Nga Müge Çevik & Antonia Ho
Një mik i ngushtë – le ta quajmë Xhon – na telefonoi së fundmi, duke na kërkuar këshilla. Ai u zgjua me dhimbje të forta muskulore dhe lodhje. Kuptohet që ishte i shqetësuar, se mund të ishte prekur nga Covid-19.
Na pyeti nëse duhej të shkonte në punë, të vraponte për të bërë një tamponin, apo të rrinte në shtëpi. Për shkak se nuk kishte simptoma të tjera, si ethe, kollë apo gulçim, ishte i pasigurt se çfarë të bënte. Sigurisht, mund të kishte ndonjë infeksion tjetër i frymëmarrjes, si gripi ose e ftohura e zakonshme.
Po sikur të jetë vërtet Covid-19? Cili është rreziku që ai ta transmetojë virusin tek të tjerët?
Për të kuptuar se kur njerëzit me Covid-19, kanë më shumë gjasa të jenë infektive, ekipi ynë kreu një studim që u botua së fundmi në “The Lancet Microbe”.
Ne hetuam 3 gjëra:ngarkesën virale (si ndryshon sasia e virusit në trup gjatë gjithë infeksionit), derdhjen virale (kohëzgjatjen gjatë së cilës dikush hedh material gjenetik viral, gjë që nuk do të thotë domosdoshmërisht, se një person është infektues), dhe izolimi i virusit të gjallë (një tregues më i mirë i infektivitetit të një personi, pasi virusi i gjallë izolohet dhe testohet, për të parë nëse mund të shumohet në laborator).
Ne zbuluam se ngarkesa virale arrinte kulmin e saj në fyt dhe hundë (zona që mendohet të jetë burimi kryesor i transmetimit të virusit) shumë herët gjatë sëmundjes, sidomos nga dita e parë e simptomave deri në ditën e pestë – madje edhe tek njerëzit me simptoma të lehta.
Ne gjithashtu zbuluam se materiali gjenetik, mund të zbulohet ende në mostrat e sekrecioneve të fytit apo të jashtëqitjes për disa javë.
Por asnjë virus i gjallë nuk u gjet në asnjë mostër të mbledhur pas 9 ditësh nga nisja e simptomave. Megjithëse disa njerëz, veçanërisht ata me simptoma të rënda, ose me një sistem imunitar të dobësuar (le të themi nga kimioterapia), mund të kenë derdhje më të gjatë virale, rezultatet sugjerojnë që ata të infektuar me SARS-CoV-2, kanë shumë të ngjarë të jenë shumë infektivë, disa ditë para se të nisin simptomat, dhe 5 ditët në vijim.
Për krahasim, ngarkesa virale e SARS arrin kulmin në 10-14 ditë, dhe MERS në 7-10 ditë pas fillimit të simptomave (këto të dyja janë sëmundje të shkaktuara nga koronaviruset). Kjo shpjegon arsyen pse transmetimi i këtyre viruseve, u zvogëlua menjëherë tek njerëzit që nisën të kishin simptoma.
Ai gjithashtu shpjegon, pse ka qenë kaq e vështirë të frenohej përhapja e Covid-19, pasi virusi përhapet shumë më herët sesa të shfaqen simptomat. Edhe studimet mbi gjurmimin dhe modelimin e kontakteve, tregojnë se transmetimi është më i lartë brenda 5 ditëve të para të përjetimit të simptomave.
Edhe sipas një studimi më të fundit, periudha e infektivitetit më të lartë, është 5 ditë nga fillimi i simptomave. Në kohën kur shumica e njerëzve marrin rezultatin e testit, ata mund të jenë tashmë përtej periudhës së tyre më infektive.
Kjo kulm i hershëm i ngarkesës virale, sugjeron se për të parandaluar transmetimin e radhës, një person me Covid-19 duhet të vetë-izolohet sapo nisin simptomat, pa pritur rezultatet e testit. Xhon u izolua menjëherë, dhe u telefonoi të gjithëve me të cilët kishte pasur kontakte në ditët e mëparshme.
Të nesërmen, u zgjua me ethe të lehta. Ai rezultoi pozitiv me Covid. Fatmirësisht, Xhoni arriti të vetë-izolohej gjatë gjithë periudhës së tij më infektive, dhe kontaktet e tij nisën menjëherë karantinën. Ai ishte me fat, pasi ishte në gjendje të punonte nga shtëpia, dhe të vazhdonte të paguhej. Por sipas një sondazhi në Britani, vetëm 1 në 5 njerëz janë në gjendje të vet-izolohen. / “The Conversation” – Bota.al
