Pamjet e të rinjve ukrainas të arrestuar teksa tentonin të largoheshin nga kufiri për të shmangur luftën bënë xhiron e mediave ndërkombëtare pak ditë më parë. Politico përpiqet të përshkruajë shkaqet e kësaj situate në një analizë të gjatë të shkruar nga Jamie Dettmer, korrespondent i Medias Evropiane në Kiev.
Dettmer rendit të gjithë parametrat që e çuan atë në përfundimin për të titulluar artikullin e tij “Ukraina po shkon drejt humbjes” dhe, siç vëren ai, është shumë më tepër se lodhje.
Dettemer vë në dukje, ndër të tjera, se presidenti rus Vladimir Putin është më afër se kurrë qëllimit të tij pasi në muajt e fundit forcat e armatosura ruse kanë bërë gjithnjë e më shumë fitime në fushat e betejës.
Në të njëjtën kohë, faktori ndërkombëtar luan një rol të rëndësishëm, pasi vonesat në dërgimin e sistemeve të armëve dhe veçanërisht pajisjeve sulmuese e bëjnë edhe më të vështirë punën e ushtrisë ukrainase.
Në të njëjtën kohë, ai përshkruan me ngjyra të errëta rënien e moralit në popullatën ukrainase, pasi siç thotë ai, radhët e gjata që formoheshin për rekrutim vullnetar tani janë zhdukur dhe të rinjtë po përpiqen të largohen nga vendi.
Thjesht pyesni një ushtar ukrainas nëse ai ende beson se Perëndimi do të qëndrojë pranë Kievit “për aq kohë sa duhet”. Ky premtim tingëllon i zbrazët kur kanë kaluar katër javë që kur njësia jonë e artilerisë kishte për herë të fundit një predhë për të gjuajtur, u ankua një ushtar nga vijat e frontit.
Nuk është vetëm se forcave të Ukrainës po u mbarojnë municionet. Vonesat në dërgimin e ndihmave nga Perëndimi nënkuptojnë se vendit i mungon rrezikshmërisht diçka edhe më e vështirë për t’u siguruar se raketat: shpirti luftarak i nevojshëm për të fituar.
Morali i trupave është në një gjendje të zymtë, i rënduar nga granatimet e pamëshirshme, mungesa e armatimit të avancuar dhe viktimat në fushën e betejës. Në qytetet qindra kilometra larg frontit, turmat e të rinjve që u rreshtuan për t’u bashkuar me ushtrinë në muajt e parë të luftës janë zhdukur. Në ditët e sotme, ushtarët shmangin rekrutimin dhe kalojnë ditët në klube nate. Shumë prej tyre janë larguar fare nga vendi.
Edhe pse Presidenti Volodymyr Zelensky thotë se Ukraina po përpiqet të gjejë një mënyrë për të mos u tërhequr, oficerët ushtarakë pranojnë privatisht se më shumë viktima janë të pashmangshme këtë verë. Pyetja e vetme është se sa shumë do të jenë. Vladimir Putin ndoshta nuk ka qenë kurrë më afër qëllimit të tij.
“Ne e dimë se popullsia po zvogëlohet dhe e dëgjojmë nga guvernatorët rajonalë dhe nga vetë njerëzit,” i tha Politico Andriy Yermak, shefi i fuqishëm i shtabit të Zelensky.
Yermak dhe shefi i tij udhëtojnë së bashku në “disa nga vendet më të rrezikshme” për të mbledhur civilë dhe ushtarë për luftë, tha ai. “Ne u themi njerëzve: “Emri juaj do të hyjë në librat e historisë”.
Nëse batica nuk kthehet shpejt në këtë vit të tretë të pushtimit rus, kombi i Ukrainës do të jetë një gjë e së kaluarës.
Për një luftë kaq të rëndësishme, shkalla e veprimeve të liderëve perëndimorë për të ndihmuar Kievin për të zmbrapsur pushtuesit rusë ka rënë shumë larg nga retorika e tyre. Ky zhgënjim i ka lënë ukrainasit e të gjitha gradave – nga ushtarët që hapin llogore e deri te ministrat që drejtojnë vendin – të lodhur dhe nervozë.
Kur Politico pyeti Ministrin e Jashtëm Dmytro Kuleba nëse ai ndjente se Perëndimi e kishte lënë Ukrainën për të luftuar me njërën dorë të lidhur pas shpine, verdikti i tij ishte i qartë: “Po, po,” tha ai, në një intervistë në zyrën e tij.
Zelensky tha se Ukraina “do ta humbasë luftën” nëse Kongresi amerikan nuk ndërhyn dhe nuk ofron ndihmë.
