Ashurja, një prej ëmbëlsirave më të vjetra dhe, disa thonë, një nga më të shijshmet në botë, përdoret në shumë vende të botës por pak njerëz e dinë historinë e saj.
Sipas traditës islame, asure, e cila shpesh quhet “Pudingu i Noes” u përgatit si një pjatë festive nga familja e profetit pasi i mbijetoi përmbytjes së madhe. Legjenda thotë se kjo ëmbëlsirë u shpik duke kombinuar çdo përbërës që kishte mbetur ende në Ark.
Pjata është pak e ëmbël, e pasur dhe e shijshme me aromë frutash. Kur shërbehet e nxehtë, ashurja i ngjan qullit; kur shërbehet e ftohtë, ngjizet dhe merr më shumë një teksturë të ngjashme me kremin.
Përveç mbajtjes së kurorës si ëmbëlsira më e vjetër në botë, ashurja ka një rëndësi shpirtërore sot në të gjithë Anadollin, tokat që përbëjnë shumicën e Turqisë moderne.
“Ashure do të thotë ’10’ në arabisht dhe i referohet ditës së 10-të të muajit Muharrem, muajit të parë të kalendarit islamik. Ëmbëlsira gatuhet nëpër shtëpi gjatë asaj jave dhe u shpërndahet miqve, duke simbolizuar përhapjen e dashurisë dhe bollëkut”, shkruan Cemre Torun, redaktore ushqimi në Vogue, duke vënë në dukje se ashure është “ndoshta pjata më simbolike në këtë pjesë të botës”.
“Kjo datë është e një rëndësie të veçantë për myslimanët shiitë dhe e një rëndësie të veçantë për alevitë dhe bektashinjtë sepse përfaqëson martirizimin e nipit të Profetit Muhamed, Huseyin, një ngjarje që ndezi ndarjen shiite-sunite në Islam”, vazhdoi Torun.
Torun eksploroi kulturën dhe zakonet e kuzhinës të gjyshit të saj të ndjerë, një udhëheqëse shpirtërore e besimit bektashi, një sekt i frymëzuar nga sufi, i ndikuar nga traditat shiite. Megjithëse bektashinjtë i kanë rrënjët në Anadoll, selia e tyre u zhvendos në Shqipëri pasi urdhrat sufi u ndaluan në vitin 1925 nga Mustafa Kemal Atatürk, themeluesi i republikës turke. Sistemi i tyre i besimit është i afërt me atë të Alevizmit, vetë një fe heterodokse, jo-sune. Megjithëse Alevitë përbëjnë 20-25% të popullsisë turke, besimi i tyre nuk njihet ligjërisht nga qeveria.
Duke lënë mënjanë fenë dhe historinë, Torun tha se ashurja pasqyron atributet më të gjera të gatimit anadollak.
“Prania e përbërësve të ndryshëm tregon rëndësinë që i kushtohet ekuilibrit dhe shijeve, theksin tek bollëku dhe prosperiteti, sa ushqyese është kuzhina në këtë rajon dhe rëndësia e qilarit në kuzhinat tona. Ato janë gjithmonë të mbushura me të gjitha llojet e frutave, thjerrëza, drithëra dhe fara”, tha ajo.
Në Turqi dhe më gjerë, ka varietete dhe receta të panumërta për ashuret, për shkak të listës së përbërësve që mund të përdoren. Zakonisht vegane, është plot me lëndë ushqyese dhe është një ëmbëlsirë ideale për dimër, sepse është e shëndetshme dhe e bollshme.
Suna Cagaptay, pedagoge e historisë së arkitekturës dhe arkeologjisë në Universitetin Bahçesehir të Stambollit, përshkruan në artikullin e saj për revistën Neë Lines se si shkretëtira e famshme u fut gjithashtu në traditat e kuzhinës greke dhe armene dhe se si ekzistojnë variantet në Lindjen e Mesme dhe Evropën Lindore, megjithëse si fëmijë ajo e lidhi atë me vendin ku u rrit: qytetin juglindor turk të Malatya, në një lagje të banuar nga sunitë dhe alevi.
“Kur isha një shtatë vjeçare naive, thjesht supozova se pudingu ishte një ëmbëlsirë specifike për alevitë. Si adoleshente, kuptova se edhe sunitët e bënin atë”, shkroi Cagaptay.
