Në mbarë botën po shtohen shqetësimet për ekonominë. Në Amerikë dhe Kanada papunësia po rritet, ndërsa Evropa vazhdon të “flirtojë” me recesionin.
Megjithatë, ka një vend ku qasja është krejt ndryshe. Pavarësisht sanksioneve të ashpra dhe statusit të parisë, ekonomia e Rusisë po rritet fuqishëm. Rezulton se shpenzimet apo investimet e shtuara, në një kohë lufte, i japin efekt rritjes së ekonomisë.
Këtë vit PBB-ja ruse pritet të rritet me mbi 3% në terma realë, më shpejt se 95% e vendeve të pasura. Sipas Bankës Qendrore, në muajt maj dhe qershor, aktiviteti ekonomik është rritur ndjeshëm.
Papunësia është afër nivelit më të ulët historik, monedha vendase, rubla, ka qëndrueshmëri. Megjithatë, inflacioni është shumë i lartë, pasi në qershor çmimet u rritën me 8.6% nga viti në vit, shumë mbi objektivin e bankës qendrore prej 4%, por me të ardhurat nga paratë e gatshme që rriten me 14% nga viti në vit, fuqia blerëse e rusëve po rritet me shpejtësi. Në ndryshim nga pothuajse të gjithë të tjerët, rusët janë të kënaqur me ecurinë ekonomike të vendit.
Besimi i konsumatorit, i matur nga agjencia statistikore e Rusisë, është shumë mbi mesataren e tij që kur Vladimir Putin mori pushtetin në vitin 2000.
Ndonëse kur vjen fjala tek Rusi, shumë aludojnë se shifrat nuk pasqyrojnë realitetit, në ndihmë vjen Qendra Levada, përmes një sondazi të pavarur.
Sondazhi paraqet tendenca po aq befasuese të ekonomisë ruse.
Besimi i rusëve, sipas të dhënave zyrtare, kohët e fundit u rrit në nivelin më të lartë të të gjitha kohërave. Ata janë më të prirur për blerje të mëdha, si automjet apo pasuri të patundshme, teksa restorantet janë të tejmbushur, duke pasqyruar një nivel të mirë jetese.
Vitin e kaluar rusët importuan 18% më shumë konjak se sa në 2019, ndërsa shpenzuan 80% më shumë për importet e verës. Sberbank, institucioni më i madh financiar i Rusisë, vëren se në qershor shpenzimet e përgjithshme të konsumatorëve u rritën me 20% nga viti në vit në terma nominalë.
Të dhënat e fundit janë në kontrast të fortë me vitet 2010. Në atë kohë, prodhimi dhe të ardhurat u rritën ngadalë ose aspak. Deri në vitin 2018, pagat reale nuk ishin më të larta se në vitin 2012.
Një raund sanksionesh, të cilat Perëndimi i filloi në 2014-ën pas aneksimit të Krimesë nga Putin, kontribuoi në gjendjen e keqe të ekonomisë. Kështu u krijua një politikë fiskale jashtëzakonisht e ashpër, që përfshin rritje të taksave dhe shkurtime të shpenzimeve. Pandemia e Covid-19 dhe një tjetër “breshëri” sanksionesh perëndimore, të vendosura në vitin 2022 në përgjigje të pushtimit në shkallë të plotë të Ukrainës nga Putin, komplikuan problemet financiare të rusëve.
Çfarë e shpjegon kthesën dhe “lulëzimin” e ekonomisë?
Putin ka qenë në gjendje të devijojë hidrokarburet dikur të destinuara për në Evropë në pjesë të tjera të botës. Oligarkët rusë, dhe kompanitë që ata drejtojnë, po ia dalin më mirë nga ajo që druheshin në fillim të luftës. Çmimet e naftës janë më të ulëta se disa vite më parë. Në tremujorin e parë të 2024, vlera totale e eksporteve fizike të Rusisë ishte 4% më e ulët në dollarë se e njëjta periudhë e vitit 2023, dhe një e treta më e ulët se në vitin 2022.
Për të kuptuar ekonominë në përshpejtim, shikoni dy aspekte të politikës makroekonomike. E para është politika fiskale. Putin ka braktisur masat shtrënguese. Këtë vit Rusia do të ketë një deficit buxhetor prej 2% të PBB-së, konsideruar i madh për standardet e saj, të cilin e financon në një pjesë të madhe duke përdorur rezervat e saj të mëdha financiare, të akumuluara gjatë viteve 2010. Në fakt, duhet thënë se “Rusia kurseu dje për të bërë festë sot”.
