Sistemi raketor rus S-400 nuk është përdorur kurrë në luftime, por tashmë ngre pluhur pas tij. Rusia po kërkon konsumatorë në tregun e dominuar nga prodhuesit e armëve të SHBA dhe fqinjët kinezë janë shumë të shqetësuar për shkak se vendi ka forcuar arritjen e saj ushtarake me pajisjet ruse dhe inkurajon Indinë që të adaptohet në të.
Tensione u shfaqën midis rivalëve Arabisë Saudite dhe Katarit, pasi të dy vendet negociojnë me Moskën për të arritur një marrëveshje të mundshme, ndërsa një vendim i fundit nga anëtari i NATO-s Turqia për të blerë S-400 shkaktoi kërcënime nga Uashingtoni për vendosjen e sanksioneve amerikane.
Së bashku me blerësit potencialë të Algjerisë, Bjellorusisë, Iranit dhe Vietnamit, Rusia mund të fitojë 30 miliardë dollarë në shitje për 12 deri 15 vjetët e ardhshëm, sipas të dhënave të Moscoë Defence Brief. Kjo është pjesë e planit të presidentit rus Vladimir Putin për të përdorur industrinë e armëve ruse jo vetëm për të fituar miliarda dollarë, por për të përçarë SHBA-në me disa nga aleatët e saj më të mëdhenj, shkruan Bloomberg.
“S-400 ka gjithashtu një dimension komercial dhe gjeopolitik, i cili hap mundësinë për një ndikim afatgjatë rus,” tha Vladimir Frolov, një ish-diplomat rus, i cili tani është analist i politikës së jashtme në Moskë.
Armët ruse kanë një numër avantazhesh në krahasim me sistemin e vetëm të raketave që mund të përdoret në treg, Patrioti amerikan MIM-104, prodhuar nga American Raytheon Co.
Të dy sistemet ajrore janë të dizajnuara për të sulmuar aeroplanët ajrorë dhe raketat balistike. Por, S-400 rus ka diametër më të madh sesa Patrioti amerikan, 250 km krahasuar me 160 km, ndërsa me përmirësimet e planifikuara do të rritet deri në 400 km. Ka një radar më të fuqishëm, mund të shkatërrojë dy herë më shpejt caqet e lëvizshme dhe lëviz më shpejt.
Ndërsa të dy sistemet ndodhen në kamionë, S-400 mund të jetë gati për veprim në vetëm pak minuta, krahasuar me Patriotin për rreth një orë.
Sistemi rus është pak më i lirë se sa ai amerikan. Versioni i tij i ri S-500, i cili duhet të jetë kompatibil me sistemin e raketave antibalistike Thaad të SHBA-së, i aftë për të rrëzuar raketat kryqëzuese hipersonike, duhet të jetë në prodhim deri në vitin 2022.
S-400 prodhohet nga kompania shtetërore Almaz-Antey, e cila u godit nga sanksionet amerikane për mbështetjen ushtarake ruse për separatistët në Ukrainën lindore. Përkundër kësaj, Almaz-Antey hapi dy vende të reja të prodhimit për të ‘ushqyer të gjitha dëshirat’ dhe duke reklamuar sistemin e saj të raketave te blerësit potencialë.
Rusia ka një histori të prodhimit të një sistemi të fuqishëm antiajror që daton nga periudha e Luftës së Ftohtë, kur ajo duhej të zhvillonte një reagim të mirë ndaj forcave ajrore të NATO-s. Në fillim të viteve 1990, SHBA pagoi presidentin e atëhershëm rus Boris Jelcin me 120 milionë dollarë për të zhvilluar një kompleks antiajror dhe për të studiuar atë teknologji. Tani SHBA është e rrezikuar nga sistemi i avancuar rus dhe aleatët e saj.
