj të komentoj për këtë në disa pika fillimisht.
Së pari. Besueshmëria e institucioneve dhe e personave që veprojnë është një nga parakushtet e domosdoshme për qëndrueshmërinë e një shoqërie demokratike dhe një shteti kushtetues demokratik. Besueshmëria dhe kufizimi i ambasadorëve dhe përfaqësuesve të OJQ-ve kur bëhet fjalë për punët e brendshme të Shqipërisë është imperativ.
Nëse qytetarët shqiptarë nuk mund të besojnë në qëllimet e ndershme të personave që veprojnë në qeverinë e Shqipërisë dhe në kryesinë e partisë opozitare PD, dhe një ambasador i SHBA-së ndërhyn në organizimin e brendshëm të partive demokratike në kundërshtim me të drejtën ndërkombëtare dhe shumë shpesh takohet dhe feston me organizatorët e ekzekutivit të korruptuar të Shqipërisë, Rama, Basha, Veliaj, pastaj i bëhet shumë e vështirë kombit shqiptar, qytetarëve s’të besojnë fare te demokracia dhe vlerat perëndimore.
Sa më të mëdha të jenë boshllëqet e besueshmërisë, aq më i vogël është kapaciteti i parlamentit dhe qeverisë për të vepruar.
Por e kundërta është gjithashtu e vërtetë: sa më i qartë të jetë legjitimiteti moral i një qeverie dhe liderit të partisë opozitare, aq më e madhe është aftësia e tyre për të tërhequr qytetarët shqiptarë ndaj veprimeve të qeverisë edhe në situata kritike. Kjo është ajo që i mungon Shqipërisë dhe mund të gjurmohet tek individët: autokratët Rama dhe Basha.
Do të shtoja: fjala besueshmëri përmban fjalën me peshë “dinjitet”. Demokracia shqiptare ka nevojë sërish për “dinjitet”. Në vitin 1992, shqiptarët, ashtu si ne gjermanët në 1989, treguan se sa dinjitoz, i denjë dhe i fortë mund të jetë; Që nga viti 2013, duket se parimi më i rëndësishëm në një shoqëri nuk vlen më, ka të bëjë vetëm me interesin individual, siç është parë tashmë në rrethin shumë të ngushtë të mbështetësve të Ramës dhe Bashës, bëhet fjalë vetëm për funksione personale dhe para dhe duke udhëtuar nëpër botë.
Për një pjesë të madhe të brezit të ri në Shqipëri, rrezikohet rëndë besueshmëria e institucioneve të rëndësishme, por edhe e ambasadorëve të huaj. Ata nuk kanë më besim në të ardhmen në Shqipëri.
Shumë prej nesh, edhe në Perëndim, e kanë të vështirë të kuptojnë rininë kritike. Disa prej nesh, edhe në Shqipëri, edhe në Partinë Demokratike dhe atë në pushtet të Ramës, kanë mësuar shumë ndërkohë.
Më bën përshtypje se sa të përkushtuar janë Sali Berisha dhe shumë e shumë anëtarë të tjerë të ndershëm të Partisë Demokratike të Shqipërisë në këtë moment në Shqipëri kundër veprimeve të paligjshme, antidemokratike dhe shkatërruese të presidentit ende në detyrë Basha. Sali Berisha, është mësuar dhe ka arritur te anëtarët e partisë dhe nuk ka më nevojë t’u tregojë të tjerëve se kush është.
Është koha në Shqipëri, dhe Berisha po shikon strategjikisht shumë përpara, që populli shqiptar të ndihet i marrë seriozisht në shqetësimet dhe frikën e tij, por edhe në shpresat dhe bindjet e tij dhe se duhet të kuptojë njëri-tjetrin.
Pa idealizmin, emocionalitetin, respektin dhe besimin e kombit shqiptar nuk mund të ketë shtet demokratik, por pa arsye deliberative nuk mund të ketë as të ardhme. Ky është problemi themelor i reformave në Shqipëri.