Shpenzimet totale të qeverisë u rritën me një mesatare prej 15% në 2022 dhe 2023, dhe një rritje pak më e vogël është buxhetuar këtë vit. Ministrat po ia kushtojnë shumë nga këto shpenzime shtesë luftës në Ukrainë. Të dhënat e publikuara nga Banka e Finlandës sugjerojnë se shpenzimet ushtarake do të rriten me rreth 60% këtë vit, duke rritur prodhimin e armëve dhe municioneve, dhe gjithashtu duke stimuluar ekonominë e qytetarëve.
Në korrik, Putin dyfishoi bonusin federal për ata që regjistroheshin për të luftuar nga 195,000 rubla (2,200 dollarë) në 400,000 rubla, të cilat autoritetet rajonale supozohet të plotësojnë. Qeveria po angazhon shuma të mëdha për dëmshpërblimin e familjeve të të vrarëve në luftë. Madje mburrja e Rusisë shkon përtej shpenzimeve të lidhura me luftën. Putin po shpenzon para për pagesat e mirëqenies: në qershor ai rriti pensionet për disa qytetarë me afro 10%. Qeveria po shpenzon gjithashtu shumë për infrastrukturën, duke përfshirë një autostradë nga Kazan në Yekaterinburg, dy qytete 450 milje (729 km) larg njëri-tjetrit. Mikhail Mishustin, kryeministri, kohët e fundit u mburr me një skemë qeveritare për të paguar fëmijët për pushime në Krime.
Arsyeja e dytë për ekonominë partiake të Rusisë lidhet me politikën e saj të pazakontë monetare. Për të përballuar inflacionin e lartë, banka qendrore ka rritur normat e interesit nga 7.5% në 18%. Kjo tërheq investime të huaja nga vende “miqësore” si Kina dhe India, e cila nga ana e saj ul çmimin e importeve dhe si rrjedhim edhe inflacionin. Po ashtu, kjo politikë inkurajon njerëzit të kursejnë, duke shkurtuar shpenzimet e konsumatorit. Në një ekonomi normale normat më të larta do të dëmtonin gjithashtu familjet dhe kompanitë me borxhe, pasi kostoja e tyre për shlyerjen e borxhit rritet. Megjithatë, qeveria e ka mbrojtur pothuajse tërësisht ekonominë reale nga politikat më të shtrënguara monetare.
Ekziston një sërë skemash befasuese. Në fillim të këtij viti, qeveria e bëri shumë më të lehtë për konsumatorët që të pezullonin shlyerjet e kredive, për aq kohë sa ata mund të provonin se të ardhurat e tyre kishin rënë ose se ishin “të prekur nga një emergjencë”. Bankat kanë ofruar pezullime të shlyerjes së kredisë për ushtarët në Ukrainë. Një skemë hipotekore, e mbyllur së fundmi, i mbajti normat e kredisë fikse në 8%, më pak se gjysma e normës aktuale të politikës. Kur sektori financiar humbet të ardhura si pasojë, shteti shpesh bën diferencën.
Kjo ndërhyrje ka efekte të qarta. Sipas të dhënave zyrtare, në tremujorin e parë të 2024 familjet shpenzuan 11% të të ardhurave të tyre të disponueshme për shlyerjen e borxhi, afërsisht njësoj si në vitin 2021, kur norma policore ishte shumë më e ulët. Në vitin e kaluar norma e interesit me të cilën përballen familjet dhe kompanitë është rritur, por vetëm me rreth gjysmën e normës së interesit.
Huamarrja e re është e ‘shëndetshme’. Kredia për kompanitë po rritet me më shumë se 20% në vit. Që kur Rusia pushtoi Ukrainën, huadhënia e pasiguruar e konsumatorit është rritur po aq shpejt sa pagat nominale, që do të thotë vërtet shumë shpejt.
Sa mund të zgjasë festa? Përpjekjet e Putinit për të zbutur rritjen e normave të interesit do të bëjnë që inflacioni të jetë më i lartë dhe të zgjasë më shumë.
Në një moment, njerëzit mund të zemërohen për rritjen e kostos së jetesës. Ai gjithashtu nuk mund të ketë deficite buxhetore përgjithmonë. Me ritmet aktuale, rezervat financiare të Rusisë do të shterohen brenda pesë viteve ose më shumë; ndërkohë, qeveria përballet me kosto të larta huamarrjeje. Por tani për tani, Putin ka një luftë për të fituar. Dhe kështu festa vazhdon./vizionplus.tv
