Zgjedhjet e 14 nëntorit në Bullgari patën surprizat e tyre, që në fakt nuk ishin të papritura, duke pasur parasysh rritjen e nacionalizmit në këtë vend dhe një numër partish të ekstremit të djathtë që vazhdojnë të konsolidohen duke u mbështetur në ndjenjat nacionaliste. Ndër surprizat e këtyre zgjedhjeve është partia që po shfaqet si forca më e vogël parlamentare e mundshme dhe hyn për herë të parë në Asamblenë Kombëtare, e quajtur “Ringjallja” apo Vazrazhdane në bullgarisht. Qëllimi i partisë është të bëhet forca e parë politike dhe të qeverisë Bullgarinë në mënyrë të pavarur, ka deklaruar kreu i Vazrazhdane, Kostandin Kostadinov. Kostandinov ka deklaruar gjithashtu se partia e tij është e gatshme të zhvillojë bisedime me të gjitha forcat politike, përderisa ato të jenë të gatshme për dialog.
“Ajo në të cilën Vazrazhdane beson është se Bullgaria ka forcë të mjaftueshme për të qenë një faktor i pavarur dhe nuk ka nevojë për një tjetër “vëlla të madh”.”
Kostadinov ka pohuar se partia e tij është në favor të parandalimit të shkatërrimit të monedhës bullgare. Sipas tij, kushtet për anëtarësimin e Bullgarisë në BE duhet të rinegociohen për të përmbushur interesat kombëtare. Zgjedhjet parlamentare bullgare të prillit 2021 treguan një ndryshim nacionalist në peizazhin politik. Ka pasur një rritje të formave më banale të pjesëmarrjes nacionaliste të përfaqësuara nga partia e re Ima Takuv Narod ndërsa formacionet më ultra-nacionaliste si IMRO dhe NFSB kërkojnë konsolidim. Protestat antiqeveritare, dhuna policore dhe dyshimet për pavarësinë e sistemit gjyqësor ishin vetëm disa nga ngjarjet që i paraprinë zgjedhjeve parlamentare bullgare të vitit 2021. Protestuesit brenda dhe jashtë vendit kërkuan dorëheqjen e qeverisë së Bojko Borisov dhe kryeprokurorit Ivan Geshev. Arsyetimi pas valës së protestës është shumështresor dhe përfshin korrupsionin e vazhdueshëm, të nivelit të lartë, përdorimin e institucioneve shtetërore si mjete politike dhe menaxhimin e burimeve natyrore dhe tokës publike.
Votuesit u drejtuan drejt qendrave të votimit më 4 prill dhe vendosën për një Asamblenë Kombëtare të 45-të mjaft të fragmentuar. Gjashtë parti arritën të kalonin pragun elektoral prej 4 për qind dhe të hynin në parlament dhe asnjë parti e vetme nuk fitoi shumicën. Kjo rezultoi shpejt në një bllokim parlamentar dhe zgjedhje të reja që u mbajtën më 14 nëntor. Këtë herë, bullgarët i dhanë një shtysë të papritur zgjedhore një force të re politike centriste, e quajtur “Ne vazhdojmë ndryshimin” apo PP. Pas zgjedhjeve të treta parlamentare brenda këtij viti, PP mori rreth një të katërtën e votive, në nivel me partinë Gerb të qendrës së djathtë të Bojko Borisov. Ish-kryeministri u rrëzua në prill pas rritjes së protestave popullore kundër korrupsionit gjatë dekadës së tij në pushtet. Gjysmë duzinë formacione më të vogla liberale dhe të ekstremit të djathtë qëndruan nën pragun parlamentar prej 4 përqind, ndërsa partia nacionaliste Vazrazhdane (Rilindja) mundi ta kalonte pragun.
