Emri “Kodak” mund të mos ju thotë shumë sot, por dikur ishte sinonim i fotografisë. Më pas ajo u bë sinonim i kompanisë që “vrau veten” duke ofruar një leksion të dhimbshëm për çdo biznes që për shkak të gabimeve të veta del nga tregu.
Ishte vendimi i kompanisë për të mos investuar në fushën e fotografinë dixhitale, edhe pse ajo ishte teknologjikisht e avancuar dhe mund të kishte një avantazh ndaj konkurrencës, por ky u bë një nga gabimet më të mëdha të biznesit në histori. Një gabim i madh ndjekur nga disa më të vegjël.
Ishte pikërisht kjo kompani që bëri kamerën e parë automatike në fillim të shekullit të 20-të, duke arritur që fotografia të jetë një hobi për shumë njerëz në vend të një aktiviteti profesional. Madje, ajo arriti të fuste femrat në “lojën” e fotografisë, duke prezantuar
“Vajzat Kodak” dinamike dhe të pavarura, por që sigurisht ishin edhe gra dhe nëna të mira.
Edhe në kohët kur marketingu nuk ishte aq i sofistikuar sa sot, Kodak kishte arritur të bindte konsumatorët se ishte kompania ideale, pra e vetmja që mund të fiksonte kujtimet e tyre. “Momenti Kodak” ishte sinonim i lumturisë familjare.
1993 Reklama televizive e filmit Kodak Gold “një moment Kodak”.
Nga mesi i viteve 1970, kompania kishte më shumë se 30 miliardë dollarë, më e madhja në industrinë e fotografisë. Ajo kishte pothuajse një monopol në mbarë botën për shitjet e filmave si dhe kamerave. Në çdo rrotull filmi ata fitonin deri në 15 dollarë, një shumë parash që askush nuk mund ta “hedhë” lehtë.
Nga ana e biznesit, gjithçka dukej se po shkonte mirë për kompaninë. Në vitin 1975, Steve Sasson (në foton e artikullit), një inxhinier që punonte për kompaninë, shpiku një aparat fotografik që nuk kishte nevojë për film. Imazhi u regjistrua në mënyrë dixhitale, por me cilësi të ulët. Makina ishte e ngathët dhe e rëndë, por ishte e qartë se kishte një të ardhme.
“Mirë, por mos e thuaj askund”, – ishte pak a shumë reagimi i drejtuesve të kompanisë ndaj shpikjes së Sassoon. Problemi i shpikjes së tij ishte se ajo kërcënonte drejtpërdrejt modelin e biznesit të “Kodak”. Për shumë vite kompania vijoi të shfaqte një mohim idiosinkratik në lidhje me perspektivat e fotografisë dixhitale.
E tillë mbeti edhe kur në fillim të viteve 80, “Sony”, një nga konkurrentët e tij, nxori kamerën pa film. Kodak kërkoi më pas të kryhej një hetim i brendshëm për perspektivat e industrisë dhe nëse modeli klasik është në rrezik. Hulumtimi tregoi se dixhitali ka potencialin për të zëvendësuar filmin, por Kodak kishte një dekadë kohë për t’u përgatitur për ndryshimin. Në fund të fundit, pavarësisht se kishte shumë kohë përpara tyre, Kodak nuk bëri pothuajse asgjë për të përfituar prej saj.
Në vend të kësaj, kompania u përpoq të përdorte dixhitalen për të mbështetur filmin. Në mesin e viteve ’90 ai shkoi aq larg sa shpiku një hibrid të kamerës dixhitale dhe analoge. Fotot duhej të printoheshin në laborator, në mënyrë që të mos humbnin shitjet e filmave. Natyrisht, sipërmarrja dështoi.
Drejtuesit e Kodak në vitet ’80 dhe ’90 ishin jashtëzakonisht ngurrues për të shqyrtuar mundësinë e zëvendësimit të filmit klasik me atë dixhital. Siç është analizuar shumë herë në teorinë e marketingut, ata nuk arritën të gjenin se ku “përshtateshin” dixhitalët në modelin e tyre të funksionimit. Përsëri ata nuk u futën në mendësinë për t’u bërë pionierë edhe në filmin dixhital.
Ata mendonin se konsumatorët nuk do të ndaheshin kurrë nga rituali i larjes së filmave dhe që kamera dixhitale e eliminoi këtë nevojë. Gjatë rrugës, cilësia e dixhitalit tejkaloi atë të filmit analog dhe për të mos përmendur se si telefonat celularë u bënë gjithashtu kamera të jashtëzakonshme.
Teksa kamerat dixhitale u shndërruan në pajisje, ato shiteshin kudo që mund të gjeje pajisje elektronike, jo vetëm në linjën e fotografisë që Kodak kontrollonte. Gradualisht kompania humbi “fushën” e saj dhe u detyrua të luante në atë që konkurrentët e saj kishin formësuar.
Por ajo humbi edhe një audiencë tjetër që kishte ndërtuar ndër vite, femrat. Përdoruesit kryesorë të fotografisë dixhitale tashmë ishin burrat që kishin (dhe kanë) një logjikë më pak të zhvilluar se janë ata që regjistrojnë momentet e bukura familjare.
Në vitin 2007, Kodak kishte një vlerë prej 140 milionë dollarësh, si një dyqan i vogël në industrinë e fotografisë, kështu që falimentimi i tij në vitin 2012 ishte kulmi i një kursi të paracaktuar.
Nëse diçka mund të shpëtojë filmin klasik, është vetëm moda që vjen dhe ikën. Pak këndvështrim, pak kuriozitet e ndoshta pak “hipsterizëm” dhe rikthim romantik në kohërat e vjetra, kërkesa për kamera filmike dhe klasike (edhe të dorës së dytë) ka filluar të rritet vitet e fundit.
Por a do të mundet Kodak të rifitojë pozicionin që mbante dikur në industri? Nostalgjia nuk mund t’i fshijë gabimet e kompanisë dhe gjithashtu ajo nuk shitet përgjithmonë. ©Përgatiti LAPSI.al
