Italia po hedh zaret në një përpjekje të re për të shuar evazionin tatimor: një llotari vetëm për ato që kërkojnë faturë.
Duke filluar nga 1 janari, blerësit do të marrin një biletë virtuale për çdo euro që ata shpenzojnë në çdo dyqan, për sa kohë që ata kërkojnë një faturë. Shtatë njerëz do të fitojnë 5,000 euro, me një çmim të lartë prej 5 milion € në fund të vitit të ardhshëm.
Ideja është që të përdoren çmimet e parave të gatshme për të siguruar regjistrimin e transaksioneve dhe pagimin e taksave mbi to në një përpjekje për të ulur shmangien e taksave që ka rënduar në ekonominë e Italisë për dekada. Lotaria plotëson një program tjetër në të cilin blerësit mund të marrin para në dorë deri në 10% të çfarëdo gjëje që shpenzojnë deri në fund të vitit, deri në një shumë prej 150 €, nëse përdorin kartën e tyre.
Italia nuk është vendi i parë që provon qasjen. Qeveritë në disa vende i kanë kthyer faturat në bileta llotarie, duke përfshirë Kinën, disa vende në Brazil, Republikën Çeke dhe Portugali. Disa e kanë gjetur atë një mënyrë efektive për të rritur të ardhurat nga taksat pa rritur normat.
Ndërkohë disa italianë janë entuziastë. Raffaele Sorrentino, një 23-vjeçar nga Napoli, është një nga pesë milion italianë që u regjistruan në programin e kthimit të parave dhe dy milion që shkarkuan një kod për të marrë pjesë në lotari.
“Unë e kam pritur atë për muaj të tërë dhe jam entuziast për këtë. Unë kurrë nuk fitoj asgjë, por nuk i dihet.” tha ai.
Qeveritë italiane janë përpjekur vazhdimisht të ulin evazionin fiskal por nuk ja kanë arritur. Në vitin 2011, vendi nxori të jashtëligjshme çdo pagesë në para prej mbi 1000 € përpara se ta ngrinte më vonë nivelin në 3000 € dhe pastaj ta shtynte atë përsëri në 2000 € këtë vit. Gjykata e auditimit të Italisë vlerëson se shteti ende humbet rreth 100 miliardë € – ose 6% të prodhimit të brendshëm bruto, për evazion fiskal çdo vit. Një e treta e kësaj është rezultat i bizneseve që nuk paguajnë tatimin mbi vlerën e shtuar.
Pandemia Covid-19 u ka dhënë autoriteteve një nxitje të mëtejshme për të dekurajuar përdorimin e kartëmonedhave dhe monedhave, të cilat mund të mbartin virusin. Bindja e më shumë njerëzve për të përdorur karta mund të shkojë disi në adresimin e problemit të mbledhjes së taksave të Italisë.
Një sondazh i kryer këtë vjeshtë nga kompania e studimit të tregut Nomisma zbuloi se tetë në dhjetë të anketuar kishin blerë diçka në internet, me gati një të tretën që thanë se kishin shpenzuar më shumë në internet sesa para pandemisë.
Gjithashtu ka më shumë hapësirë për rritje të pagesave elektronike. Sipas Ambrosetti, Italia pau 61 transaksione për frymë të paguara në mënyrë elektronike në 2019, krahasuar me 370 në Mbretërinë e Bashkuar dhe 217 në Francë. Në të gjithë Europën, vetëm Rumania dhe Bullgaria regjistruan numra më të ulët.
Njerëzit në Itali bëjnë 86% të transaksioneve të tyre me para në dorë. Banka e Italisë në një sondazh vitin e kaluar zbuloi se italianët shpesh preferojnë ta bëjnë këtë sepse paratë e gatshme pranohen gjithmonë, është një mënyrë më e shpejtë, më e sigurt e pagimit dhe lejon kontroll më të mirë se sa po shpenzojnë.
Duke regjistruar në mënyrë efektive njerëzit për të kërkuar fatura, autoritetet shpresojnë të zvogëlojnë hapësirën që pronarët e dyqaneve të heqin të ardhurat në deklaratat e tyre tatimore.
“Ne qytetarët do të bëhemi inspektorë vullnetarë të agjencisë së taksave, nëse mund ta them në këtë mënyrë,” tha Federico Arceci, 33 vjeç, nga Fano, i cili do të marrë pjesë në të dy programet.
“Nëse me të vërtetë ndihmon në luftimin e evazionit fiskal, atëherë do të jetë një nxitje e mirë.”
Jo të gjithë janë aq të etur. Mosbesimi ndaj qeverisë është i përhapur dhe disa i shohin programet e lotarisë dhe kthimit të parave si jopraktike. Të tjerët nuk duan që autoritetet të shohin se çfarë po blejnë ose sa shpenzojnë.
“Është thjesht më e lehtë të kontrollosh sa shpenzon nëse paguan me para në dorë”, tha Roberta Zanlunghi, një kameriere 49-vjeçare nga Pavia.
Zanlunghi tha se nga 20 miqtë dhe klientët e saj që ajo pyeti, askush nuk ishte regjistruar në programin e kthimit të parave.
Edhe pronarët e restorantit ku ajo punon janë skeptik.
“Për të marrë pjesë në lotarinë e faturave, ata do të duhet të shpenzojnë më shumë se 200 € për të përshtatur kasën që të mund të skanojë një kod,” tha ajo.
Rreth gjysma e bizneseve të vogla me pakicë nuk janë ende gati, tha shoqata e shitësve me pakicë Confesercenti.
Banka Qendrore Europiane tha se programi i kthimit të parave të gatshme ofronte një shpërblim të madh në mënyrë disproporcionale për njerëzit që përdorin kartat dhe se Italia duhet të gjejë një mënyrë më të matur për të inkurajuar pagesa dixhitale. Thesari i Italisë tha se plani nuk penalizon pagesat me para dhe se do të vazhdojë me të.
Ajo planifikon ta përsërisë atë dy herë vitin e ardhshëm gjatë një periudhe gjashtëmujore, kur italianët do të jenë në gjendje të garojnë për të ashtuquajturën super kthim parash, një çmim prej 1500 € për secilin nga 100,000 pjesëmarrës.
“Për të pasur ndonjë shans do të duhet të filloj të shkoj në supermarket tri herë në ditë dhe të marr në raundin e parë një kanaçe salcë domate, në të dytën një pako spageti dhe pastaj disa fruta dhe perime në të tretën,” tha me shaka Andrea Splinakis, një inxhinier 48-vjeçar nga Treviso i cili është regjistruar për programin e kthimit të parave.(Wall Street Journal, “Si”)
