Asnjë vend, qeveri, shoqëri, biznes apo individ nuk është një ishull. Në fund të fundit, të gjithë jemi përballë të njëjtave kërcënime, sepse të gjithë jemi të lidhur me një planet, me një të ardhme.
Nga Amy Luers
Përveç kostos në jetë njerëzore, sezoni i pashembullt dhe i rëndë i zjarreve në Australi ka shkatërruar rreth 2.500 shtëpi, ka vrarë qindra miliona kafshë, ka dëmtuar ekonominë dhe ka vënë nën presion të fortë mbi qeverinë.
Duke ardhur pas disa viteve rekord të nxehta dhe të thata për Australinë , zjarret theksojnë thellësinë dhe kompleksitetin e sfidave globale me të cilat përballemi. Ngjashëm, shpërthimi i COVID-19, i cili filloi kur një koronavirus i ri u hodh nga një kafshë tek një njeri në Kinë, tani kërcënon të prishë jetën ekonomike dhe sociale në të gjithë botën.
Për pjesën më të madhe të shekullit XX, ne donim të mendonim se çdo problem kishte një zgjidhje të thjeshtë teknologjike. Vaksinat dhe antibiotikët do të na mbanin të shëndetshëm, Revolucioni i Gjelbër do të na ushqente dhe rritja ekonomike do të paguante për shkollat dhe spitalet tona. Por zjarret dhe epidemitë e sotme tregojnë se rreziqet me të cilat përballet njerëzimi nuk janë aq të thjeshta dhe nuk do të menaxhohen me zgjidhje të veçanta.
Konsideroni peizazhin aktual global. Një milion specie tani janë në rrezik zhdukjeje, efektet katastrofike të ndryshimit të klimës po bëhen gjithnjë e më të dukshme për të gjithë, lëvizjet masive të njerëzve po bëhen më të zakonshme, dhe demokracitë e botës janë nën kontrollin e polarizimit partizan dhe skepticizmit drejt shkencës dhe ekspertizës.
Problemi në tërësinë e tij mund të jetë i vështirë të dallohet nga ndonjë pikë e favorshme vështrimi dhe kjo është arsyeja pse ne kemi nevojë për një narrativë të re që i konsideron sfidat e sotme brenda kompleksitetit të të gjithë sistemit planetar. Për këtë qëllim, organizata ndërkombëtare e kërkimit ‘Future Earth’ botoi kohët e fundit raportin Ardhmëria jonë mbi Tokën 2020, i cili prek perspektivat tona evoluuese duke lidhur pikat midis gjetjeve të fundit kërkimore dhe zhvillimeve që ne tashmë po përjetojmë – nga përmbytjet dhe mungesat e ujit deri tek populizmi në rritje. Duke u bazuar në njohuri nga studiuesit në shkencat natyrore dhe sociale, raporti ndihmon për të shpjeguar se çfarë po udhëheq ngjarjet aktuale dhe si mund të lëvizim në një drejtim më të qëndrueshëm.
Raporti gjithashtu anketon 222 shkencëtarë në 52 vende për të vlerësuar 30 kategori të rrezikut me të cilat përballet njerëzimi dhe planeti. Pesë rreziqet kryesore të identifikuara nga të anketuarit janë moti ekstrem, dështimi për të lehtësuar dhe për t’u përshtatur me ndryshimet klimatike, humbja e biodiversitetit dhe kolapsi i ekosistemit, krizat ushqimore dhe mungesat e ujit. Këto gjetje paraqesin një takim mendjesh: liderët dhe vendimmarrësit që u anketuan në mënyrë të pavarur nga Forumi Ekonomik Botëror në janar identifikuan të njëjtat rreziqe si më urgjentët. Shkencëtarët e anketuar nga Future Earth gjithashtu theksojnë se ata shqetësohen më shumë për lidhjet midis kategorive të rrezikut. Ekziston çdo arsye për të pritur që një krizë globale mund të kaskadizohet në të tjera. Valët e motit të nxehtë, për shembull, mund të shpejtojnë humbjen e ujit dhe mungesën e ushqimit, ashtu si humbja e biodiversitetit përkeqëson ndryshimin e klimës, dhe anasjelltas.
