Ballina Bota ANALIZA: Kampione SARS-i e MERS-i në bagazhe: Raporti i FBI mbi “rrezikun...

ANALIZA: Kampione SARS-i e MERS-i në bagazhe: Raporti i FBI mbi “rrezikun e biosigurisë” së Kinës

Në fund të nëntorit 2018, dy vite vit më parë se të identifikohej rasti i parë i koronavirusit në Wuhan, Kinë, Doganat e SHBA-ve dhe agjentët e Mbrojtjes së Kufijve në Aeroportin e Metro Detroit ndaluan një biolog kinez me tre shishka të etiketuara “Antitrupa” në bagazhin e tij.

Biologu u tha agjentëve se një koleg në Kinë i kishte kërkuar që t’ia dorëzojë shishkat një studiuesi në një institut amerikan. Megjithatë, pasi shqyrtuan shishkat, agjentët doganorë arritën në një përfundim alarmant.

“Inspektimi i mbishkrimeve në shishkat dhe marrësi i porosisë bënë që personeli i inspektimit të besojë se materialet e përfshira brenda shishkave mund të jenë të dobishme për Sindromin e Frymëmarrjes në Lindjen e Mesme (MERS) dhe atë të Sindromës së SARS”, thotë një raport i paklasifikuar i inteligjencës taktike të FBI-së.

Raporti, i shkruar nga Njësia e Inteligjencës Kimike dhe Biologjike e Drejtorisë së Armëve të Shkatërrimit në Masë të FBI (WMDD), nuk jep emrin e shkencëtarit kinez që mbante mostrat e dyshuara në ndihmë të SARS dhe MERS sipas tij, apo edhe emrin e marrësit të supozuar në SHBA, por FBI konkludoi që incidenti dhe dy raste të tjera të cituara në raport, ishin pjesë e një modeli alarmues.

“Drejtoria e Armëve të Shkatërrimit në Masë vlerëson se studiuesit shkencorë të huaj që transportojnë në bagazhet e tyre personale të transportit materiale biologjike të padeklaruara dhe të padokumentuara në Shtetet e Bashkuara të Amerikës paraqesin një rrezik të biosigurisë së SHBA”, citohet në raport. “WMDD e bën këtë vlerësim me besim të lartë bazuar në raportimin e dëshmisë okulare të drejtpërdrejtë.”

Raporti, i cili doli më shumë se dy muaj para se Organizata Botërore e Shëndetësisë të mësonte për një sërë rastesh se pneumonia në Wuhan që shpërtheu ishte COVID-19, duket se është pjesë e një shqetësimi më të madh të FBI-së për përfshirjen e Kinës në kërkime shkencore në SHBA. Ndërsa raporti u referohet gjerësisht studiuesve të huaj, të tre rastet e përmendura përfshijnë shtetasit kinezë.

Në rastin e shishkave të dyshuara për kurimin e SARS dhe MERS, raporti i inteligjencës citon një dokument tjetër të klasifikuar që mbishkruhet “FISA”, që do të thotë se ai përmban informacione të mbledhura në bazë të Ligjit për Mbikëqyrjen e Inteligjencës së Huaj. Një rast tjetër, i cituar në raport, dukej se përfshinte llojet e gripit, dhe një i tretë u dyshua E. coli.

FBI nuk deklaron saktësisht se çfarë lloj rreziku të biosigurisë mund të paraqesin këto raste, por Raina MacIntyre, një profesoreshë e biosigurisë globale në Universitetin e New South Wales në Sidnei, tha se FBI duket se është e shqetësuar për hulumtime të përdorimit të dyfishtë që do të ishin përdoret për bioterrorizmin. Dhe nëse mostrat e paligjshme të cituara në raport po silleshin në SHBA, thotë ajo, trafiku ka të ngjarë të jetë për të dyja qëllimet.

“Si mund ta dish se çfarë po sjellin brenda dhe nxjerrin jashtë nëse nuk ekziston një pikë mbikëqyrjeje gjithëpërfshirëse?” pyeti ajo. “Nëse në një mënyrë apo tjetrën materiali po lëviz nga diku në diku tjetër, do të ishit shumë naivë të supozonit se për çfarë do të përdorej”.

Gjenerali në pension i Forcave të Armatosura Robert Spalding, i cili punoi në çështjet e Kinës në Këshillin e Sigurisë Kombëtare nën administrimin e Trump, tha se “ekziston një kërcënim” i paraqitur nga shtetasit kinezë që mbajnë mostra biologjike, por beson se ka gjasa “që transportuesi … të jetë dikush që nuk është i ndërgjegjshëm për atë që transporton, duke e bërë të vështirë përcaktimin e qëllimit. “Disa ka të ngjarë të jenë të qëllimshme, për të testuar aftësinë tonë për të identifikuar dhe përgjuar. Të tjerët mund të jenë oportunistë”, tha ai.

