Konflikti i tmerrshëm në Ukrainë, që po ndryshon botën, nuk filloi në vitin 2022. Nuk filloi as në vitin 2014.
Filloi një dekadë e gjysmë më parë kur Rusia pushtoi Gjeorgjinë dhe ia doli
“E mbani mend butonin e kuq?” më shkroi një mik kur bombat e para ruse ranë në Kiev.
Në rajonin që është kolonizuar nga Rusia për shekuj, të gjithë e mbajnë mend butonin e kuq të “rinisjes”:
Një fillimi të ri iluzioni që Hillary Clinton ia paraqiti Ministrit të Jashtëm rus Sergej Lavrov gjatë takimit të tyre në Gjenevë 2009.
Deri atëherë, pushtimi i kryeqytetit të Gjeorgjisë, Tbilisi ishte shmangur, por me 20% të territorit të saj të pushtuar nga Rusia, sovraniteti i vendit ishte dëmtuar në mënyrë të rrezikshme. Qeveria gjeorgjiane, aleati më i afërt i Amerikës në rajon, jo-NATO, po paralajmëronte për një luftë të re hibride. Por pas gjithë traumës së aventurave të jashtme të Bushit, Shtetet e Bashkuara ishin të etur për të vazhduar përpara.
Ndërsa Clinton i prezantoi Lavrov-it një buton të kuq, titujt botërorë u fokusuan në faktin zbavitës që amerikanët kishin arritur të shkruanin gabimisht “rivendosje (apo rinisje)” në rusisht dhe se kjo e bëri Lavrov të qeshte…
Gjatë 14 viteve të ardhshme, kjo do të ndodhte përsëri. Shumë prej nesh, përfshirë edhe mua, nuk mendonin se Putini do të fillonte një pushtim të kësaj shkalle kundër Ukrainës. Miliona prej nesh – ukrainas, moldavë, gjeorgjianë, sirianë, armenë dhe azerbajxhanë – kemi parë provat e shfaqjes horror që Kremlini ka shpërfaqur tashme.
Libri i lojërave që Putin ka përdorur për të rindërtuar perandorinë e tij ka qenë gjithmonë i pa zhvilluar si duhet Antagonistët e supozuar ishin gjithmonë një popullsi e shtypur dhe një qeveri “fashiste” e mbështetur nga Shtetet e Bashkuara.
Por me çdo provë Putini e ndryshonte lojën. Në Gjeorgji në vitin 2008, ushtarët e Putinit kishin çizme të pista dhe tanke të ndryshkura, por ai fillimisht testoi sulmet e tij tashmë famëkeqe kibernetike. Dhe iku bashkë më to
Në kohën kur trupat ruse mbërritën në Krime gjashtë vjet më vonë, ata kishin çizme të reja me shkëlqim dhe uniforma të reja të modeluara sipas forcave speciale amerikane. Dhe Putini, i freskët pas triumfit të tij në Lojërat Olimpike në Soçi, ishte më i sigurt se kurrë. Ai gënjeu në një shkallë që nuk e kishim parë kurrë më parë, duke i thënë botës se ushtarët rusë nuk ishin ushtarë rusë, dhe më pas ai aneksoi Krimenë.
Më pas erdhi Donbasi dhe Siria, ndërhyrja në zgjedhjet amerikane, vrasjet në Salisbury dhe helmimi i Navalny. Dhe sa herë që ai shpëtonte, ne takonim një Putin të ri – më brutal në shtëpi dhe më i guximshëm jashtë vendit.
Shtetet e Bashkuara dhe Evropa shpenzuan miliona për të luftuar dezinformimin rus.
Por debutimi i propagandës së tij nuk ishte i mjaftueshëm për të kundërshtuar narrativat që Putini kishte shtyrë duke përdorur rrjete mediatike të fuqishme, shumë milionë dollarëshe, që ai vazhdoi të ndërtonte, brenda dhe jashtë vendit
Ky rrjet, i cili përfshinte emra të mëdhenj si RT dhe Sputnik, por edhe qindra uebsajte të vogla dhe kanale të mediave sociale, përdori me mjeshtëri frikën ekzistuese dhe ankesat legjitime të secilit audiencë që iu drejtua.
Pushtimi i Irakut nga Amerika në vitin 2003 dhe katastrofa që pasoi ishte një dhuratë që Putin përdori për të kthyer çdo debat në një raund tjetër rraskapitës, gjë që e bëri Putinin një hero për të majtën ekstreme evropiane.
