Deri një vit më parë ajo ishte pothuajse e panjohur për të gjithë, por për disa muaj, në sajë të vaksinave anti-covid nga Pfizer dhe Moderna, mARN është bërë një lloj ‘yll rroku’ i mjekësisë, i cili premton të na shpëtojë nga pandemia dhe për të revolucionarizuar trajtimin e shumë sëmundjeve. Nga buron i gjithë ky sukses, dhe si do të shfrytëzohet?
Në natyrë, ARN, ose ARN-ja dërguese, është materiali gjenetik që përmban udhëzimet për sintezën e proteinave të reja. Ai kujdeset për transportimin e informacionit gjenetik të koduar nga ADN-ja e bërthamës qelizore në citoplazmën qelizore, ku këto udhëzime përdoren për të bashkuar blloqet ndërtuese të proteinave, aminoacideve. Ky proces shërben për të ndërtuar, riparuar dhe mirëmbajtur funksionet themelore biologjike: trupi ynë di ta bëjë atë, dhe e bën atë vazhdimisht.
Potenciali i vaksinave dhe ilaçeve sintetike të bazuara në mARN, domethënë i prodhuar në laborator, është i lidhur me një koncept që tingëllon pothuajse si një parullë: ilaçi është në mesazh. mARN urdhëron qelizat të cilat proteina të prodhojnë: terapia – në fakt – e gjitha është në atë listë udhëzimesh. Teorikisht, mARN mund të përdoret për të porositur qelizat që të prodhojnë në masë molekula për të riparuar organet e dëmtuara ose për të përmirësuar qarkullimin e gjakut; për të luftuar sëmundjet trashëgimore ose për të prodhuar proteina që nuk duhet të jenë në trupin tonë (si proteina spike e koronavirusit të ri!), në mënyrë që të organizohet një përgjigje imune kundër tyre.
A e kemi gjetur gralin e shenjtë të mjekësisë? Me siguri jo. Me koronavirusin, veçanërisht për vaksinë, kemi qenë me shumë fat. Sipas virologëve, SARS-CoV-2 është një nga caqet më të thjeshta të vaksinave ndonjëherë, edhe falë përvojës së mëparshme.
Katër vjet më parë, pas shpërthimit të MERS (Sindroma Respiratore e Koronavirusit të Lindjes së Mesme) në Gadishullin Arabik dhe Korenë e Jugut, 18 shkencëtarë botuan një studim të hollësishëm mbi formën dhe sjelljen e proteinave spike, arma më e mprehtë e koronavirusëve. Këto të dhëna kanë qenë një bazë e domosdoshme për zhvillimin e vaksinave që kemi. Pa to, teknologjia e mARN nuk do të ishte e mjaftueshme. (FOCUS)