Në vitin 2014, Kina nënshkroi një marrëveshje për të paguar 1.9 miliard dollarë për blerjen e 32 sistemeve S-400, secila e pajisur me katër raketa, gjysmën e të cilave i mori vitin e kaluar. Marrëveshje të reja me Kinën mund të jenë tashmë në përgatitje, duke lejuar Pekinin zyrtar të pushtojë Tajvanin, të cilin e konsideron si një provincë rebele, por edhe për të sfiduar Japoninë dhe fqinjët e tjerë rreth pjesëve që janë temë e debatit.
India që merr pjesë në një seri konfliktesh sporadike me Kinën që nga përleshja e tyre përgjatë kufirit në vitin 1962, është në fazën përfundimtare të negociatave për S-400 të rënda gjashtë miliardë dollarë. Sipas mediave të Indisë, marrëveshja për blerje mund të nënshkruhet para takimit të muajit shtator të Vladimir Putin dhe kryeministrit Narendra Modi.
Turqia blen S-400 pavarësisht nga rreziku i sanksioneve. Sipas ligjit amerikan nga viti 2017, Shtëpia e Bardhë do të penalizojë vendet që kryejnë “transaksione të rëndësishme” me sektorin rus të mbrojtjes.
Ligji ndalon shitjen e armëve në Turqi në përgjigje të blerjes së S-400. Ligji gjithashtu kërkon përjashtimin e Turqisë nga Programi i Përbashkët Luftarak F-35, i cili është një plan i gjerë 400 miliardë dollarësh për shitjen dhe ndërtimin e avionëve taktikë për aleatët.
Turqia, një anëtare kyçe e programit, ka porositur 100 aeroplanë F-35 dhe ka kandiduar për bashkëprodhimin e tyre. Disa nga kompanitë turke janë prodhuesit e vetëm të pjesëve kyçe.
“Turqit duhet të vendosin nëse do të jenë anëtare të NATO-s ose një aleancë me Rusinë,” kishte deklaruar kohë më parë senatori James Lankford.
Pavarësisht nga kërcënimet amerikane, ministri i Jashtëm Mevlut Çavusoglu thotë se marrëveshja e blerjes së sistemit S-400 është arritur, ndërsa presidenti turk Recep Tayyip Erdogan njoftoi se Rusia dhe Turqia mund të prodhojnë një brez të ri të S-500.
“Rusia duket se i ka dërguar një mesazh Turqisë se është në interes të tyre për t’u bashkuar me ta në aleancë, e cila është një nga mënyrat për të ndërtuar miqësinë e tyre në verilindje”, tha Thomas Karako, drejtor i Projektit të Mbrojtjes së Raketave në Center for Strategic & International Studies.
Por, Turqia do të mbetet pa aeroplanët F-35 nëse vazhdon me vendimin e blerjes S-400.
“Nëse Turqia injoron shqetësimet e aleatëve të NATO-s dhe vazhdon me partneritetin e tyre me Rusinë, ata nuk do të marrin më F-35”, tha senatori Chris Van Hollen.
Edhe pse humbja e Turqisë si një klient mund të godiste prodhuesin e F-35 Lockheed Martin Corp, ka shqetësime se Rusia mund të marrë informata të vlefshme nëse Ankaraja zyrtare mbetet në program, veçanërisht nëse S-400 dhe F-35 janë në duart e tyre.
“Është në interesin amerikan që Turqia të mbetet strategjike dhe politike në anën perëndimore, dhe ne besojmë se është në interesin turk”, tha ndihmësi i sekretarit të shtetit A. Ëess Mitchell.
Sa i përket Arabisë Saudite dhe lidhjeve të tyre gjithnjë e më të ngrohta me Rusinë, veçanërisht në bashkërendimin e tregjeve të naftës, ato janë alarmante për SHBA-në. David Schenker nga Byroja për Marrëdhëniet me Azinë Lindore, thotë se nuk i rekomandon Arabisë Saudite të blejë sistemin raketor S-400. /B.S/
