Nga Richard Milne
Nëse konflikti që po ndodh në Ukrainë shtrihet në të gjithë kontinentin evropian, atëherë Finlanda do të jetë gati.
Ka furnizime dhe rezerva strategjike për të paktën gjashtë muaj: lëndë djegëse, si dhe drithëra kryesore. Për më tepër kompanitë farmaceutike janë të detyruara që t’i kenë në dorë për tre deri në 10 muaj të gjitha barnat e importuara.
Të mos flasim për mbrojtjen civile.
Të gjitha ndërtesat mbi një madhësi të caktuar, duhet të kenë strehimoret e tyre për bomba, ndërsa pjesa tjetër e popullsisë mund të përdorë parkingje nëntokësore, shesh patinazhi në akull dhe pishina, të cilat janë gati për t’u shndërruar në qendra evakuimi.
Dhe ka luftëtarë.
Pothuajse një e treta e popullsisë së rritur të vendit nordik është një rezervist. Kjo do të thotë se Finlanda mund të tërheqë një nga ushtritë më të mëdha në krahasim me madhësinë e saj në Evropë.
“Ne kemi përgatitur shoqërinë tonë dhe jemi trajnuar për këtë situatë që nga Lufta e Dytë Botërore”, thotë ministri i Bashkimit Evropian i Finlandës, Tytti Tuppurainen.
“Pasi kaluam tetë dekada duke jetuar nën hijen e Bashkimit Sovjetik dhe tani Rusisë, kërcënimi i luftës në Evropë nuk na ka goditur si befasi”.
Strategjia e improvizuar e “mbrojtjes totale” që ka përcaktuar mbrojtjen e ashpër të Ukrainës kundër pushtimit rus, me të sapomartuarit dhe shitësit që thuhet se marrin armët, ka mahnitur njerëzit në mbarë botën.
Por ajo që Finlanda e quan strategjinë e saj të “sigurisë gjithëpërfshirëse” ofron një shembull sesi vendet mund të krijojnë sisteme rigoroze, në mbarë shoqërinë për të mbrojtur veten para kohe – duke planifikuar jo vetëm për një pushtim të mundshëm, por edhe për fatkeqësi natyrore ose sulme kibernetike, ose pandemi.
Kjo nuk ka të bëjë vetëm me gatishmërinë ushtarake.
Gjithashtu, ai shtrihet në atë që Charly Salonius-Pasternak, ekspert i sigurisë në Institutin Finlandez të Çështjeve Ndërkombëtare, e përshkruan si “punë e mërzitshme” për të siguruar që ligjet dhe rregullat të funksionojnë në kohë krize.
Finlanda ka krijuar rrjete informale midis elitave të botës politike, të biznesit dhe të organizatave joqeveritare për t’u përgatitur për më të keqen.
Vazhdimisht ai shikon se cilat janë dobësitë e tij kryesore dhe përpiqet t’i korrigjojë ato, për të krijuar sa më shumë elasticitet në sistem përpara se të ndodhë një krizë.
Lufta në Ukrainë ka nënvizuar se sa e ekspozuar është Finlanda, me kufirin e saj prej 1 mijë e 340 km me Rusinë, për të sulmuar.
Perspektiva e bashkimit me aleancën ushtarake të NATO-s po diskutohet tani nga krerët finlandezë, ndërsa vendet në të gjithë Evropën rivlerësojnë nivelet e tyre të bashkëpunimit për mbrojtjen dhe sigurinë.
Për herë të parë në historinë e saj, shumica e finlandezëve tani mbështesin aplikimin për anëtarësim në NATO.
Por vendi me 5.5 milionë banorë sheh gjithashtu urgjencën e mbajtjes dhe përmirësimit të strategjisë së tij kombëtare.
Trashëgimia e Luftës së Dimrit
Pjesa më e madhe e gatishmërisë së Finlandës rrjedh nga lufta e saj me Moskën, e cila ka jehonë në pushtimin e Ukrainës.
