Ditët e djeshme dhe të sotme në Siçili mund të konsiderohen historike: një seri prej 14 tornadosh preku sektorin jugor të ishullit, midis Salemit dhe Pozzallo-s. Disa tornado u zhvilluan në det (ujore ose bori detare), ndërsa të tjerat e kishin origjinën në tokë; për më tepër, disa prej tyre mund të klasifikohen si tornado mesociklonike, domethënë që rrjedhin nga mesocikloni i një stuhie superqelizore, siç është ajo që ndodhi në Modica pak pas orës 6 të mëngjesit të sotëm (fig 1).
Çfarë janë superqelizat dhe si formohen tornadot?
Superqelizat janë kategoria më e rrezikshme e stuhive që ekziston në natyrë, prandaj fenomeni më i dhunshëm: tornado. Stuhitë normale karakterizohen nga një kolonë ajri i nxehtë (përplasja) që ngrihet vrullshëm lart, ndonjëherë duke u ndalur vetëm në tropopauzë dhe duke formuar një kudhër; masa e ajrit, pasi të ftohet, bëhet më e dendur dhe për këtë arsye më e rëndë, duke rënë poshtë dhe duke formuar një rrymë në rënie të quajtur downdraft, në të cilën janë të pranishme reshjet (shiu, bora ose breshri).
https://youtu.be/JIodTElWxcY
Në strukturat mbiqelizore, rryma e sipërme, përveç rritjes në lartësi, rrotullohet në vetvete për shkak të veprimit deformues të fushës së erës që fryn rreth saj. Nëse ajrimi ndryshon drejtimin dhe intensitetin me lartësinë, duke u rrotulluar në drejtim të akrepave të orës (prerje pozitive ose ciklonike e erës), atëherë ka të ngjarë që tërheqja e stuhisë të marrë një rrotullim pak a shumë të dukshëm. Ky rrotullim përcakton dh u n ë n më të madhe të përditësimit dhe gjithashtu mund të transmetohet në lartësitë afër tokës; fenomeni që rezulton është pikërisht tornado.
https://youtu.be/R-2Q-LIMxRw
Shkaqet dinamike dhe termodinamike në origjinën e tornadove.
Atmosfera e 24 orëve të kaluara mbi Sicili ishte e favorshme për gjenezën e tornadove dhe supercelulave si nga pikëpamja termodinamike ashtu edhe nga ajo dinamike (fig 2). Vëmë re se midis Sardenjës dhe Siçilisë kishte një vorbull me presion të ulët jo veçanërisht të thellë, por të strukturuar në të gjitha lartësitë. Fusha vertikale e erës mbi Siçili sugjeroi gjenezën e rrjedhave të mundshme rrotulluese, pasi në tokë kishte një ventilim të moderuar të Scirocco në rrotullim gradual në jug nga lartësia izobarike prej 950 hPa dhe në jug nga lartësia izobarike prej 500 hPa ( fig 3) Kjo karakteristikë ndikoi në një prerje të mirë vertikale të erës, si në shpejtësi, ashtu edhe në drejtim, dhe një helicitet mesatar (fig 4), veçanërisht në nivele të ulëta.
https://youtu.be/A22KVcyvx1Q
Veprimi deformues i maleve Iblei, të cilat tentojnë të devijojnë rrymat sirokale në të majtë, ai gjithashtu ndihmoi në përkeqësimin e prerjes së erës në nivel të ulët. Këto indekse janë thelbësore për zhvillimin e një stuhie superqelizore. Në lartësitë afër tokës vëmë re se kishte një vijë konvergjence midis Libeccio dhe Scirocco (fig 5), ndërsa në rreth 300 hPa kishte një zonë divergjence; veprimi i tyre i përbashkët ka favorizuar krijimin e lëvizjeve vertikale shumë intensive, të cilat në disa raste kanë kapërcyer edhe tropopauzën, duke gjeneruar majat e mbikalimit.
https://youtu.be/-y65QSnbRUk
Prandaj, ekzistonte një konfigurim i mirë dinamik që lejonte nxitjen e lëvizjeve vertikale dhe, në disa raste, rrotullimin e tyre. Në lartësitë afër tokës vëmë re se kishte një vijë konvergjence midis Libeccio dhe Scirocco (fig 5), ndërsa në rreth 300 hPa kishte një zonë divergjence; veprimi i tyre i përbashkët ka favorizuar krijimin e lëvizjeve vertikale shumë intensive, të cilat në disa raste kanë kapërcyer edhe tropopauzën, duke gjeneruar majat e mbikalimit.
https://youtu.be/vApk1vqVJZ8
Prandaj, ekzistonte një konfigurim i mirë dinamik që lejonte nxitjen e lëvizjeve vertikale dhe, në disa raste, rrotullimin e tyre. Në lartësitë afër tokës vëmë re se kishte një vijë konvergjence midis Libeccio dhe Scirocco (fig 5), ndërsa në rreth 300 hPa kishte një zonë divergjence; veprimi i tyre i përbashkët ka favorizuar krijimin e lëvizjeve vertikale shumë intensive, të cilat në disa raste kanë kapërcyer edhe tropopauzën, duke gjeneruar majat e mbikalimit. Prandaj, ekzistonte një konfigurim i mirë dinamik që lejonte nxitjen e lëvizjeve vertikale dhe, në disa raste, rrotullimin e tyre.
Nga pikëpamja termodinamike, megjithatë, ne gjetëm ajër jashtëzakonisht të lagësht në troposferën mesatare-të ulët. Kjo ndikoi në LCL të ulët (niveli i kondensimit), i cili lejoi gjenezën e stuhive me një bazë shumë afër tokës, duke lehtësuar kështu formimin e vorbullave. Një pasojë tjetër e rrymave të lagështa sirokale ishte prania e CAPE-it mesatar-të lartë (fig 6) në shtresat e ulëta (energjia e mundshme e disponueshme për konvekcion) që të çonte nga Kanali sicilian drejt brigjeve jugore të Siçilisë. Ulja e tropopauzës dinamike përcaktoi edhe depërtimin e ajrit stratosferik shumë të thatë (fig 7) në lartësitë e larta troposferike që favorizonte konvekcionin: ajri i lagësht është në fakt më pak i rëndë se ajri i thatë, kështu që favorizon ngjitjen me konvekcion të të parit.
Prandaj, ne kemi parë disa shkaqe dinamike që kanë lejuar nxitjen e konvekcionit dhe origjinën e disa mezocikloneve, dhe shkaqet termodinamike që kanë lejuar që ato të mbahen gjallë për një kohë të gjatë.
Sa të zakonshme janë tornadot në Siçili?
Nëntori është muaji më tornadogjen për Siçilinë, e cila sheh shfaqjen e vorbullave në situata që janë gjithmonë mjaft të ngjashme me ato të këtyre ditëve. Në nëntor 2004, një tornado me shumë vorbull u krijua në Siçili, një nga më të fortët në historinë evropiane. Prania e ngjarjeve rrotulluese në një fazë stuhie nuk është për t’u habitur, përkundrazi është normale të shihet krijimi i trumbetave të detit në fund të verës dhe vjeshtës. Ajo që është befasuese, megjithatë, është numri i tornadove që kanë goditur në një kohë kaq të shkurtër, i krahasueshëm me atë të ngjarjeve më të mira të verës në Luginën e lumit Po.Weather Sicily /Përshtati Tetova News.
https://youtu.be/h9V3Hp0ey4A
