Për herë të parë në histori, fizikantët që punojnë me përshpejtuesin më të madh të grimcave në botë kanë zbuluar ndryshime në mënyrën se si shkatërrohen grimcat dhe antigrimcat.
Gjetjet e tyre ndihmojnë për t’i dhënë përgjigje pyetjes pse ekziston materia.
“Është një arritje historike”, thotë Sheldon Stone, një profesor i fizikës në Universitetin e Sirakuzës dhe një nga bashkëpunëtorët në kërkimin e ri.
Çdo grimcë e materies ka një antigrimcë, e cila është identike në masë por me një ngarkesë të kundërt elektrike. Kur materia dhe antimateria takohen, ato asgjësojnë njëri-tjetrin. Pikërisht këtu qëndron problemi. Big Bang duhej të kishte krijuar një sasi të barabartë materieje dhe antimaterieje dhe të gjitha grimcat duhej të asgjësonin njëra-tjetrën me shpejtësi, duke mos lënë asgjë prapa, veç energjisë së pastër.
Por është e qartë që kjo nuk ndodhi. Rreth 1 miliard kuark (grimcat elementare që përbëjnë protonet dhe neutronet) mbijetuan. Për këtë arsye, universi ekziston edhe sot. Ajo që del nga kjo është se grimcat dhe antigrimcat nuk të sillen në mënyrë krejtësisht identike, thotë Stone për Live Science.
Ata, përkundrazi, duhet të shkatërrohen në shkallë paksa të ndryshme, duke lejuar një çekuilibër mes materies dhe antimateries. Fizikanët e quajnë këtë ndryshim në sjellje shkelja e barazisë së ngarkesës (CP).
Nocioni i shkeljes së barazisë së ngarkesës e ka origjinën nga fizikanti rus Andrei Sakharov, i cili e propozoi atë për herë të parë në vitin 1967, si një shpjegim përse materia mbijetoi pas shpërthimit të Big Bangut.
“Ky është një nga kriteret e nevojshme për të ekzistuar, – thotë Stone, – kështu që është e rëndësishme të kuptohet se cila është origjina e shmangies CP”.
Ka gjashtë lloje të ndryshme kuarkësh, të gjitha me tiparet e tyre.
Stone është një nga studiuesit që punojnë në CERN me Large Hadron Collider (LHC), përshpejtuesi i grimcave me gjatësi 27 km në kufirin mes Francës dhe Zvicrës, ku zhvillohen eksperimente sipas modelit të Big Bangut.
Ndërsa grimcat përplasen në njëra-tjetrën, ato thyhen në pjesë përbërëse, të cilat pastaj kthehen brenda fraksionit të një sekonde në grimca më të qëndrueshme.
I tillë është rasti i mezonit D0 dhe antimezonit D0.
Të dy ata shpërbëhen në shumë mënyra, por një përqindje e vogël e tyre përfundojnë si mezone të quajtura kaon ose pion. Raportet e shpërbërjes ndryshojnë me një të dhjetën e një përqindëshit.
“Do të thotë se D0 dhe anti-D0 nuk prishen në të njëjtën shkallë, dhe kjo është ajo që ne e quajmë shkelje e barazisë së ngarkesës CP”, tha Stone.
Dhe kjo i bën gjërat interesante. Dallimet në dekada ndoshta nuk janë aq të mëdha sa të shpjegojnë se çfarë ndodhi pas Big Bang-it për të lënë pas aq shumë materie. Por tani, sipas Stone, fizika teorike ka në dorë këto të dhëna të reja.
Fizikanët mbështeten te ajo që e quajnë Modeli Standard i shpjegimit, pra gjithçka e detajuar deri në shkallë subatomike. Stone thotë se pyetja që ngrihet tani është nëse parashikimet e bëra nga Modeli Standard mund të shpjegojnë matjen e kuarkut që ka bërë ekipi i studiuesve, ose nëse kjo do të kërkojë një lloj fizike të re – e cila, sipas Stone, do të ishte diçka akoma më emocionuese.
“Nëse kjo mund të shpjegohet nga fizika e re, kjo fizikë e re mund të gjejë se cila është origjina e prishjes së barazisë së ngarkesës (CP)” thotë ai. (TemA TV)