Për më tepër, lidhjet delikate midis të 30 rreziqeve të përmendura në studim mund të kenë implikime të mëdha për përpjekjet e ardhshme për zhvillim të qëndrueshëm. Konsideroni lidhjen midis populizmit politik dhe përhapjes së informacionit dixhital dhe teknologjisë së komunikimit (TIK). Këto fenomene janë rritur së bashku, me politikanë populistë që përdorin teknika të sofistikuara të marketingut dixhital për të arritur grupet kryesore të votuesve. Më keq, me dezinformimin dhe propagandën që rrjedhin lirshëm nëpër rrjetet e sotme kryesisht të parregulluara të mediave sociale, mesazhi i thjeshtë i populistëve “ne kundër tyre” ka qenë në gjendje të udhëtojë shumë dhe gjerë, dhe interesat e ngulitura kanë qenë në gjendje të bindin një pjesë të konsiderueshme të publiku për të injoruar rrezikun e ndryshimit të klimës.
Por TIK-u dixhital gjithashtu ka potencialin për të bërë shumë mirë se sa keq, nga ofrimi i një megafoni për aktivistët e klimës deri tek ndihma që kompanitë të zvogëlojnë emetimet e tyre dhe fuqizimin e njerëzve për të monitoruar dhe mbrojtur ekosistemet e tyre lokale. Duke parë përpara, ata që udhëheqin kompanitë ‘Big Tech’ duhet të pranojnë se modelet e biznesit të tyre nuk duhet të përqendrohen vetëm në fitimet. Algoritmet dhe platformat e tyre të fuqishme mund të përdoren për të kontribuar në zhvillimin e qëndrueshëm.
Me vetëm një dekadë të mbetur për të arritur Synimet e Kombeve të Bashkuara për Zhvillimin e Qëndrueshëm, viti 2020 është një vit kritik. Qindra biznese dhe qytete po bëjnë angazhime klimatike dhe zhvillojnë plane veprimi. Në Konferencën e OKB-së për Ndryshimet Klimatike këtë nëntor, udhëheqësit botërorë do të përpiqen përsëri të përparojnë një axhendë për reduktimin e emetimeve të gazrave serë. Dhe në tetor, Konventa e OKB-së për diversitetin biologjik do të vendosë objektiva të rinj biodiversiteti.
Biodiversiteti i tokës nuk ka të bëjë vetëm me xhunglat jeshile të Amazonës dhe savanat afrikane të dashura për turistët. Speciet bimore dhe shtazore janë thelbësore për mbijetesën tonë vetëm përmes kontributit të tyre në mjekësi dhe bujqësi. Për të ushqyer një popullsi globale në rritje, do të kemi nevojë për sisteme të të lashtave gjithnjë e më produktive, të cilat mund të përballojnë kushtet klimatike edhe më ekstreme.
Që përpjekjet për zhvillim të qëndrueshmërisë të kenë sukses, ne duhet të pranojmë që sfidat me të cilat përballemi janë të ndërlidhura. Rreziqet që duhet të adresojmë nuk mund të menaxhohen në izolim nga njëri-tjetri ose nga dinamikat e tjera politike dhe shoqërore. Zgjidhjet për sfidat e sotme shëndetësore, ekonomike dhe mjedisore kërkojnë një qasje multidisiplinare, multilaterale, të bazuar në sisteme. Kjo do të kërkojë rishikim dhe shndërrim të institucioneve tona, për të mos përmendur qëndrimet tona dhe stilin e jetës.
Ndërsa kriza e zjarrieve në Australi ishte larg nga shumica prej nesh, ajo duhet të konsiderohet globalisht me të njëjtën energji dhe përqendrim si epidemia e koronavirusit. Asnjë vend, qeveri, shoqëri, biznes apo individ nuk është një ishull. Në fund të fundit, të gjithë jemi përballë të njëjtave kërcënime, sepse të gjithë jemi të lidhur me një planet, me një të ardhme.(birn)
