Bab as-Salam, “Porta e Paqes”, siç quhet ndryshe “Ngushtica e Hormuzit” në arabisht, për shekuj me radhë është bërë porta hyrëse për një luftë rajonale me implikime globale, jo vetëm në aspektin e energjisë. E vendosur në hyrjen jugore të Gjirit Persik, “Ngushtica e Hormuzit” ndodhet në një gadishull në Oman me pamje nga shtrirja e detit e ndarë në ujërat territoriale iraniane dhe omane.
¼ e trafikut global të naftës dhe rreth 1/3 e trafikut të gazit natyror kalojnë nëpër këtë ngushticë. Sipas një vlerësimi, mbi 1/5 e gazit natyror të lëngshëm kalon nëpër Ngushticën e Hormuzit. Rreth 15 milionë fuçi në ditë kalojnë nëpër Hormuz, “një bllokadë totale do t’i çonte çmimet e naftës mbi 200 dollarë” parashikuan ekspertët vitin e kaluar ndërsa tensionet midis dy vendeve u përshkallëzuan.
Rrugët e kalimit janë krijuar bashkërisht midis Iranit dhe Omanit pas marrëveshjeve të nënshkruara në vitin 1975 dhe janë rregulluar në mënyrë strikte për të shmangur përplasjet, duke përdorur një skemë ndarjeje të trafikut.
Vendet arabe më të interesuara janë Arabia Saudite, Emiratet e Bashkuara Arabe (të cilat megjithatë kanë gjetur alternativa të pjesshme për tregtinë detare nëpërmjet Hormuzit) dhe Katari, eksportuesi kryesor i gazit që është ende pothuajse tërësisht i varur nga ngushtica. Hormuzi është gjithashtu një hap vendimtar për Iranin. Aq shumë sa disa analistë e kanë përcaktuar vazhdimisht një bllokadë të mundshme të ngushticës nga Republika Islamike si një vetëvrasje të vërtetë të Iranit. Në 46 vitet e fundit, që nga ndryshimi i pushtetit në Teheran në vitin 1979, në rreth 20 raste Irani ka kërcënuar të mbyllë ngushticën duke filluar që nga vitet e trazuara gjatë luftës së përgjakshme kundër Irakut (1980-1988).
Momentet e tensionit dhe kërcënimi i mbylljes së Hormuzit nga Irani kanë ndodhur më shpesh që nga shfaqja e krizës ekonomike globale të vitit 2008, me një kulm të regjistruar midis viteve 2018 dhe 2022. Gjatë asaj periudhe, Irani nuk hezitoi të synonte, drejtpërdrejt dhe përmes aleatëve të tij në Irak dhe Jemen, interesat perëndimore të naftës në Emiratet e Bashkuara Arabe dhe në brigjet e Abu Dhabit.
Pikërisht në vazhdën e këtyre kërcënimeve të vazhdueshme, për vite me radhë Riadi dhe Abu Dhabi e kanë devijuar pjesërisht trafikun e tyre të naftës bruto nga toka: duke kaluar nëpër tubacionet më të shtrenjta që, në rastin saudit, presin mbretërinë nga Gjiri në lindje deri në Detin e Kuq në perëndim dhe, në rastin e Emirateve, anashkalojnë Hormuzin duke kaluar pas tij para se të arrijnë në brigjet e Oqeanit Indian.
Katari nuk ka infrastrukturë alternative, por ka vënë anijet e tij në gatishmëri prej ditësh, duke kërkuar të zvogëlojë kohën e tranzitit dhe të ngarkimit të gazit. Përveç Shteteve të Bashkuara, një objektiv i mundshëm kryesor i hakmarrjes iraniane, Kina do të dëmtohej nga mbyllja e ngushticës. Pekini është përfituesi kryesor i eksporteve të energjisë nga Hormuzi, veçanërisht atyre iraniane.
“Nëse Ngushtica e Hormuzit do të mbyllej, nafta do të rritej në 200 dollarë, por është një hipotezë ekstreme dhe e pamundur. Kërcënimet kanë ardhur për Hormuzin që nga vitet 1970, por asgjë nuk ka ndodhur kurrë”. Kjo është analiza e Davide Tabarelli, president i Nomisma Energia, i cili nuk pret lëvizje të mëdha kur tregjet të rihapen në Azi këtë mbrëmje, por përkundrazi “një rritje të moderuar prej rreth dy dollarësh” falë furnizimeve tani të bollshme. “Tregjet kanë tendencë të parashikojnë paraprakisht se çfarë do të ndodhë, siç tregohet nga rritjet e ditëve të fundit. Pres që gazi të rritet këtë javë nga 40 euro për MW të premten në 45-50 euro, sepse pa furnizimet ruse tregu është më i ngushtë” – shpjegon ai. ©LAPSI.al
@tetovanews
@tn.lajmelokale