Pa një ndryshim të madh në furnizimin me armë të avancuara perëndimore dhe para, Ukraina nuk do të jetë në gjendje të çlirojë territoret që tani janë të mbajtura nga forcat e Putinit. Kjo do ta lërë Putinin të lirë të gërryejë vendin e plagosur në muajt apo vitet e ardhshme. Edhe nëse Rusia nuk mund ta marrë Ukrainën, një fitore e pjesshme do t’i lërë në harresë shpresat e Kievit për t’u bashkuar me BE-në dhe NATO-n.
Pasojat e një përfundimi të tillë do të jenë të rënda për botën. Putini do të pretendojë fitoren në vend dhe, i guximshëm nga zbulimi i dobësive perëndimore, mund të ringjallë ambiciet e tij më të gjera perandorake jashtë vendit. Lituania, Letonia dhe Estonia kanë frikë të jenë të radhës në listën e tij të synuar. Kina, tashmë një partner gjithnjë e më i besueshëm i Moskës, do të shohë pak arsye për të ndryshuar qëndrimin e saj.
Objektivi i madh i Putinit është qyteti i dytë më i madh i Ukrainës
Tani për tani, nevoja më urgjente e Ukrainës është për predha artilerie – miliona prej tyre. Përveç kësaj, Ukraina thotë se i duhen të paktën dy duzina sisteme të mbrojtjes ajrore Patriot për të mbrojtur trupat në vijat e frontit dhe për të mbrojtur Kharkivin, qytetin më të madh të vendit pas Kievit, i cili ka qenë nën sulm të rëndë me raketa dhe artileri për javë të tëra.
Frika po rritet se Rusia së shpejti mund të synojë qytetin e dytë të Ukrainës për një sulm tokësor.
“Është simbolike sepse thonë se Kharkiv ishte kryeqyteti i parë i Ukrainës. Është një qëllim i madh,” i tha Zelensky kompanisë mëmë të Politico Axel Springer në një intervistë javën e kaluar.
Ushtria e Ukrainës është e përgatitur për më shumë viktima në muajt e ardhshëm, tha Oleksandr Syrskyi, kreu i forcave të armatosura, i cili paralajmëroi se situata në frontin lindor të Ukrainës është “përkeqësuar ndjeshëm ditët e fundit”.
Siç e tha vetë Zelensky diku tjetër, “ne po përpiqemi të gjejmë një mënyrë për të mos u tërhequr”.
Frika se sa të brishta janë linjat e frontit po përkeqësohet nga një breshëri e paprecedentë e sulmeve ruse që synojnë të rrëzojnë rrjetet e energjisë të Ukrainës.
Në takimet e fundit me Politico, liderët politikë të vendit pranuan se ndjenja publike është ulur dhe megjithëse të gjithë u përpoqën të qëndronin optimistë, zhgënjimi me Perëndimin përshkonte çdo bisedë.
“Na jepni Patriotët e mallkuar”, u zemërua Kuleba, kryediplomati i Ukrainës. Ndërsa u ul për një intervistë në Departamentin e Shtetit, ai nuk mund ta fshihte zemërimin e tij për vonesat dhe kushtet e lidhura me armët perëndimore – të tilla si mosgoditja e objekteve të naftës ruse.
Kuleba, natyrisht, shprehu mirënjohjen e tij të pakushtëzuar për të gjithë mbështetjen që ka ardhur nga aleatët perëndimorë gjatë dy viteve të fundit. Por ai paralajmëroi se Ukraina është kapur në një rreth vicioz: armët që i nevojiten mbahen ose vonohen.
Gjendja në radhët e larta të ushtrisë është edhe më e errët se ajo e Kulebës.
Ata shprehën privatisht frikën, se vendosmëria e vetë Ukrainës mund të dobësohej, me moralin e forcave të saj të armatosura të minuar nga mungesa e dëshpëruar e furnizimeve.
Komandantët ukrainas po kërkojnë më shumë trupa – një vlerësim i ish-komandantit suprem, Valeriy Zaluzhny, sugjeroi se do të nevojiteshin 500,000 trupa shtesë.
Por Zelensky dhe parlamenti ukrainas hezitojnë të urdhërojnë një rekrutim të ri masiv. Në një intervistë me Politico, Yermak, shefi i fuqishëm i kabinetit të presidentit ukrainas, ofroi një arsye të rëndësishme – dhe për të huajt ndoshta befasuese – për të mos nisur një mobilizim masiv: një mobilizim i tillë nuk do të kishte mbështetjen e popullit.
Zelensky është ende “president i popullit”, tha ai.
“Për të, kjo është shumë e rëndësishme dhe është shumë e rëndësishme që njerëzit të bëjnë diçka jo vetëm sepse janë urdhëruar ta bëjnë atë.”