Pjesë e besueshmërisë së demokracisë është edhe ndryshimi i qeverisë.
Prandaj është e papranueshme që partia në pushtet Rama manipuloi masivisht zgjedhjet parlamentare në 2017 dhe 2021 dhe nuk zhvilloi zgjedhje lokale demokratike.
Është e papranueshme që kreu i opozitës demokratike Basha, të kryejë transaksione të paligjshme financiare me fondet e partisë në SHBA dhe të shkelë ligjet e partisë dhe kushtetutën, është e papranueshme që Basha të pushtojë ndërtesën e partisë së bashku me terroristët e Vëllazërisë Myslimane vetëm për të çimentuar fuqizojë dhe optimizojë burimet e tij financiare.
Stili, ngutja dhe nxitimi në të cilin qeveria e papërshtatshme Rama ka hedhur idetë në letër në maj dhe qershor 2021 dhe demokratët e drejtë po tentohen të neutralizohen nga lideri autokratik, por opozitar Basha, zbulon një mospërfillje cinike për votuesit shqiptarë dhe anëtarët e partisë opozitare.
Së dyti. Kombi shqiptar e ka kuptuar që interesi i tij jetik kërkon një politikë integrimi në BE, por administrata Rama dhe deputeti Basha nuk e bëjnë këtë.
Përvoja e diktaturës komuniste dhe tentativa e gjenocidit të kombit shqiptar nga kriminelët e luftës nga Serbia në vitet ’90 të shekullit të 20-të ka shkaktuar një mall të fortë te kombi shqiptar i Ballkanit për qëndrueshmërinë e paqes, për mbrojtjen e familjeve dhe një të ardhme në liri. Ata presin liderë që, si në vitin 1992, do të krijojnë një bazë për të ardhmen.
Prandaj politika e jashtme shqiptare duhet të formësohet nga objektivi i integrimit në BE, gjë që nuk ka ndodhur që nga viti 2013. Në Tiranë dhe në evente u përshkruan shumë punime, por rezultati është se kryeministri shqiptar Rama na thotë publikisht se Shqipëria nuk duhet të plotësojë 15 kriteret për të nisur negociatat, ai duket se është i çmendur politikisht dhe ankohet për moshapjen e bisedimeve. Ngjashëm me një punonjës që nuk punon, ose një nxënës që nuk studion, por dëshiron të marrë rrogën ose certifikatën e tij në fund.
Unë do shtoj: edhe kreu i opozitës Basha tregon me sjelljen e tij antidemokratike se nuk e shqipton dot as fjalën shtet ligjor dhe demokraci.
Së treti. Shqipëria duhet të qëndrojë fort e përkushtuar ndaj Komunitetit Evropian dhe Aleancës së Atlantikut të Veriut. Shqipëria mund të zhvillojë lirinë dhe prosperitetin ekonomik vetëm së bashku me partnerët e saj perëndimorë dhe kjo vlen edhe për Kosovën, Malin e Zi, Maqedoninë, Bosnje-Hercegovinën. Negociatat pas Kosovës, mes Ramës dhe Bashës me serbët, quhet Ballkani i Hapur/Mini-Shengen, me qëllim tërheqjen e Ballkanit në hemisferën e Bashkimit Ekonomik Euroaziatik, Serbia është anëtare atje, drejtohen kundër integrimit perëndimor. Ne e konsiderojmë këtë si anti-evropiane dhe antiamerikane. Qëllimi i deklaruar është anëtarësimi në BE dhe NATO.
Dua të shtoj: Aleanca e NATO-s dhe BE-ja është për Shqipërinë një nga hallkat më të rëndësishme të miqësisë shqiptaro-amerikane dhe shqiptaro-gjermane.