Partia e re e prezantuesit dhe show-menit televiziv Slavi Trifonov e quajtur “Ka një popull të tillë”që përfshin Ima Takuv Narod dhe ITN, u bë partia e dytë më e madhe politike dhe e para ndër bullgarët jashtë vendit, me 17.7 për qind. të votës. ITN mbështetet shumë në retorikën e butë nacionaliste dhe identitetin kombëtar të komunikuara përmes një sërë formatesh mediatike. Diskurset që lidhen me krenarinë dhe përkatësinë kombëtare janë tërheqëse për elektoratin e prirur ndaj patriotizmit dhe mund të shpjegojnë uljen e votave për partitë nacionaliste si IMRO, NFSB ose Sulmi. Një aleancë e re nacionaliste e ekstremit të djathtë e quajtur Patriotët Bullgarë u formatua në fund të majit të këtij viti. Patriotët bullgarë përbëhen nga tre parti politike: IMRO, NFSB dhe Volya. Sa i përket partisë “Sulmi” të ekstremit të djathtë, tërheqja e tij si projekt politik mbetet mjaft i kufizuar. Rasti më i veçantë në peizazhin nacionalist bullgar është Partia nacionaliste, Euroskeptike e Rilindjes (Vazrazhdane). Ata nuk vetëidentifikohen as si të majtë, as të djathtë, por si “përgjegjës kombëtarë”. Megjithatë, shumë nga pikëpamjet e tyre si nacionalizmi përjashtues, përqendrimi në kulturën kombëtare dhe vlerat tradicionale të familjes përputhen me ideologjinë e ekstremit të djathtë. Rilindja është ndër 5 partitë kryesore mes bullgarëve jashtë vendit. Për disa grupe të diasporës, Revival vjen e dyta (në Itali) dhe e treta (në Mbretërinë e Bashkuar, Austri, Norvegji). Ngjashëm me ITN, Rilindja është një nga partitë e pakta që ka seksione që i kushtojnë vëmendje të veçantë bullgarëve jashtë vendit në manifestin dhe programin e tyre partiak.
Rilindja përdor diskursin alarmues që përshkruan një krizë demografike, nivele të ulëta të lindjeve, ikje të trurit dhe angazhim të ulët me diasporën dhe pakicat bullgare jashtë vendit si një kërcënim madhor për ruajtjen e popullatës shumicë etnike bullgare. Kanalet e tyre të mediave sociale (kryesisht YouTube dhe Facebook) janë të zhvilluara mirë dhe lehtësojnë angazhimin me audiencën jashtë vendit. Linjat specifike diskursive të partisë mund të përfshijnë gjithashtu një spektër më të gjerë votuesish. Pozicionet rusofile të Revival, pikëpamjet anti-LGBT dhe konservatorizmi vijnë si një alternativë anti-establishment ndaj Attack-ut, partisë “Sulmi”, (të cilët ishin pjesë e qeverisë së mëparshme të koalicionit). Programi i partisë Rilindja përshkruan një fokus në interesat kombëtare, një nxitje për kthimin e sovranitetit të humbur prej kohësh dhe politikën e jashtme “në kundërshtim me propagandën se bota është reduktuar në BE dhe SHBA”. Kështu që, ka potencialin t’u bëjë thirrje votuesve me përkatësi më konservatore dhe/ose euroskeptike, si dhe grupeve të diasporës të pakënaqur me situatën jashtë vendit.
Deklarata e tyre për Pavarësinë e Kombit Bullgar përfshin aspekte mjedisore si ruajtja e natyrës, siguria e brendshme e ushqimit dhe fokusi në ndotjen e ujit dhe ajrit. Këto rrëfime mund të tërheqin gjithashtu votuesit më të angazhuar në shoqëri, megjithëse nuk ka kërkime të mjaftueshme mbi elektoratin e Revival për ta ditur me siguri.
Krahasuar me homologët e saj ultra-nacionalistë, ITN duhet të konsiderohet si një projekt politik dhe kulturor afatgjatë i bazuar në forma më banale të nacionalizmit. Ndryshe nga Patriotët Bullgarë, Sulmi ose Ringjallja, ITN e paraqet veten më shumë si një parti populiste, duke iu referuar virtyteve të njerëzve, veçantisë së kombit, karakterit të tij dhe kulturës kombëtare. Kështu, ITN vjen një hap më afër partive populiste-nacionaliste dhe liderëve të tyre në rritje në Evropë dhe në Amerikë. Megjithatë, refuzimi i ITN-së për të marrë pjesë në fushata, fjalime dhe debate më tradicionale, ballë për ballë, kufizon mundësinë për të analizuar ideologjinë dhe taktikat e saj. Slavi Trifonov dhe partia e tij ITN deri më tani kanë shfrytëzuar kulturën popullore për të ngritur ndjenjat patriotike dhe për t’u lidhur me bashkatdhetarët jashtë dhe brenda. Për shembull, Trifonov ka organizuar koncerte në shkallë të gjerë në Mbretërinë e Bashkuar ku u shfaq flamuri kombëtar dhe u interpretuan himni kombëtar “Reja e bardhë” dhe/ose “Vendi im, Bullgaria ime”, të gjitha këngë të ngarkuara emocionalisht për bullgarët jashtë vendit. Një strategji e ngjashme u zbatua brenda vendit. ITN ndërveproi me elektoratin e tyre kryesisht përmes platformave dixhitale, mediave sociale dhe kanalit të tyre televiziv 7/8.
