Nga Kerry Brown
Kjo është një nga pjesët më të përsëritura të mençurisë në diplomacinë moderne: E vetmja fuqi me ndikim të vërtetë mbi regjimin e izoluar të Koresë së Veriut është fqinji i saj, Kina. Kjo mbështetet nga një gamë i fakteve në dukje të pakundërshtueshme.
Kina furnizon pjesën më të madhe të energjisë së Koresë së Veriut, përbën pothuajse të gjithë tregtinë e saj të jashtme dhe ndan, në emër së paku, një sistem politik të ngjashëm (pavarësisht se në praktikë është shumë i ndryshëm) dhe një histori bashkëkohore të ndërlidhur. Të dy janë aq afër sa që janë si “buzë dhe dhëmbë”, siç thotë shprehja – e përsëritur gjatë dy vizitave të Kim Jong-un në Kinë më parë në vitin 2018.
Për të gjithë ndikimin e supozuar të Kinës, një nga misteret shumëvjeçare është pse Pekini ka provuar të jetë vazhdimisht kaq ngurrues për të bërë diçka që të përdorë në të vërtetë ndikimin e saj mbi Pyongyang.
Madje edhe samiti i planifikuar midis Kim dhe Presidentit të SHBA, Donald Trump, që tani ka gjasa të mos bëhet, dukej se linte Kinën duke ndjekur erërat dhe jo duke filluar vet iniciativa. Pas të gjithash, Kim dhe Trump kishin rënë dakord jo-zyrtarisht për të synuar një takim para vizitës së parë të papritur të udhëheqësit të Koresë së Veriut në Pekin në 2018.
Nëse Kina ka aq ndikim, pse shpesh duket se është e anashkaluar dhe e frustruar nga fqinji i vogël dhe i varfër? Shembulli më i shquar i kësaj është çështja që shqetëson të gjithë, nuklearizimi i Phenianit.
Kina kundërshtoi me vendosmëri programin e armëve bërthamore të Koresë së Veriut një dekadë më parë dhe kishte shumë mundësi për ta penguar atë, por Pyongyang vazhdoi përpara pavarësisht kësaj. Pse një Kinë që duket aq e fuqishme shpesh duket kaq impotente kur bëhet fjalë për çështjen e Koresë së Veriut?
Ndoshta mund ta kuptojmë më mirë këtë çështje duke u përqendruar më pak në atë që ndikimi i Kinës është, dhe më shumë se ç’qëndrim ndaj Koresë së Veriut mban në të vërtetë. Në fund të fundit, një qëndrim pozitiv ose negativ ka të ngjarë të ketë një ndikim të madh në mënyrën se si përpiqeni të ndikoni në dikë, me të parën që ka më shumë peshë se sa kjo e fundit.
Ne e dimë se nën ngjashmëritë, ka mosbesim të thellë mes të dyve dhe se udhëheqësit kinezë kanë humbur me kohë ndjenjën e miqësisë vëllazërore ndaj “vëllait të vogël socialist” të tyre, nëse e kishin ndonjëherë këtë. Por kushdo që shpenzon kohë për të dëgjuar akademikë kinezë, politikëbërës dhe publikun e thjeshtë, do të habitet nga një karakteristikë shumë e fuqishme e përsëritur në gjuhën që përdorin – nivelet e mëdha të përbuzjes dhe përçimit që tregojnë.
Për shumë kinezë, Koreja e Veriut, nëse ajo figuron si vëlla, konsiderohet qartë si një inferior që ata jo thjesht nuk pëlqejnë, por edhe shikojnë nga poshtë. Dhe në raste të rralla kur dikush mund t’i dëgjojë koreanoveriorët të flasin për fqinjët e tyre kinezë, është e qartë se qëndrimi del me zë të lartë dhe të qartë dhe ka krijuar pakënaqësi të madhe, por kryesisht të shtypur.