Kushtetuta shqiptare ka marrë të drejtat e lirisë së individit si një trashëgimi shpirtërore nga kushtetuta e madhe amerikane dhe gjermane. Kështu, ne jemi të lidhur me njëri-tjetrin nga vlerat themelore, nga parimet – sado që ndonjëherë të dallojmë.
Në një miqësi të tillë, kritika e ndërsjellë është e nevojshme dhe e dobishme.
Kushdo që shtyp kritikat ndaj një shoku nuk mund të mbetet një mik i mirë në planin afatgjatë. Miqësia ka nevojë edhe për lëngun e kritikës.
Në këtë aspekt, kur demokratët në Shqipëri kritikojnë politikën e SHBA-së apo BE-së apo bëjnë pyetje të justifikuara, nuk ka pyetje budallaqe, nuk janë armiq të këtyre kombeve, nuk është antiamerikanizëm, përkundrazi duan të ruajnë miqësinë.
Nëse njerëz si lideri i opozitës Basha mendojnë se nëse një shqiptar kritikon SHBA-në apo Gjermaninë, ai është armik i këtij kombi, ai nuk ka kuptuar diçka elementare që përbën demokracinë dhe miqësinë, respektin reciprok, besimin, debatin demokratik dhe kjo nuk dihet se ngjitësi i drejtpërdrejtë i miqësisë është ndershmëria dhe respekti i ndërsjellë në dialog.
Ata që nuk mbrojnë interesat e tyre kundër atyre të miqve të tyre mund të humbasin respektin dhe miqësinë, ata nuk janë të aftë për miqësi. Ky është një nga problemet themelore të kreut aktual të opozitës demokratike, Lulzim Basha, në Shqipëri. Një herë më tha në një bisedë personale se shqiptarit nuk mund t’i besohet. Mendoj se kjo fjali e përshkruan shumë mirë patologjinë e çështjes Basha; një person i tillë nuk mund të jetë kryetar i një partie demokratike.
Pikërisht për shkak se gjermanët dhe amerikanët kanë pasur një partneritet kritik gjatë 70 viteve të fundit, pavarësisht se kush e udhëheq qeverinë në Paris, Berlin, Uashington, Londër, Melburn dhe Tokio, që këto kombe janë të përkushtuar ndaj miqësisë së tyre dhe asnjë pjesë.,letra përshtatet mes këtyre kombeve.
Së katërti. Politika e jashtme shqiptare duhet të vazhdojë të thellojë pajtimin edhe me Serbinë. Pjesë e këtij pajtimi duhet të jetë njohja nga Serbia e shtetit të Kosovës në kufijtë e saj aktualë dhe pranimi i përgjegjësisë nga Beogradi për shkatërrimin masiv të Ballkanit nga njësitë ushtarake dhe paraushtarake të Serbisë.
Pajtimi nuk duhet vetëm të shkruhet në një copë letër, por duhet të vihet edhe në praktikë. Beogradi duhet, siç bëri Ëilly Brandt në Varshavë, i bej nje genufleksion simbolik kombit shqiptar per krimet e luftes se bera, nje akt i tille do te sheronte shume plage. Serbia gjithashtu duhet të marrë përsipër plotësisht kostot e luftërave të agresionit në vitet 1990.
Por këtu përfshihet edhe mbrojtja absolute e minoriteteve në vendet përkatëse të Ballkanit.
Të ashtuquajturat “mini-rregulloret e dhuratave” të Republikës Popullore Serbe dhe të autokratit Rama, të përforcuara dhe të mbështetura nga mosveprimi i Bashës në këtë çështje, përfaqësojnë një kompromis të kalbur dhe largimin nga BE-ja dhe NATO-ja, drejtpërsëdrejti në sferën ruse të ndikimi i Bashkimit Ekonomik Euroaziatik dhe rrjedhimisht i Rusisë, i cili nuk pranon miratimin e Aleancës Perëndimore dhe veçanërisht të Gjermanisë. Qëllimi duhet të jetë integrimi në BE dhe rrjedhimisht në Shengen të BE-së.
