Bota u njoh me epideminë e koronavirusit më 9 janar, kur Organizata Botërore e Shëndetit (OBSH) njoftoi fillimin e një epidemie në Wuhan në rajonin Hubei. Por në realitet, se diçka ndryshe nga e zakonshmja po ndodhte në qytetin kinez ishte zbuluar disa ditë më parë nga një sistem i analizës së të dhënave bazuar në inteligjencën artificiale. Më 31 dhjetor 2019, përdoruesit e softuerit kanadez ‘BlueDot’ u paralajmëruan për shpërthimin e epidemisë Covid-19 në Kinë.
Si funksionon analiza
Për ta arritur këtë, algoritmi në themel të sistemit analizoi disa burime informacioni të ndryshme të hapura në gjuhën kineze që vinin nga Wuhan, duke i krahasuar ato me studimet e kryera mbi sëmundjet e ndryshme që mund të prekin kafshët dhe bimët.
Duke ekzaminuar të gjitha të dhënat e mbledhura, ‘BlueDot’ ishte në gjendje të zbulonte se një epidemi virusi ishte duke u zhvilluar në Kinë, duke parakaluar OBSH pothuajse 10 ditë, e cila në vend të kësaj duhej të priste për komunikimet zyrtare të siguruara nga zyrtarë të qeverisë së Pekinit. Mungesa e transparencës dhe qëndresa kineze për të mos treguar dobësinë e sistemit të tyre bëri që epidemia e koronavirusit të mos zbulohej menjëherë, duke favorizuar kështu përhapjen në rritje të koronavirusit si në Kinë, ashtu edhe në pjesën tjetër të botës.
Në dallim nga OBSH dhe qeveritë, sistemet e inteligjencës artificiale mund të identifikojnë çdo problem të mundshëm më shpejt, por në të njëjtën kohë ata u nënshtrohen disa kufizimeve veçanërisht në lidhje me nevojën për të pasur një sasi të mjaftueshme të të dhënave për t’u analizuar.
Për më tepër, informacioni jo vetëm që duhet të jetë me numra të qëndrueshëm, por gjithashtu duhet të jetë i një cilësie të lartë në mënyrë që të mos ndikojë në punën e analizës së algoritmit.
Për këtë arsye themeluesi dhe CEO i BlueDot, Kamran Khan, i shpjegoi “Wired” se sistemi bazohet kryesisht në analizën e informacionit të mbledhur në forume, blogje dhe gazeta të ndryshme në internet, si dhe të dhëna nga biletat e linjës ajrore dhe e hoteleve. Pra, inteligjenca artificiale ka qenë e dobishme në parashikimin se ku do të përhapet Covid-19, duke parashikuar infeksionet në Bangkok, Seul, Taipei dhe Tokio.
Mundësia e ofruar nga inteligjenca artificiale për të parashikuar se çfarë mund të ndodhë në të ardhmen e afërt është thelbësore për studiuesit, jo aq shumë për të identifikuar një kurë për virusin sa të këshillojë politikat që do të zbatohen për të përmbajtur dhe kufizuar infeksionin.
Qendra e analizës njerëzore
Por nuk është vetëm inteligjenca artificiale që bën ndryshimin, sepse në fund të ekzaminimit të parë të informacionit, analiza njerëzore është themelore. Në rastin e ‘BlueDot’ është një ekip i epidemiologëve dhe virologëve që ndihmon për të verifikuar cilësinë e të dhënave të mbledhura dhe përdorimin efektiv të tyre për të parandaluar çdo përhapje të sëmundjeve ngjitëse.
Sapo të vërtetohet që përfundimet kanë kuptim dhe vlerë nga pikëpamja shkencore, hartohet një raport që do t’u dërgohet klientëve të ndryshëm, përfshirë zyrtarë qeveritarë, kompani dhe spitale. Për më tepër, siç sqaroi vetë Khan, në rast të një epidemie në shkallë globale, alarmi është shtrirë edhe për linjat ajrore në mënyrë që ata të mund të rimodelojnë fluturimet në dhe nga vendet e prekura nga virusi.
Pika e vërtetë shqetësuese e algoritmeve parashikuese është mundësia e kombinimit të informacionit tradicional (vendndodhja e shpërthimit, numri i rasteve dhe periudha e infeksionit), duke analizuar gjithashtu postimet në rrjetet sociale, diskutimet në forume të specializuara, lajmet në gazeta dhe hartat e fluturimeve me numrat e tyre të kontrollit. Në këtë mënyrë, inteligjenca artificiale mund të zhvillojë një model bazë për të parashikuar mundësinë e përhapjes së një sëmundjeje të caktuar në një periudhë të shkurtër kohore.
Për më tepër, një aftësi tjetër e inteligjencës artificiale qëndron në mundësinë e të kuptuarit të informacionit të ri, ruajtjen e tij në kujtesën e brendshme kështu që do të mësojë në atë mënyrë që të zvogëlojë kohën për analiza të tjera në të ardhmen. Për këtë arsye është e nevojshme që informacioni të jetë jo vetëm sasior, por edhe cilësor i mjaftueshëm; në fakt, pa cilësi do të ishte e pamundur të krijoni modele të vlefshme shkencërisht që i përmbahen realitetit.
Sigurisht që inteligjenca artificiale mund të jetë një mjet i rëndësishëm për të identifikuar dhe parandaluar çdo epidemi, por në të njëjtën kohë nuk mund dhe nuk duhet të jetë mënyra e vetme për të luftuar përhapjen e viruseve. Kjo për shkak se duke u mbështetur kryesisht në informacionin e mbledhur në internet, softueri do të kishte shumë vështirësi në identifikimin e shpërthimeve që mund të zhvillohen në zona që nuk mbulohen nga një rrjet efikas në internet.
Padyshim që inteligjenca artificiale është e ardhmja në analizën e sasive të mëdha të të dhënave, por për parandalimin e sëmundjeve ngjitëse do të mbetet gjithmonë përkrah kombinimit të statistikave dhe epidemiologjisë, të përdorura deri më tani me sukses të moderuar në përmbajtjen e çdolloj epidemie. (si)
