Nga Stephen M. Walt, Foreign Policy
A do të ketë pasoja të mëdha lufta e fundit në Gaza?
Zhvillimet e pafavorshme gjeopolitike zakonisht balancohen nga forca kundër balancuese e llojeve të ndryshme dhe ngjarjet në një pjesë të vogël të botës priren të mos kenë efekte të mëdha diku tjetër.
Krizat dhe luftërat ndodhin, por zakonisht mbizotërojnë më të fortët.
Por jo gjithmonë, dhe lufta aktuale në Gaza mund të jetë një nga këto përjashtime. Nuk mendoj se jemi në prag të Luftës së Tretë Botërore; në fakt, do të habitesha nëse luftimet aktuale çojnë në një konflikt më të madh rajonal.
Por nuk përjashtohet as kjo mundësi por deri më tani asnjë nga shtetet apo grupet në mënjanë (Hezbollahu, Irani, Rusia, Turqia, etj.) nuk duket i etur për t’u përfshirë drejtpërdrejt dhe zyrtarët amerikanë po përpiqen të frenojnë konfliktin, raporton abcnews.al.
Për shkak se konflikti më i madh rajonal do të ishte edhe më i kushtueshëm dhe i rrezikshëm, të gjithë duhet të shpresojmë që këto përpjekje të kenë sukses.
Por edhe nëse lufta kufizohet në Gaza dhe përfundon së shpejti, do të ketë pasoja të rëndësishme në mbarë botën.
Për të parë se cilat mund të jenë këto implikime më të gjera, është e rëndësishme të kujtojmë gjendjen e përgjithshme të gjeopolitikës pak përpara se Hamasi të nisë sulmin e tij të befasishëm më 7 tetor.
Para se të sulmonte Hamasi, Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e saj të NATO-s po bënin një “luftë prokure” kundër Rusisë në Ukrainë.
Qëllimi i tyre ishte të ndihmonin Ukrainën të largonte Rusinë nga territori që kishte pushtuar pas shkurtit 2022 dhe të dobësonin Rusinë deri në atë pikë sa të mos mund të ndërmerrte veprime të ngjashme në të ardhmen.
Lufta nuk po shkonte mirë, megjithatë: kundërofensiva në verë e Ukrainës kishte ngecur, balanca e fuqisë ushtarake dukej se po zhvendosej gradualisht drejt Moskës dhe shpresat se Kievi mund të rifitonte territorin e humbur qoftë me forcën e armëve ose me negociata po zbehej.
Shtetet e Bashkuara po zhvillonin gjithashtu një luftë ekonomike de facto kundër Kinës, me qëllim që të parandalonte Pekinin të dominonte në prodhimin e gjysmëpërçuesve, inteligjencës artificiale, informatikës kuantike dhe fushave të tjera të teknologjisë së lartë.
Uashingtoni e pa Kinën si rivalin e saj kryesor afatgjatë dhe administrata Biden synonte të përqendronte gjithnjë e më shumë vëmendjen në këtë sfidë. Në Lindjen e Mesme, administrata e Biden po përpiqej të bënte një goditje të komplikuar diplomatike.
Administrate e Biden u përpoq të bindte Arabinë Saudite që të afrohej më shumë me Kinën duke i dhënë një lloj garancie formale sigurie Riadit dhe ndoshta duke i lejuar akses në teknologjinë e ndjeshme bërthamore, në këmbim të normalizimit të marrëdhënieve me Izraelin nga sauditët.
Nuk ishte e qartë nëse marrëveshja do të arrihej, megjithatë, dhe kritikët kishin paralajmëruar se injorimi i çështjes palestineze dhe mbyllja e syve ndaj veprimeve gjithnjë e më të ashpra të qeverisë izraelite në territoret palestineze rrezikonte një shpërthim eventual, raporton abcnews.al.
Më pas erdhi 7 tetori. Më shumë se 1,400 izraelitë u vranë brutalisht, dhe tani më shumë se 10,000 njerëz në Gaza, duke përfshirë 4,000 fëmijë, kanë humbur jetën nga bombardimet izraelite.
Por çfarë do të thotë kjo tragjedi e vazhdueshme për gjeopolitikën dhe politikën e jashtme të SHBA-së.
Si fillim, lufta ka vënë në pikëpyetje në përpjekjet e normalizimit saudio-izraelite të udhëhequr nga SHBA-ja (dhe ndalimi i zhvillimit ishte pothuajse me siguri një nga qëllimet e Hamasit).
Mund të mos e parandalojë përgjithmonë, sigurisht, sepse stimujt origjinalë pas marrëveshjes do të jenë ende aty kur luftimet të përfundojnë në Gaza. Megjithatë, pengesat për marrëveshjen janë rritur qartë dhe ato do të vazhdojnë të rriten sa më i lartë të jetë numri i viktimave.