Ai i ktheu të drejtat e LGBTQ + në vijën e parë të sulmit të tij të brendshëm ndaj Perëndimit, duke u thënë rusëve tradicionalë dhe fqinjëve të tyre se familjet dhe vlerat e tyre ishin nën kërcënim. Funksionoi. “Unë po luftoj sepse nuk dua të detyrohem të martohem me një burrë,” më tha një luftëtar pro-rus në Ukrainë në 2014.
Përfundimisht, kjo familje vlerëson narrativën e kapur në Perëndim, duke e kthyer Putinin në një hero të papritur për të djathtën ekstreme. Populistët autoritarë në mbarë botën papritmas po kërkonin ndihmë: Sputnik i financuar nga Kremlini po trajnonte punonjës të medias shtetërore nga Gjeorgjia në Filipine e Indi dhe deri në vitin 2020, kur presidenti brazilian Bolsonaro po përsëriste një mit rreth një komploti të supozuar perëndimor për të legalizuar pedofilinë që unë e kam dëgjuar për herë të parë në televizionin shtetëror rus në vitin 2012.
Por ajo që e bëri Putinin vërtet të fuqishëm nuk ishin narrativat që ai formoi apo territoret që ai rrëmbeu. Ishte refuzimi i vetëkënaqur dhe kokëfortë i Perëndimit kolektiv për të pranuar se ai ishte në luftë me ta.
Për vite me radhë, mediat perëndimore e portretizuan Ukrainën si një vend “në luftë me vetveten”. Por nuk ishte kurrë e tille. Për mua ishte befasuese që pas gjithë këtyre viteve, edhe para këtij pushtimi të fundit, dhe ndoshta fatal për të, debati në Perëndim u fokusua në të drejtat dhe gabimet e zgjerimit të NATO-s dhe jo në faktin që një vend sovran ka të drejtë të zgjedh vetë rrugën e vet.
“Çfarë do të duhet që ata të zgjohen?” një ushtar ukrainas më pyeti, kur e intervistova si gazetar për sprovën e përbashkët të Gjeorgjisë dhe Ukrainës në vitin 2015. Tani e dimë përgjigjen, por atëherë, teksa rrinim në një llogore të ftohtë dhe të lagësht në vijën e parë të luftës së Ukrainës, nuk mundëm ti japim përgjigje.
Ushtari, Dima, ishte si çdo ukrainas që shihni tani në ekranin tuaj: stoik, i vendosur, i qetë. Ai ishte 23 vjeç, një inxhinier softuerësh nga Kievi, i cili vetëm kohët e fundit kishte vendosur të linte punën e tij dhe t’i bashkohej luftës. E dashura e tij ishte inatosur me të për lëtë fakt, me aq sa me tha, por lufta nuk ishte fakultative.
“Ata mendojnë se ne po luftojmë për t’u anëtarësuar në NATO. Por ne po luftojmë vetëm për vlerat tona dhe ato janë të njëjta me vlerat e Evropës. Ne po luftojmë edhe për ta. Uroj që ta kuptojnë”, tha ai.
Po e bëjnë tani. E gjithë bota është papritmas në lartësinë e qartësisë morale. Për të gjithë ata që kanë jetuar në vijën e parë të urrejtjes së Putinit për demokracinë liberale, kjo shfaqje e unitetit perëndimor dhe ringjallja e vlerave liberale vjen si një lehtësim i jashtëzakonshëm. Por kjo nuk do të zgjasë nëse nuk pranojmë gjithashtu faktin se kjo po vjen shumë vonë për shumë njerëz.
Është tepër vonë për gjeorgjianët që nuk pushuan së humburi jetë dhe tokë, për banorë të panumërt të Aleppos që vdiqën në bombardimet ruse, për 298 burra, gra dhe fëmijë që ranë nga qielli kur një Boeing MH17 civil u qëllua nga një BUK ruse në 2015, për mijëra që vdiqën në Donbas në 8 vitet e fundit dhe për të tjerë të panumërt që ende nuk kanë vdekur në Ukrainë.
Është tepër vonë për Dimën, i cili u vra në Ukrainën lindore në luftime një vit pasi folëm dhe shumë kohë përpara se evropianët të kuptonin më në fund se ishin ata për të cilët ai po luftonte.
Pyetja e tij pse Perëndimit iu desh kaq shumë kohë për t’u zgjuar është ende duke u bërë nga miliona njerëz që jetojnë në vijën e parë të urrejtjes së Putinit për demokracinë liberale në mbarë botën. Kjo është pyetja që mbetet pavarësisht asaj që do të bëjë Perëndimi me rendin e ri botëror që do të dalë nga pushtimi i Putinit në Ukrainë./ SI