Raporti i FBI-së i referohet të dyja rasteve; si atij të biosigurisë, që bën fjalë për keqpërdorimin e qëllimshëm të patogjenëve që shërbejnë  për bioterrorizmin,po ashtu edhe lëshimit aksidental të këtyre patogjenëve që shërbejnë për biombrojtjen. FBI nuk pranoi të komentojë raportin.

Shqetësimet për biosigurinë kineze nuk janë të reja. Për shembull, shpërthimi i SARS në 2003 u pasua nga disa incidente të infeksioneve të shkaktuara nga aksidente laboratorike, duke përfshirë tetë raste që rezultuan nga keqmenaxhimi në Institutin Kinez të Virologjisë në Pekin.

“Ka pasur raste në të kaluarën kur një variant i një lloji të pandemisë së gripit kishte shpëtuar nga një laborator për shkak të keqmenaxhimit,” tha Elsa Kania, një bashkëpunëtore me shumë eksperiencë në Qendrën për një Siguri të Re Amerikane.

“Por problemi nuk është i kufizuar vetëm tek studiuesit kinezë, edhe nëse ato raste kanë qenë të spikatura”, vazhdoi ajo. “Sigurisht që është një rrezik i biosigurisë kur dikush transporton materiale në një mënyrë të fshehtë sepse … ka pasur disa incidente kur kjo ka ndodhur me një sërë studiuesish të kombeve të ndryshme.”

Shqetësimet për zgjidhjen e masave paraprake të biosigurisë së Kinës mund të jenë afatgjata, por pandemia e koronavirus ka të ngjarë të përkeqësojë tensionet midis Pekinit dhe Uashingtonit. Përhapja vjen mes tensioneve tashmë në rritje në marrëdhëniet SHBA-Kinë për çështje që shkojnë nga tregtia deri tek spiunazhi.

Andrew Weber, i cili punoi gjatë administratës së Obamës si ndihmës sekretar i mbrojtjes për programet e mbrojtjes bërthamore, kimike dhe biologjike, tha se marrëdhëniet me Kinën në shkencat biologjike janë përkeqësuar në vitet e fundit.

“Pas SARS, kur Kina kishte nevojë për ndihmë teknike, ajo kishte një marrëdhënie të fortë me [Qendrat për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve]. Ata ishin transparentë, sepse e kuptuan se mbulimi i një shpërthimi të atillë u kushtoi shtrenjtë,” tha Weber, aktualisht anëtar me eksperiencë në Këshillin e Rreziqeve Strategjike. “Vitet e fundit ata janë forcuar, duke e bërë më të vështirë bashkëpunimin ndërkombëtar.”

Javët e fundit, megjithatë, këto tensione janë rritur me shpejtësi, në një kohë kur presidenti Trump e quan COVID-19 “Virusin Kinez”, ndërsa Pekini nga ana e tij ka promovuar teori konspirative që pretendojnë se virusi ka origjinën në një laborator të armëve në SHBA.

Shumë shkencëtarë kanë qenë të bindur se virusi nuk është një armë, as nga Shtetet e Bashkuara dhe as nga Kina. “Nuk ka ende asnjë bazë për të dyshuar se është një konstruksion laboratorik,” thotë Richard Ebright, profesor i biologjisë kimike në Universitetin Rutgers. “Nuk ka asnjë evidencë që do të shpinte që që ky virus është ndërtuar qëllimisht.”

Megjithatë, Ebright nuk e përjashton mundësinë që përhapja e virusit të fillojë nga biosiguria e dobët në Kinë. Një teori thelbësore është se virusi u hodh nga bota e egër shtazore te njerëzit. Disa studiues spekulojnë se kjo ka ndodhur në një treg të kafshëve të gjalla në Wuhan ku speciet ekzotike shiten për ushqim. Por Ebright gjithashtu vë në dukje se viruse të tilla që jetojnë në botën e egër shtazore janë mbledhur në laboratorë, përfshirë atë në Wuhan. “Prandaj, është gjithashtu një mundësi që ky virus të hyjë në popullatën njerëzore përmes infeksionit aksidental të një punonjësi laboratori që kryen mbledhjen në terren, ose një aksidenti nga një punonjësi laboratori që punon me mostrën në një laborator,” tha ai.

