Më shumë se dy vjet pas fillimit të luftës në Ukrainë, mbi 90 vende po kërkojnë mënyra për t’i dhënë fund konfliktit – fillimisht pa Rusinë. Vendi që sulmoi dhe pushtoi pjesërisht Ukrainën nuk u ftua në të ashtuquajturin samit të paqes në Zvicër. Megjithatë, shumë krerë shtetesh dhe qeverish iu drejtuan sundimtarit rus në fillim të takimit dhe shprehën kritika të qarta.
Menjëherë përpara samitit, Vladimir Putin vendosi kushtet për negociatat e paqes. Ndër të tjera, ai bëri thirrje që Ukraina të heqë dorë plotësisht nga zonat e Donetsk, Luhansk, Kherson, Zaporizhia dhe nga gadishulli i Krimesë. Së bashku, këto rajone përbëjnë pak më shumë se një të pestën e territorit të Ukrainës.
Nënpresidentja e SHBA-së, Kamala Harris, e hodhi poshtë kërkesën si absurde në fjalimin e saj. “Duhet të themi të vërtetën. Ai nuk po bën thirrje për negociata, ai po bën thirrje për dorëzim”, i tha ajo Putinit dhe siguroi Ukrainën për mbështetjen e vazhdueshme në mbrojtjen e saj kundër Rusisë: Harris njoftoi një paketë ndihme me vlerë mbi 1.5 miliardë dollarë. “Amerika nuk po qëndron pranë Ukrainës për bamirësi, por sepse është në interesin tonë strategjik.”
Rusia nuk u ftua, Kina nuk pranoi
Disa pjesëmarrës – përfshirë Emmanuel Macron dhe Olaf Scholz – folën të shtunën në mbrëmje në favor të përfshirjes së agresorit në proces në një takim të ardhshëm. “Është e vërtetë se paqja në Ukrainë nuk mund të arrihet pa përfshirë Rusinë”, tha Scholz. Por në të njëjtën kohë ai e bëri të qartë se cilat janë, sipas tij, kushtet për paqen: “Rusia mund t’i japë fund kësaj lufte sot ose në çdo kohë nëse ndalon sulmet e saj dhe tërheq trupat e saj nga Ukraina”.
Edhe pse nuk e ftuan Rusinë, nikoqirët zviceranë u përpoqën të merrnin në tryezë sa më shumë vende që ishin miqësore me Rusinë – me rezultate kthjelluese. Kina, aleati më i rëndësishëm i Rusisë, e anuloi atë plotësisht. Presidenti brazilian Luiz Inacio Lula da Silva dhe kryeministri indian Narendra Modi gjithashtu nuk morën pjesë. Përfaqësuesi më i lartë nga vendet që janë afër Rusisë pavarësisht luftës së agresionit është tani Ministri i Jashtëm i Arabisë Saudite Faisal bin Farhan Al Saud. Vendi i tij konsiderohet si një mikpritës i mundshëm i një konference pasuese në të cilën mund të marrë pjesë edhe Rusia.
Iniciativa për samitin erdhi nga qeveria zvicerane dhe presidenti ukrainas Volodymyr Zelensky . “Ne kemi arritur t’i japim një shans diplomacisë,” tha Zelenskyj para hapjes së samitit. Hapat e parë drejt paqes do të diskutohen të dielën. Do të bëhet fjalë gjithashtu për sigurinë e termocentralit bërthamor të Zaporizhzhia të pushtuar nga Rusia dhe refuzimin e përdorimit të armëve bërthamore. Eksportet e grurit të Ukrainës nëpërmjet Detit të Zi dhe shkëmbimet e të burgosurve, të cilat janë veçanërisht të rëndësishme për Jugun Global, do të diskutohen gjithashtu. Një draft i deklaratës përfundimtare kërkon që qeverisë në Kiev t’i jepet sërish kontrolli i plotë mbi termocentralin bërthamor. Duhet të garantohet gjithashtu akses i sigurt dhe i plotë në portet e Detit të Zi dhe Azov, sipas dokumentit që disponon agjencia e lajmeve Reuters.
Ka pasur vetëm përpjekje serioze për të gjetur një zgjidhje paqeje midis Rusisë dhe Ukrainës menjëherë pas pushtimit në 2022. Përpara konferencës zvicerane, gazeta amerikane “New York Times” botoi draft traktatin në atë kohë. Të premten, Putin u përpoq ta paraqiste atë si një marrëveshje gati për t’u nënshkruar.
Sipas dokumenteve, Ukraina ishte e përgatitur në atë kohë të hiqte dorë nga anëtarësimi në NATO dhe të mbetej e paangazhuar. Çështja e gadishullit të Krimesë të aneksuar nga Rusia duhet të shtyhet. Megjithatë, Moska u përpoq të minonte garancitë e sigurisë nga vende të tjera si SHBA-të, për të cilat kishte shpresuar Kievi. Siç raportoi New York Times, disa historianë bashkëkohorë kanë arritur në përfundimin në muajt e fundit se të dyja palët ishin larg arritjes së një marrëveshjeje në vitin 2022.
Megjithatë, një person që ishte veçanërisht me ndikim në konflikt mungonte në samit: Presidenti i SHBA Joe Biden. Ndërsa pjesëmarrësit e tjerë në samitin e G7 udhëtuan prej andej për në Zvicër të shtunën, 81-vjeçari Biden mori rrugën për në Los Anxhelos për të mbushur arkat e fushatës së tij në një darkë me yjet e Hollivudit.
