Ndërsa presidenti amerikan është mbështetur në përdorimin e forcës si një mjet negociues për programin bërthamor të Iranit, një strategji e tillë rezulton shumë e rrezikshme.
Kjo është një nga pyetjet kryesore të ngritura nga përshkallëzimi i paparë i dhunës pas sulmit të Izraelit ndaj Iranit gjatë natës nga e enjtja deri të premten: pse Uashingtoni dha dritën jeshile?
Cituar të premten nga Wall Street Journal, Presidenti i SHBA-ve Donald Trump deklaroi se ishte në dijeni të planeve të shtetit hebre për të nisur sulme kundër Teheranit.
Vetëm pak ditë më parë, megjithatë, ai i bëri thirrje aleatit të tij izraelit të mos e godiste Republikën Islamike për sa kohë që kishte një shans për të arritur një marrëveshje mbi programin bërthamor iranian.
Ndryshe nga të gjitha pritjet, telefonata e zhvilluar të hënën midis kryeministrit izraelit Benjamin Netanyahu dhe Donald Trump, madje trajtoi koordinimin midis dy vendeve para sulmit, ndërsa presidenti amerikan bëri sikur e përmbajti atë, thanë zyrtarët izraelitë të cituar të premten nga media Axios.
“Ne kishim një dritë jeshile të qartë nga Shtetet e Bashkuara”, tha njëri prej tyre.
Duke e detyruar Iranin të ndërhyjë
Ndërsa shkalla e përfshirjes së tij në operacion mbetet e paqartë, disa vëzhgues besojnë se Uashingtoni luajti një rol të madh.
“Shtetet e Bashkuara me shumë mundësi i dhanë Izraelit mbështetje të konsiderueshme të inteligjencës ndërsa po e planifikonte atë”, sugjeron Nicholas Heras, drejtor i strategjisë në Institutin New Lines.
Si mund ta shpjegojmë qëndrimin e administratës Trump?
Ndërsa llogaritjet e Izraelit janë të qarta – për të shkatërruar programin bërthamor të Iranit dhe për ta gjunjëzuar regjimin iranian – presidenti amerikan është mbështetur në përdorimin e forcës si një mjet negociues.
Kjo strategji pasqyrohet qartë në deklaratën e tij të publikuar të premten në rrjetin e tij Truth Social. “Dy muaj më parë, i dhashë Iranit një ultimatum 60-ditor për të bërë një marrëveshje. Ata duhej ta kishin bërë! Sot është dita e 61-të. U thashë atyre çfarë të bënin, por ata nuk e bënë. Tani ata mund të kenë një shans të dytë!”, shkruan ai.
“Presidenti Trump dëshiron të përdorë sulmet izraelite për të ushtruar presion mbi iranianët në negociatat SHBA-Iran”, thekson Nicholas Heras. “Në thelb, Izraeli është ‘polici i keq’ dhe SHBA-të janë ‘polici i mirë’”.
Bisedimet mbi bërthamoren kishin arritur në një bllokim ditët e fundit, pavarësisht këmbënguljes së Teheranit se nuk do të hiqte dorë nga e drejta e tij për të pasuruar uranium në asnjë rrethanë.
Menjëherë pas sulmit të së enjtes në mbrëmje, Uashingtoni konfirmoi se raundi i gjashtë i bisedimeve midis dy palëve, mbetej i planifikuar të zhvillohej në Oman të dielën, megjithëse Irani njoftoi në televizionin shtetëror të premten vonë pasdite se nuk do të merrte pjesë deri në njoftim të mëtejshëm.
Llogaritja amerikane është shumë e rrezikshme: a mund të sigurojë Donald Trump se ai mban kontrollin e ngjarjeve dhe arrin të shmangë tërheqjen e vendit të tij në një luftë në shkallë të plotë?
Që të mërkurën, Ministri iranian i Mbrojtjes kërcënoi se “Nëse na imponohet një konflikt, të gjitha bazat amerikane janë brenda mundësive tona dhe ne do t’i shënjestrojmë ato me guxim”.
“Irani ka aftësinë të godasë ushtrinë amerikane në Lindjen e Mesme dhe të sulmojë objektivat amerikane në të gjithë botën përmes një rrjeti klandestin agjentësh“, vazhdon Nicholas Heras. “Të dy këta skenarë ka të ngjarë të çojnë në një luftë të madhe midis Uashingtonit dhe Teheranit”, vazhdon ai.
A është i mundur de-eskalimi?
Duke pasur parasysh shkallën e rreziqeve të mundshme, a do t’i vijnë Shtetet e Bashkuara në ndihmë aleatit të tyre izraelit në rast të një përshkallëzimi të zgjatur dhe të intensifikuar?
“Izraeli ka qenë gjithmonë i aftë ta fillojë këtë luftë. Por është po aq e qartë se nuk mund ta përfundojë atë i vetëm”, theksoi Rouzbeh Parsi, një eksperte e Iranit dhe lektore në Universitetin e Lundit, në llogarinë e saj X.
Benjamin Netanyahu dhe Donald Trump kanë planifikuar të takohen, sipas një zyrtari izraelit të cituar nga CNN. “Kjo kërkon bashkëpunim aktiv dhe thelbësor me Shtetet e Bashkuara. Pyetja është nëse administrata Trump e di se në çfarë po futet”, vazhdon eksperti.
A ka ende hapësirë për ulje të tensioneve?
“Në situata të tilla të paqëndrueshme, është e vështirë të parashikohet se çfarë do të ndodhë më pas, por Trump duket se është bindur se operacioni izraelit mund të përmbahet dhe nuk do t’i tërheqë Shtetet e Bashkuara në një luftë rajonale”, sugjeron Seth Binder, Drejtor i Avokimit në Qendrën për Demokraci në Lindjen e Mesme.
“Ka të ngjarë që Teherani të përmbahet nga sulmet (kundër personelit amerikan në rajon) që, në këtë fazë, do të dëmtonin marrëdhëniet e tij me botën arabe”, kualifikon studiuesja Ellie Geranmayeh për Këshillin Evropian për Marrëdhëniet me Jashtë (ECFR).
Pa dyshim që veprimet e presidentit amerikan, mbeten për t’u vëzhguar nga afër.
Marrë nga L’Orient le Jour
@tetovanews
@tn.lajmelokale