Së dyti, lufta do të ndërhyjë në përpjekjet e SHBA-së për të shpenzuar më pak kohë dhe vëmendje në Lindjen e Mesme dhe për të zhvendosur më shumë vëmendjen dhe përpjekjetnë Azi.
Këshilltari i Sigurisë Kombëtare i SHBA-së, Jake Sullivan pohoi se qasja “e disiplinuar” e administratës ndaj Lindjes së Mesme do të shpenzonte burimet për prioritete të tjera globale” dhe do të ulte rrezikun e konflikteve të reja në Lindjen e Mesme”.
Siç ka treguar muaji i kaluar, gjërat nuk dolën saktësisht kështu.
Ka vetëm 24 orë në ditë dhe shtatë ditë në javë, dhe Presidenti Joe Biden, Sekretari i Shtetit Antony Blinken dhe zyrtarë të tjerë të lartë të SHBA nuk mund të fluturojnë për në Izrael dhe vende të tjera të Lindjes së Mesme, ndërkohë që merren dhe me çështje të tjera.
Emërimi i specialistit të Azisë, Kurt Campbell, si zëvendëssekretar i shtetit mund ta zbusë disi këtë problem, por kjo krizë e fundit e Lindjes së Mesme do të thotë ende më pak kapacitet diplomatik dhe ushtarak për Azinë në periudhën afatshkurtër dhe afatmesme
Një trazirë e brendshme në Departamentin e Shtetit, ku zyrtarët e nivelit të mesëm janë të mërzitur nga reagimi i njëanshëm i administratës ndaj konfliktit nuk do ta lehtësojë këtë problem, raporton abcnews.al.
Me pak fjalë, lufta e fundit në Lindjen e Mesme nuk është një lajm i mirë për Tajvanin, Japoninë, Filipinet apo çdo vend tjetër që po përballet me presion në rritje nga Kina.
Problemet ekonomike të Pekinit nuk i kanë ndalur veprimet e tij të sigurta kundër Tajvanit ose në Detin e Kinës Jugore, duke përfshirë një incident të fundit ku një përgjues kinez thuhet se fluturoi brenda 3 metrave nga një bombardues amerikan B-52 që patrullonte.
Me dy aeroplanmbajtëse të vendosura tashmë në Mesdheun lindor dhe me vëmendjen në Uashington atje, aftësia për t’u përgjigjur në mënyrë efektive nëse çështjet përkeqësohen në Azi po dëmtohet në mënyrë të pashmangshme.
Lufta në Gaza nuk po zgjerohet për të përfshirë Libanin ose Iranin, gjë që do t’i shtynte Shtetet e Bashkuara dhe të tjerët në një situatë të re dhe më vdekjeprurëse dhe do të kërkonte edhe më shumë kohë, vëmendje dhe burime.
Së treti, konflikti në Gaza është një fatkeqësi për Ukrainën. Lufta e Gazës po dominon mbulimin e shtypit dhe po e bën më të vështirë mbledhjen e mbështetjes për një paketë të re ndihme nga SHBA.
Republikanët në Dhomën e Përfaqësuesve tashmë po e pengojnë dhe një sondazh i Gallup i kryer nga 4 tetori deri më 16 tetor zbuloi se 41 përqind e amerikanëve tani besojnë se SHBA po i jep Ukrainës shumë mbështetje, nga vetëm 29 përqind në qershor.
Megjithatë, problemi është edhe më i madh se kaq. Konflikti në Ukrainë është shndërruar në një luftë rrëqethëse, dhe kjo do të thotë se artileria po luan një rol qendror në fushën e betejës.
Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e tyre nuk kanë qenë në gjendje të prodhojnë mjete të mjaftueshme për të përmbushur nevojat e Ukrainës. Dhe çfarë duhet të bëjë Biden nëse Ukraina fillon të humbasë më shumë terren, ose nëse ushtria e saj fillon të shembet?
Në përgjithësi, ajo që po ndodh në Gaza nuk është një lajm i mirë për Kievin, raporton abcnews.al
Është një lajm i keq edhe për Bashkimin Europian. Pushtimi rus i Ukrainës kishte rritur unitetin europian pavarësisht disa fërkimeve të vogla, dhe humbja e partisë autokratike dhe përçarëse Ligj dhe Drejtësi në zgjedhjet e fundit polake ishte gjithashtu një shenjë inkurajuese.
Por lufta në Gaza ka rindezur përçarjet europiane, me disa vende që mbështesin Izraelin pa rezerva dhe të tjera që tregojnë më shumë simpati për palestinezët (megjithëse jo për Hamasin).