Në vitet 1939-‘40, finlandezët luftuan në Luftën brutale të Dimrit për të mbajtur jashtë Bashkimin Sovjetik, por humbën një pjesë të madhe të territorit të tyre si rezultat, duke përfshirë qytetin e tyre më kozmopolit, Vyborg, dhe një nga zonat kryesore të tyre të industrisë.
Duke u rindërtuar pas këtij konflikti, finlandezët u zotuan: “Kurrë më!”
Finlanda ka një forcë trupash të kohës së luftës prej rreth 280 mijë njerëz, ndërsa në total ka 900 mijë të trajnuar si rezervistë.
Ai vazhdoi me rekrutimin për të gjithë meshkujt që braktisën shkollën edhe pas përfundimit të Luftës së Ftohtë, kur shumë vende në Evropë u ndalën dhe Helsinki ka mbajtur shpenzime të forta për mbrojtjen, edhe pse të tjerat shkurtuan në vitet 1990 dhe 2000.
Ekziston një planifikim i detajuar për mënyrën e trajtimit të një pushtimi, duke përfshirë vendosjen e avionëve luftarakë në rrugët e largëta të vendit, vendosjen e minave në korsitë kryesore të transportit dhe përgatitjen e mbrojtjes tokësore, si p.sh. hedhja në erë e urave.
Nëse një sulm i mundshëm do të zbulohej nga inteligjenca ushtarake, forcat do të mobilizoheshin dhe, sa më shumë që të ishte e mundur, civilët do të evakuoheshin nga zonat e rrezikshme, ndryshim i dukshëm me atë që ka ndodhur në Ukrainë.
Stoqet strategjike
Finlandezët e dinë se kjo mund të mos jetë e mjaftueshme, kështu që kanë punuar shumë për t’u përgatitur sistematikisht për krizat.
Çelësi për këtë është përfshirja e sektorit korporativ të Finlandës për të luajtur një rol udhëheqës në përgatitjet dhe në menaxhimin e krizave.
Salonius-Pasternak e konsideron aftësinë e Finlandës për t’u bërë thirrje kompanive të saj më të mëdha në çdo kohë, për të trajtuar një krizë kombëtare një avantazh të madh, pasi “shfrytëzon ekonominë e tregut për një shoqëri paraprake”.
Çdo industri kritike – si telekomunikacioni, furnizimi me ushqime ose energjia – takohet disa herë në vit ku, në diskutime të mbikëqyrura me kujdes, flasin për çështje që mund të prekin sektorin e tyre.
Agjencia Kombëtare e Furnizimit të Emergjencave (Nesa) ndihmon në bashkërendimin e këtij rrjeti kompanish, por përgjegjësitë e saj shkojnë përtej kësaj.
Gjithashtu ajo ka një bilanc prej 2.5 miliardë eurosh, i cili përbëhet nga rezervat e tij strategjike të furnizimit gjashtëmujor me drithëra, si gruri e tërshëra, dhe lloje të ndryshme karburanti, si benzina dhe nafta, apo disa “asete strategjike” të pazbuluara, duke përfshirë pronësia e pjesshme e rrjetit kombëtar.
Janne Kankanen, shefi ekzekutiv i Nesa-s, thotë se agjencia mbledh një taksë të vogël nga të gjitha blerjet e karburanteve fosile dhe energjisë elektrike në Finlandë, duke i dhënë asaj “shumë liri veprimi, kështu që ne kemi një aftësi për t’iu përgjigjur llojeve të ndryshme të të papriturave me një njoftim shumë të shkurtër”.
Ajo mund të blejë materiale kritike shpejt, por gjithashtu mund të shikojë sektorë të ndryshëm dhe të pyesë, për shembull, nëse fermerët finlandezë do të prodhojnë mjaftueshëm drithë këtë sezon.
Që nga dhjetori, ajo ka monitoruar “intensivisht” situatën në Ukrainë, duke u zhvendosur nga fokusi i saj i mëparshëm: pandemia e COVID-19.
Elita e biznesit dhe ushtria
Për të siguruar që anëtarët e lartë të institucionit të Finlandës të kuptojnë se çfarë është në rrezik, ata ftohen të marrin pjesë në atë që vendi i quan kurse të Mbrojtjes Kombëtare.