Në vitin 2017, Slavi Trifonov dhe muzikantët e ekipit të tij, grupi Ku-Ku mbajtën një spektakël koncert në Arena Armeets Hall të quajtur “Ka një komb të tillë”, i cili më vonë u bë emri i grupimit të tyre. Koncerti filloi me një citim të Alphonse de Lamartine: “Bullgarët. Ky komb patriot, nuk mund të jenë skllevër. Ato janë krijuar nga vetë natyra për të qenë të lirë.” Spektakli kishte një element të madh simbolik që i referohej elementeve të identitetit kombëtar bullgar, historisë, folklorit kombëtar, muzikës dhe vallëzimit. Kështu, ITN përdor formate të ndryshme mediatike për të komunikuar nacionalizmin e butë dhe format e tij. Krahas historisë së tyre të gjatë në industrinë bullgare të shoëbizit, tregimi i ITN e bën mesazhin e tyre të personalizuar dhe të ngarkuar psikologjikisht për lloje të ndryshme votuesish.
Ka një rritje të partive dhe aleancave më të djathta, konservatore në kurriz të së majtës në Bullgari. Kështu, konservatorizmi, vlerat tradicionale, ekonomia e tregut dhe diskurset me qendër kombin po zgjerojnë ndikimin e tyre. Disa parti më të vogla ultra-nacionaliste si NFSB, IMRO, Rilindja, KOD dhe Sulmi po qarkullojnë në hapësirën politike bullgare dhe po konsolidojnë forcat e tyre. Megjithatë, partia më me ndikim që mbështetet në strategjinë kombëtare dhe kulturore mbetet ITN e Slavi Trifonov. Ata theksojnë një nacionalizëm më të butë dhe një strategji të kapshme, ndryshe nga format më përjashtuese të promovuara nga ultra-nacionalistët. Nëse ITN do të ndjekë një axhendë më nacionaliste apo jo, është ende e paqartë për shkak të angazhimeve të kufizuara publike. Historikisht, personalizimi politik dhe mediatik janë elementë kryesorë që ndikojnë në sjelljen e votuesve në Bullgari, të cilët priren të simpatizojnë personazhet mashkullorë, me një pamje të fortë. Karakteristika të tilla përfaqësojnë si ish-kryeministri Bojko Borisov ashtu edhe lideri aktual i ITN-së Slavi Trifonov. Ish-qeveria e koalicionit midis GERB-it e Bojko Borisov-it dhe Patriotëve të Bashkuar, përfshirja e tyre në akuzat për korrupsion dhe kufizimi i të drejtave, ishin të gjitha çështje që provokuan protestat kundër establishmentit dhe votat mbizotëruese të opozitës brenda dhe jashtë vendit.
Zgjedhjet e 14 nëntorit ofruan gjithsesi një ndryshim të peizazhit politik në Bullgari, pasi një parti e sapo-krijuar, me një fokus në luftën kundër korrupsionit, arriti të marrë një mbështetje të gjerë të elektoratit, duke lënë pas konservatorët e Boiko Borisov. Partia e re e qendrës e quajtur “Ne Vazhdojmë Ndryshimin” apo PP, u themelua vetëm pak javë më parë nga dy të diplomuar në Harvard, Kiril Petkov dhe Asen Vasilev, dhe fitoi shpejt mbështetje për shkak të veprimeve të tyre të vendosura kundër korrupsionit dhe premtimeve për të sjellë transparencë, zero tolerancë për korrupsionin dhe reforma në sektorët kyç në anëtarin më të varfër të Bashkimit Evropian. Megjithatë, parlamenti bullgar prej 240 vendesh është shumë i fragmentarizuar dhe çfarëdo koalicioni qeveritar kërkon disa parti për të plotësuar numrin 121 të deputetëve të shumicës. Secila prej këtyre partive sjell me vete në qeveri qëndrimet e veta, sidomos për çështje që kanë të bëjnë me BE-në, me rajonin apo me Maqedoninë e Veriut, në veçanti. Kjo do të thotë se shumë pyetje mbesin ende pa përgjigje, veçanërisht ato që kanë të bëjnë me qëndrimin e Sofjes zyrtare ndaj Maqedonisë së Veriut./abcnews.al/