Fakti i thjeshtë është se Kina është kaq e largët në marrëdhëniet e saj me Korenë e Veriut, sepse Pekini e mendon Phenianin si të paaftë për ndonjë gjë të ndjeshme. Si një komb i madh, krenar, sigurisht, Kina nuk mund ta dëmtojë vetveten duke e shprehur hapur këtë lloj përçmimi. Por kjo është në pothuajse çdo veprim dhe fjalë që Republika Popullore prodhon drejt DPRK-së.
Më shumë se 50 vende janë pritur në vizita nga udhëheqësi kinez Xi Jinping që nga viti 2013. Por, të paktën deri sa ai vendosi këmbën më herët gjatë këtij viti në një vizitë të planifikuar, Koreja e Veriut nuk ka qenë një prej tyre. Kina duket se e konsideron vëllain e saj të vogël aq poshtë saj sa që preferon të flasë me të jo në mënyrë bilaterale, por përmes bisedimeve të pambaruara gjashtëpalëshe, të mbajtura së fundmi në vitin 2009.
Besimi i Kinës se Koreja e Veriut nuk është vetëm një vend problematik, por një delikuent, tregon rezultatet e parashikuara për këtë partner. Nga këndvështrimi kinez, më e mira që mund të shpresohet ndonjëherë nga Koreja e Veriut është se ata vetëm ngatërrohen përmes tyre.
Marrja e përgjegjësisë për Korenë e Veriut nënkupton marrjen e përgjegjësisë për një barrë mosmirënjohëse dhe të vrazhdë. Në fund të fundit, Kina i tha lamtumirë misionit maoist për të shpëtuar vendet e tjera socialiste nga zhdukja pasi dogji gishtat e saj keq me vietnamezët kur Shtetet e Bashkuara ishin në luftë me ta në vitet 1960 dhe 1970.
Megjithë ndihmën e madhe financiare, ushtarake dhe të tjera, shpërblimi i Kinës kur Vietnami i Veriut Komunist fitoi në vitin 1975, ishte mallkim, tradhti dhe në 1979 u reduktua në luftë me aleatin e tyre të mëparshëm.
Kjo më shumë se çdo gjë tjetër do të thotë se me Korenë e Veriut më së shumti Kina do të ushtrojë ndërhyrjen e përmbajtur si një mjet të fundit. Për pjesën tjetër të kohës, është një çështje e rrethimit të ruazave dhe tolerimi i një partneri që kurrë nuk do të ndryshojë për shkak të arsyes së thjeshtë se ata nuk janë në gjendje ta bëjnë këtë.
Këto ndjenja të mospërfilljes, përbuzjes dhe inferioritetit që mbarten nga politikëbërësit dhe udhëheqësit kinezë drejt Koresë së Veriut nënkuptojnë se perëndimorët po shfaqin naivitet duke pritur ndonjë gjë tjetër nga Pheniani.
Qëndrimi në Pekin për lajmin kontradiktor e anulimit të Trump-it të samitit në Singapor nuk ishte befasi, prandaj, as zhgënjim, lehtësim, apo edhe shok – por një ngritje e supeve së bashku me pyetjen se pse amerikanët kishin pritur ndonjëherë, madje edhe në ofrimin e diçkaje aq të rëndësishme sa një takim presidencial, se ata do të merrnin ndonjë gjë nga Pheniani përveç fyerjeve dhe manipulimeve.
Në fund të fundit, kjo është pak a shumë çfarë Kina ka marrë gjatë shtatë dekadave të fundit – dhe ata madje luftuan luftëra për të mbrojtur veriun dhe për të shpëtuar njerëzit nga uria.
Dhe kinezët nuk do ta thonë atë me zë, por ata me siguri do ta mendojnë: ju kishim paralajmëruar. Kjo nëse do të ishit shqetësuar për të pyetur në radhë të parë./The Diplomat – Lexo.al/
