Edhe pse lufta pushtuese e presidentit rus Vladimir Putin në Ukrainë ka dështuar në mënyrë spektakolare, ai mbetet i përkushtuar ndaj fantazisë se Perandoria e vjetër Ruse mund të rikrijohet. Kjo do të thotë se as Ukraina dhe as pjesa tjetër e Evropës nuk do të kenë paqe derisa ai dhe projekti i tij politik të mposhten plotësisht.
Nga Carl Bildt
Në konferencën e tij vjetore për shtyp, presidenti rus Vladimir Putin e bëri të qartë se ai do të jetë gati për një zgjidhje paqeje me Ukrainën vetëm pasi të ketë arritur qëllimet e tij, të cilat nuk kanë ndryshuar që kur ai filloi pushtimin e tij të plotë më 24 shkurt 2022. Ai dëshiron që Ukraina të çmilitarizohet, që do të thotë t’i nënshtrohet kontrollit ushtarak dhe të sigurisë ruse të territorit të saj; dhe ai dëshiron “denazifikim”, që do të thotë se Ukraina do të vihej nën kontrollin politik rus. Me fjalë të tjera, Rusia do ta “përthithte” Ukrainën në mënyrë që kjo e fundit të pushojë së ekzistuari si një shtet-komb i pavarur.
Herë pas here, Putin ka deklaruar se nuk ka asnjë justifikim historik për Ukrainën, pasi ajo përfshin territore që mbaheshin prej kohësh nga Perandoria Ruse. Por diçka e ngjashme mund të thuhet për vendet në mbarë Evropën sot. Shumë vende më parë ranë nën zgjedhën e perandorive osmane, austro-hungareze, vilhelmiane ose ruse. Dhe globalisht, shumica dërrmuese e 193 vendeve që përbëjnë Kombet e Bashkuara u bënë të pavarura vetëm pas Luftës së Dytë Botërore. Në periudhën historike që shqetëson Putinin, shumë nga vendet e sotme nuk ekzistonin as në imagjinatën e njerëzve.
Problemi, për Putinin, është se epoka e perandorive ka kaluar prej kohësh. Ai me kokëfortësi refuzon të pranojë se ne tani jetojmë në epokën e shteteve-kombe, me një rend ndërkombëtar të organizuar rreth parimit të integritetit territorial të Kartës së OKB-së, e cila ndalon çdo rishikim të kufijve kombëtarë me forcë. Në vend të kësaj, ai fantazon për rikrijimin e Perandorisë Ruse duke përlarë Ukrainën dhe Bjellorusinë (të ndjekura, ndoshta, nga shumë vende të tjera fqinje).
Kur Putini nisi luftën e tij pushtuese, ai padyshim priste që Ukraina të mposhtej shpejt. Presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky do të largohej nga posti i tij dhe brenda pak javësh do të vendosej një qeveri kukull ruse.
Por ky plan dështoi në mënyrë spektakolare. Popullsia e Ukrainës – veçanërisht forcat e saj të armatosura – refuzoi t’i përkulej Putinit. Në vend të kësaj, ukrainasit u bashkuan në rezistencë të ashpër, duke ruajtur kontrollin e kryeqytetit të tyre dhe më pas duke marrë gradualisht rreth gjysmën e territorit që forcat ruse kishin pushtuar fillimisht. Duke u mbështetur në raketa dhe dronë, Ukraina e ka nxjerrë në mënyrë efektive jashtë funksioni flotën ruse të Detit të Zi dhe mbrojtja e saj ajrore ka arritur të krijojë një zonë ndalimi fluturimesh mbi vend.
Ndërsa mbështetja financiare dhe furnizimet ushtarake perëndimore kanë qenë padyshim kritike për mbrojtjen e Ukrainës, ajo që ka më shumë rëndësi është morali i lartë dhe vendosmëria e popullit ukrainas për të mbrojtur vendin e tyre. Me Rusinë që mban zgjedhjet presidenciale në mars, Putini duhet të japë argumente të besueshme se fitorja në luftën e tij nuk është një ëndërr. Ai e ka vënë ekonominë e Rusisë në dispozicion të luftës, ka mobilizuar 400,000 burra, ka përforcuar makinerinë propagandistike të Kremlinit dhe e ka çuar shtypjen e disidencës në lartësi të reja post-sovjetike.
Por asnjë nga këto nuk do të bëjë që ai ta fitojë luftën. Ushtria e tij e goditur rëndë duket e paaftë për të bërë ndonjë përparim domethënës kundër linjave mbrojtëse të Ukrainës. Shpresa e tij e vetme është që vendosmëria e popullit ukrainas për të rezistuar të lëkundet dhe se “lodhja e luftës” do të vazhdojë të rritet në Evropë dhe Shtetet e Bashkuara. Sapo mbështetja financiare dhe ushtarake perëndimore të ketë rënë, morali i ukrainasve do të bjerë dhe forcat e tij do të jenë në gjendje të përparojnë, të burgosin, deportojnë ose thjesht të ekzekutojnë këdo që bën ende rezistencë.
Megjithatë, nëse Putin mendon se ky skenar do të sillte paqe, ai gabon rëndë. Ushtritë e tij në avancim kanë kryer tashmë mizori masive në pushtimin fillestar dhe ato do ta bënin këtë përsëri. Por këto tmerre do të nxisnin vullnetin politik në pjesën tjetër të Evropës, siç do të bënte vërshimi i miliona refugjatëve ukrainas drejt perëndimit. Megjithëse përgjigjet e qeverive evropiane janë të vështira për t’u parashikuar, ato me siguri nuk do të synonin sigurimin e paqes me Rusinë. Shumë më e mundshme është një konflikt edhe më i gjerë dhe më i zgjatur, ku rezultati do të vendoset përfundimisht nga fuqia ekonomike dhe industriale e Evropës, pavarësisht nga ndryshimi i qëndrimeve të SHBA-së.
Me pak fjalë, thjesht nuk ka asnjë mënyrë që Putini ta fitojë luftën që ai filloi. Paqja do të vijë vetëm kur ai të mposhtet, vetëm kur ukrainasit (me ndihmën perëndimore) t’ia kenë dalë të mbrohen dhe kur rusët të shohin se lufta e çmendur e Putinit ka vënë në rrezik të ardhmen e tyre.
Është e pamundur të parashikohet se kur do të ndodhë kjo. Tani për tani, Putini duket i kënaqur që nuk është mundur ende ushtarakisht. Ai po përpiqet të ngjall besim në përpjekjet e tij të luftës, edhe pse nuk është fare afër arritjes së ndonjë prej qëllimeve të tij të deklaruara. Por kjo performancë vetëm kaq mund të zgjasë. Herët a vonë, realiteti i zymtë i asaj që ai i ka bërë Rusisë do të bëhet i pamundur të fshihet.
Një ditë, kur Rusia të heqë dorë përfundimisht nga iluzioni neo-perandorak i Putinit, ajo do të fillojë të fokusohet në të ardhmen e saj si një shtet-komb i pavarur midis shteteve-kombe të pavarura, duke përfshirë Ukrainën dhe Bjellorusinë. Vetëm atëherë do të jetë e mundur të flitet për paqe.