Së pesti. Kuptimi i politikës shqiptare, thelbi më i brendshëm, duhet të jetë ruajtja e kombit. Qytetarët shqiptarë duhet të ndiejnë çdo ditë se janë të respektuar dhe se familjet e tyre janë të mbrojtura dhe fëmijët e tyre kanë të ardhme në vendin e tyre. Për fat të keq, për momentin nuk është kështu dhe kjo për liderët Rama dhe Basha. Kjo duhet të ndryshojë përpara se të gjithë të rinjtë të largohen nga Shqipëria.
Unë do të shtoja: Zoti Basha, politika e tyre e javëve të fundit dhe kontrata e tyre me autokratin Rama, veçanërisht në opozitë, të çon në faktin se ata komunikojnë vetëm një fletë të bardhë, ata dhe ndihmësit e tyre kufizohen në formulat e vjetra dhe kritikat. Është e qartë për ne në Perëndim që ajo dhe Rama po luajnë lojën e vjetër të “policit të mirë, policit të keq”, që është e papranueshme për një demokraci dhe pengon të ardhmen e kombit shqiptar.
E gjashta. Ndryshe nga ekonomitë evropiane, ekonomia shqiptare ndodhet në një situatë kritike; për shkak të korrupsionit të përhershëm të ekzekutivit të qeverisë Rama dhe familjes Basha, arkat janë de facto bosh. Kërkesa po tkurret, aktiviteti i investimeve të huaja është zero, me përjashtim të investimeve me para të zeza në Tiranë dhe në jug të Shqipërisë.
Aktiviteti kryesor i qeverisë dhe me sa duket tashmë i deputetit Basha është të bëjë kërkesa dhe të nisë sa më shpejt bisedimet me BE-në, në mënyrë që paratë e freskëta të hyjnë në qarkun e ekzekutivit të korruptuar. Një lojë, zoti Basha, zoti Rama, që Evropa dhe as populli shqiptar nuk duan ta bëjnë më.
Pozicionet kryesore të ekonomisë shqiptare mund të ruhen vetëm nëse forcohet, por jo dobësohet vullneti për performancë dhe vullneti për të marrë përgjegjësi nga punëtorët dhe pronarët, gjë që po ndodh përmes korrupsionit dhe sjelljeve antidemokratike.
E shtata. Në të gjithë botën, pandemia e Corona po rrezikon ekonominë, e cila do të sjellë rritje më të ulët edhe në financimin e sistemeve sociale në Shqipëri, arsimin, pensionet, kujdesin shëndetësor dhe policinë. Dinamika e këtij rrëzimi në sektorin mjekësor dhe ekonomik në Shqipëri duhet të ndalet.
Së fundi, më lejoni të them këtë: ne dhe ju e dini se qindra mijëra të rinj shqiptarë, por edhe të moshuar, janë ulur mbi valixhet e tyre dhe mund të binden të investojnë forcë fizike dhe psikologjike për një rindërtim të shtetit shqiptar vetëm nëse e dinë se ky rindërtim ka një të ardhme.
Prandaj tani është koha për një ndryshim thelbësor në opozitë dhe partinë në pushtet. Partia opozitare demokratike e Shqipërisë do të diskutojë më 8 janar 2022, në godinën e partisë së opozitës PD, së bashku me komitetin e përkohshëm ekzekutiv, hapat e mëtejshëm për rivendosjen e demokracisë në vetë partinë dhe në shtetin shqiptar. Kjo përputhet me miratimin tonë të qartë. Ditët e fundit edhe përfaqësues të Partive Popullore Europiane dhe të institucioneve të tyre e kanë informuar në mënyrë shumë të detyrueshme deputetin Basha se ai duhet të japë dorëheqjen nga të gjitha funksionet e tij.
