Që nga viti 2008 është një sit i Trashëgimisë Botërore të UNESCO-s, një shembull i rrallë dhe i ndritshëm i një qyteti osman të ruajtur në mënyrë perfekte dhe është një nga destinacionet që nuk mund të humbasësh gjatë një udhëtimi në Shqipëri: ky është Berati, “qyteti i një mbi një dritareve”. Në qytet ndanë lumit Osum, mund të marrësh frymë mbi 24 shekuj histori dhe bashkëjetesë harmonike të komuniteteve të ndryshme fetare dhe kulturore.
Duket si një kartolinë me grilat dhe dritaret e vogla të shtëpive të bardha të vendosura në mal që ofrojnë pamje mahnitëse dhe kalanë e fortifikuar të banuar, sot si qindra vjet më parë, nga familje vendëse.
Një destinacion që të kthen pas në kohë, në praninë e Shqipërisë rurale dhe që në të njëjtën kohë ofron shërbimet e një qyteti të përfshirë plotësisht në guidat turistike.
Çfarë mund të shohësh në Berat
Mënyra më e mirë për të zbuluar Beratin dhe për t’u zhytur në atmosferën e tij tipike është të ecësh pa nxitim.
Ndalesa e parë që nuk duhet humbur është padyshim Kalaja, një kala monumentale që spikat në lartësinë 241 metra mbi një kodër shkëmbore në të djathtë të lumit dhe dominon në të gjithë qytetin.
Edhe pse gjurmët e para të fortifikimit të Beratit datojnë në shekullin e IV para Krishtit, kalaja mori formën e saj aktuale, e karakterizuar nga një planimetri trekëndore, mure të fuqishme dhe 24 kulla, në shekullin e 13 pas Krishtit me Mihal Engjëll Komnenin, Despot i Despotatit të Epirit dhe kushëri i perandorit bizantin.
Ju mund ta arrini atë me një shëtitje madhështore që përshkon të gjithë lagjen historike të Mangalemit: sapo të jeni përballë Kalasë, do të mahniteni nga pëlhura e saj urbane e projektuar nga shtëpi laike prej guri ende të banuara, dyqane të vogla, bujtina, restorante, mbetje xhamish dhe kishash të mbyllura në një lagje të vërtetë autentike, Kala, ku nuk është e rrallë të hasësh grupe fëmijësh që luajnë dhe barinj të moshuar që kalojnë me tufat e tyre të deleve.
Një tjetër pikë kryesore e kalasë është pika sugjestive panoramike që vëzhgon malin e Shpiragut.
Por kjo nuk është e gjitha: në zemër të kalasë, ka 15 kisha, shumica e të cilave datojnë në shekullin e 13: mbi të gjitha, meriton një përmendje të veçantë Kisha e Shën Mëri Vllahernës, e zbukuruar me piktura dhe mozaikë të çmuar nga Nikolla, djali i piktorit Onufri dhe Kisha e Shën Triadhës, e pikturuar me mjeshtëri absolute nga vetë Onufri.
Katedralja Ortodokse “Fjetja e Shën Mërisë”, ndërtesa më e madhe fetare në kështjellë, strehon gjithashtu Muzeun Kombëtar Ikonografik “Onufri”, ku mund të admironi pikturat e mrekullueshme fetare të shekullit të 16 të Onufrit dhe koleksionin më të pasur të ikonave në Shqipëri, me 173 vepra (60 objekte liturgjike dhe më shumë se 100 ikona) të realizuara nga piktorët kryesorë shqiptarë midis shekullit XIII dhe XX.
Zemra e ekspozitës janë padyshim kryeveprat e Onufrit, mjeshtër i artit të shenjtë të shekullit të 16, i dalluar nga përdorimi i ngjyrave të kuqe dhe rozë dhe nga realizmi i paparë për kohën.
Nuk duhet humbur Kisha e Shën Triadhës, një kishë bizantine e mesjetës, e cila ruan ende strukturën e periudhës paloeologe: me planimetri kryq greke dhe mbi kupolë përbëhet nga naosi, narteksi dhe kthina.
Përsëri, në Berat kishat e krishtera kontrastojnë me xhamitë, në një kontekst multifetar: për t’u theksuar, brenda kalasë së fortifikuar, janë rrënojat e Xhamisë së Kuqe dhe Xhamisë së Bardhë, monumente kulturore të Shqipërisë që nga viti 1961.
Lagjet Mangalem dhe Goricë dhe atraksionet e tyre
Pasi të vlerësoni zonën e Kalasë, mjafton të shëtisni nëpër labirintin e rrugëve të ngushta që dallojnë dy lagjet historike të qytetit, Mangalem dhe Goricë.
Lagjia e parë që do të gjeni duke ardhur nga Kalaja është Mangalemi, ku mund të lini veten të magjepseni nga Xhamia Mbret (Turqisht: Hünkâr Camii, Xhamia e Hynqarit ose Xhamia e Sulltanit), më e vjetra, nga Xhamia e Plumbit (Izgurliut) e shekullit të 16, nga Xhamia e Beqarit e cila shtrihet në dy kate dhe Muzeu Etnografik, koleksioni i pasur i orendive dhe veglave të punës, i të cilit ofron një pasqyrë të përsosur të kulturës popullore vendëse.
Kisha e Shën Mëhillit është gjithashtu spektakolare, një shembull i shkëlqyer i arkitekturës ortodokse të shekullit të 13 me shpellën homonime aty pranë, e cila ishte, në të kaluarën, një vend i shenjtë i krishterë.
Pasi të kaloni Urën e Goricës me 7 harqe dhe gurë elegantë të bardhë, do të gjeni veten në lagjen e Goricës, e zbukuruar me kisha të shumta të ndërtuara së fundmi, duke përfshirë Kishën e mrekullueshme të Shën Spiridhonit dhe Kishën e Shën Thomait, një destinacion i dukshëm pelegrinazhi. /siviaggia.it/