Pavarësisht koronavirusit, përqendrimi i FBI-së në biosigurinë e Kinës duket se është pjesë e dyshimit të gjatë të qeverisë së SHBA-ve për përfshirjen e Kinës në shkencat biologjike. Raste të shumta të mëparshme të profileve të larta të Departamentit të Drejtësisë të përfshira në eksportin e teknologjisë sensitive, kanë përfshirë shkencëtarë kinezë ose persona me lidhje të dyshuara me qeverinë kineze.

Mbi të gjitha, Departamenti i Drejtësisë në janar njoftoi se kishte akuza kundër Charles Lieber, kryetari i Departamentit të Kimisë dhe Biologjisë Kimike të Harvardit, për fshehjen e lidhjeve me qeverinë kineze. “Është një rast i qartë i një konflikti interesi, dhe për fat të keq, nuk është një incident i izoluar,” tha agjenti special i FBI-së Joseph R. Bonavolonta, kreu i zyrës në terren të Bostonit, në njoftimin e akuzave.

Lieber, i cili është i lirë, por me një detyrim prej 1 milion dollarësh, ende nuk ka shprehur një shpjegim për akuzat.

Charles Lieber largohet nga gjykata federale në Boston më 30 janar, pasi ai u akuzua se gënjeu autoritetet federale në lidhje me ndihmën ndaj Kinës.

Por përqendrimi i FBI në Kinë dhe te shkencëtarët kinezë po krijon gjithashtu shqetësime midis disa akademikëve, të cilët kanë frikë se mos kjo krijon profil. “Unë jam i shqetësuar se tendenca aktuale e sigurisë kombëtare është drejt profilizimit ndaj njerëzve me origjinë kineze,” tha Nicholas Evans, një profesor ndihmës në Universitetin e Massachusetts Lowell i cili është i specializuar në etikën mjekësore. “Kjo nuk është vetëm raciste, është praktikë e keqe. FBI dhe përpjekjet e tjera të inteligjencës dhe zbatimit të ligjit për të profilizuar kanë qenë shpesh të dëmshme pa na mbrojtur. “

Evans gjithashtu vuri në pikëpyetje përqendrimin e FBI te shkencëtarët që sjellin mostra biologjike në dorë si një kërcënim unik. Ai tregoi shembuj të mëparshëm, si një laborator amerikan në Maine që u gjobit më shumë se një dekadë më parë për importimin e viruseve të gripit të shpendëve shumë patogjenë nga Arabia Saudite.

“FBI pretendon se është e pamundur të përcaktohet saktësisht përmbajtja e mostrave, edhe nëse deklarohet në bazë të ligjeve aktuale të importit,” shkruhej në një email. “Kjo është e vërtetë. Por unë jam skeptik në lidhje me shkallën në të cilën kjo sjellje e veçantë shton rreziqe të konsiderueshme për sigurinë duke pasur parasysh se ka shumë mënyra të tjera për të futur organizmat biologjikë në vend. “

Yanzhong Huang, një drejtues i lartë i Këshillit për Marrëdhëniet me Jashtë, tha se është e vërtetë që Kina ka kohë që ka hendeqe në rregulloret e saj për biosigurinë. “Kjo është arsyeja pse [Presidenti Kinez] Xi [Jinping] në shkurt foli për forcimin e legjislacionit për biosigurinë dhe biombrojtjen,” tha ai.

Ajo histori tashmë ka inkurajuar thashetheme si idea që koronavirusi origjinën e ka si armë biologjike.

Tashmë, me marrëdhëniet e përkeqësuara mes Kinës dhe SHBA-ve, Huang pret që bashkëpunimi në kërkimet biologjike të jetë edhe më i vështirë, duke e kthyer hapa mbrapa atë bashkëpunim për dekada me radhë. “Shpesh argumentoj se angazhimi i SHBA-ve me Kinën është më i suksesshmi në fushën e shëndetit publik,” tha ai. Një bashkëpunim i tillë madje i mbijetoi periudhës së vështirë pas protestave të Sheshit Tiananmen në 1989.

Megjithatë, tanimë ato marrëdhënie po kthehen në kah të kundërt duke shpënë në rritjen e armiqësisë mes dy vendeve.

“Mund të kundërshtoni se shëndeti nuk ka kufij, veçanërisht kur dy vende përballen me këto sfida të përbashkëta. Kjo do të ishte një kohë që këto dy shtete veçanërisht të bashkëpunonin ngushtë,” tha ai. “Por u vërtetua që nuk qe ky rasti.”(yahoo.com)