Një përçarje serioze është shfaqur gjithashtu midis Presidentes së Komisionit Europian Ursula von der Leyen dhe kryediplomatit të BE-së, Josep Borrell, dhe rreth 800 punonjës të BE-së thuhet se nënshkruan një letër duke kritikuar von der Leyen se ishte shumë e njëanshme ndaj Izraelit.
Sa më gjatë të vazhdojë lufta, aq më shumë do të ketë përçarje. Këto pëçarje nënvizojnë gjithashtu dobësinë diplomatike të Europës, nëse jo të parëndësishme, duke minuar qëllimin më të gjerë të bashkimit të demokracive të botës në një koalicion të fuqishëm dhe efektiv.
Lajm i keq për Perëndimin, por i gjithë ky është një lajm shumë i mirë për Rusinë dhe Kinën. Nga këndvështrimi i tyre, çdo gjë që i shpërqendron Shtetet e Bashkuara nga Ukraina ose Azia Lindore është e dëshirueshme, veçanërisht kur ata mund të ulen anash dhe të shikojnë dëmet që vazhdojnë e rriten.
Lufta gjithashtu i jep Moskës dhe Pekinit një argument tjetër të lehtë për rendin botëror shumë-polar që ata kanë mbrojtur prej kohësh mbi një sistem të udhëhequr nga SHBA.
Gjithçka që duhet të bëjnë është t’u tregojnë të tjerëve se Shtetet e Bashkuara kanë qenë fuqia kryesore e madhe që menaxhon Lindjen e Mesme për 30 vitet e fundit dhe rezultatet janë një luftë katastrofike në Irak.
Ata mund të shtojnë se sulmi brutal i Hamasit më 7 tetor tregon se Uashingtoni nuk mund të mbrojë as miqtë e tij më të ngushtë nga ngjarje të tmerrshme. Nuk është për t’u habitur që fushatat e mediave ruse dhe kineze po përdorin tashmë konfliktin për të fituar terren, raporton abcnews.al.
Lufta dhe përgjigja e Amerikës ndaj saj do të jenë gurë mulliri në qafën e diplomatëve amerikanë për një periudhë kohe. Kishte tashmë një hendek të konsiderueshëm midis pikëpamjeve të SHBA-së dhe Perëndimit mbi krizën e Ukrainës dhe qëndrimeve të shumë njerëzve në jugun global, ku liderët nuk e mbështetën saktësisht pushtimin e Rusisë, por ishin të zemëruar nga ato që e shihnin si standarde të dyfishta dhe vëmendje selektive nga ana e Elitat perëndimore.
Përgjigja dërrmuese e Izraelit ndaj sulmeve të Hamasit po e zgjeron atë hendek, pjesërisht për shkak se ka shumë më tepër simpati për gjendjen e përgjithshme të palestinezëve në pjesën tjetër të botës sesa në Shtetet e Bashkuara apo Europë.
Kjo simpati vetëm sa do të rritet sa më gjatë të zgjasë lufta dhe sa më shumë civilë palestinezë të vriten, veçanërisht kur qeveria amerikane dhe disa politikanë të shquar europianë po anojnë aq shumë në njërën anë.
Siç tha një diplomat i lartë i G-7 për Financial Times muajin e kaluar: “Ne e kemi humbur përfundimisht betejën në jugun global. E gjithë puna që kemi bërë me jugun global [mbi Ukrainën] ka humbur. Harrojini rregullat, harroni rendin botëror. Ata nuk do të na dëgjojnë më kurrë.” Kjo pikëpamje mund të jetë e ekzagjeruar, por nuk është e gabuar.
Së fundi, ky episod i pakënaqur nuk do ta shkatërrojë reputacionin e Amerikës për kompetencën e politikës së jashtme.
Dështimi i kryeministrit izraelit Benjamin Netanyahu për të mbrojtur Izraelin mund të njollosë përgjithmonë reputacionin e tij, por as institucioni i politikës së jashtme të SHBA-së nuk e pa këtë gjakderdhje, dhe përgjigja e tij e deritanishme nuk ka ndihmuar, raporton abcnews.al
Nëse ky dështim i fundit shoqërohet me një rezultat jo të mirë në Ukrainë, shtetet e tjera nuk do të vënë në dyshim besueshmërinë amerikane, por gjykimin amerikan.
Shtetet e tjera kanë më shumë gjasa t’i dëgjojnë këshillat e Uashingtonit dhe të ndjekin drejtimin e tij nëse mendojnë se udhëheqësit e SHBA-së kanë një kuptim të qartë të asaj që po ndodh, dinë të përgjigjen dhe po i kushtojnë të paktën njëfarë vëmendjeje vlerave të shpallura.
Nëse nuk është kështu, pse duhet të merren parasysh këshillat amerikane?
/abcnews.al