Dhe këtu qëndron problemi. Perëndimi nuk ka arritur të gjejë atë që i nevojitet dhe nga ana tjetër po minon vullnetin e Ukrainës për të bërë atë që i nevojitet.
Vendi po përballet me një krizë ekzistenciale – Putini fjalë për fjalë dëshiron ta fshijë atë nga harta – dhe megjithatë nuk ka mbështetje të mjaftueshme publike për një plan të ri.
Të rinjtë ukrainas shmangin rekrutimin
Sigurisht, Ukraina nuk ndryshon nga vendet fqinje evropiane, ku sondazhet e fundit tregojnë se një numër i madh qytetarësh do të refuzonin të rekrutoheshin edhe nëse kombet e tyre do të sulmoheshin. Por Ukraina është vendi në luftë. Një betejë e tillë ekzistenciale nuk mund të fitohet pa mobilizimin e të gjithë kombit.
E megjithatë, ndërsa konflikti po vazhdon, ukrainasit që jetojnë në Kiev dhe në qendër dhe në perëndim të vendit – larg vijave të frontit – duken disi të përgatitur për të toleruar luftën që po shpërthen në lindje, për aq kohë sa ata mund të kthehen në jetën e tyre normale.
Prandaj, ekziston shmangia e rekrutimit: rekrutët e rinj të mundshëm gjejnë gjëra të tjera për të bërë me kohën e tyre, mblidhen në bare hipster dhe klube të pasdites vonë.
Vitali Klitschko, ish-kampioni i boksit në peshën e rëndë, i cili tani është kryebashkiak i Kievit, tha se e kuptonte pse njerëzit donin të ktheheshin në normalitet, duke argumentuar se ishte e shëndetshme. Ai i tha Politico se dëshira për të rifilluar aktivitetet e përditshme ishte një shprehje e kundërshtimit ndaj përpjekjeve të Putinit për të lodhur njerëzit.
Ndoshta është kështu. Por përballë një armiku të paepur, një qëndrim i tillë i qetë duket shumë i rrezikshëm.
Ndërsa komandanti i përgjithshëm i Ukrainës, Zaluzhny e kuptoi koston e tij, paralajmërimet racionale se gjërat mund të mos shkojnë mirë mund t’i futin komentuesit dhe analistët në telashe. Por pezullimi i të menduarit kritik nuk do ta fitojë as këtë luftë.
Perëndimi u besoi shumë sanksioneve, duke besuar se ato do ta ndalnin Rusinë. Në vend të kësaj, ekonomia e Rusisë mbeti elastike dhe Putini konsolidoi pozicionin e tij në pushtet.
Është e vërtetë se përpara se të fillonte pushtimi i vitit 2022, udhëheqësi rus mund të jetë mashtruar nga shefat e tij të ngathët të inteligjencës duke besuar se një luftë e shkurtër do të ofronte një fitore të shpejtë.
Por Putini mund të përballojë të presë. Muajin e kaluar ai i dha vetes një mandat tjetër gjashtëvjeçar si president. Ai mund të kënaqet me një ngërç: mbajtja e Ukrainës e mbërthyer mes fitores dhe humbjes, e bllokuar si nga NATO ashtu edhe nga BE, do të ishte fitore.
Dhe çfarë do të bënte një konflikt pa rrugëdalje ndaj qëndrueshmërisë së Ukrainës?
Shpërthimi i hershëm i entuziazmit patriotik që pa qendrat e rekrutimit të mbushura me vullnetarë është zhdukur. Vlerësohet se 650,000 burra të moshës luftarake kanë ikur nga vendi i tyre, shumica e të cilëve janë kontrabanduar përtej kufirit.
Dy vjet më parë, trenat që largoheshin nga Ukraina transportonin pothuajse ekskluzivisht gra, fëmijë dhe të moshuar për të kërkuar strehim. Këtë javë, rreth një e treta e pasagjerëve në një tren që transportonte korrespondentin tonë jashtë vendit ishin burra të moshës luftarake. Disi kishin arritur të merrnin letrat e dorëheqjes për t’u larguar.
Në zyrën presidenciale të Zelenskyt, stafi i tij këmbëngul se ata janë ende pozitivë. Por ajo ndihmë perëndimore, veçanërisht paketa e vonuar prej 60 miliardë dollarësh e Presidentit Joe Biden, nuk mund të presë shumë më gjatë.
Çfarë do të bëjë Putin nëse Ukraina nuk merr ndihmën perëndimore që i nevojitet për të fituar?
“Do të shkatërronte plotësisht gjithçka. Gjithçka,” tha Zelensky. Qytetet e Ukrainës do të kthehen në gërmadha, qindra mijëra do të vdesin, tha ai. “Njerëzit nuk do të ikin, shumica prej tyre, dhe kështu do të vrasë shumë njerëz. Pra, si do të duket? Shumë gjak.”