Katër herë në vit, një grup prej disa dhjetëra politikanësh, drejtues biznesi dhe përfaqësues nga kisha, media dhe organizata joqeveritare takohen për një program intensiv njëmujor, i cili përfshin leksione nga oficerë të lartë ushtarakë dhe zyrtarë qeveritarë, si dhe një simulim krize.
Në total, 10 mijë njerëz janë trajnuar në kurse të tilla gjatë gjashtë dekadave të fundit dhe shumica e pranimeve ende takohen rregullisht për të diskutuar çështjet.
60 mijë të tjerë kanë ndjekur kurse rajonale të mbrojtjes.
Një pjesë më e vështirë, por jo më pak thelbësore e gatishmërisë është sesi autoritetet finlandeze, pas aneksimit të paligjshëm të Krimesë nga Rusia në vitin 2014, kërkuan të gjithë legjislacionin e saj të sigurisë për të siguruar që ai ishte i përshtatshëm për qëllimin dhe se “burrat e vegjël të gjelbër” nuk mund të shfrytëzonin asnjë boshllëk.
Zyrtarët tregojnë për një punë të mundimshme, për të siguruar që ligjet të përshtaten me një situatë krize, për shembull duke lejuar kompanitë në të njëjtin sektor të bisedojnë me njëra-tjetrën në një emergjencë kombëtare pa u akuzuar se veprojnë si një kartel.
Finlanda nuk është e fokusuar vetëm në kërcënimin e pushtimit, por në forma të tjera sulmi – qofshin ato lokale, të tilla si helmimi i një burimi uji ose nxjerrja nga një termocentral, apo kombëtare, si sulmet kibernetike.
Ka një fokus në rritje në të ashtuquajturat kërcënime hibride, veprime që shpesh janë të paqarta dhe nuk plotësojnë nivelin e një sulmi të plotë ushtarak.
Të mbijetosh një pandemi
Para se të shpërthente lufta në Evropë, gatishmëria e Finlandës u vu në provë nga COVID-19. Ndërsa konsensusi është se vendi e kaloi pandeminë në gjendje të mirë, ekspertët thonë se ajo ekspozoi hapësirë për përmirësim.
Çështja kryesore erdhi në vështirësitë e qeverisë për zbatimin dhe komunikimin e vendimeve që kishte marrë me efikasitet. Një vështirësi, për shembull, ishte në testimin e pasagjerëve që mbërrinin në aeroporte. Qeveria mori një vendim, por rezultoi që 21 aktorë të ndryshëm duhej të përfshiheshin për ta zbatuar atë.
Një rrezik është gjithmonë që autoritetet t’i korrigjojnë gjërat bazuar në krizën e mëparshme, por një pikë e fortë e qasjes së Finlandës është se ajo ndihmon në përgatitjen për “mjellmat e zeza” ose ngjarje të papritura, duke pasur si fokus kryesor mbrojtjen e “funksioneve jetësore” të shoqërisë.
Nuk ka dyshim se finlandezët janë të shqetësuar nga pushtimi rus i Ukrainës, një tjetër nga fqinjët e saj jo-NATO.
Helsinki është përpjekur gjithmonë për marrëdhënie të mira fqinjësore me Rusinë, për shkak të kufirit të gjatë, por kjo shpresë tani është shkatërruar.
Gjatë Luftës së Ftohtë, vendndodhja e Finlandës e detyroi atë të pranonte neutralitetin për të mbajtur larg Bashkimin Sovjetik, por pas anëtarësimit në BE në vitin 1995 dhe afrimit me NATO-n gjatë dekadave të fundit, ka një ndjenjë në rritje në Helsinki se anëtarësimi në aleancën ushtarake do të çimentonte statusin e tij si një vend i pavarur perëndimor.
Por ekziston gjithashtu një besim se lufta në Ukrainë demonstron mençurinë e qasjes së Finlandës gjatë gjithë këtyre viteve.
Në themel të gjithë kësaj është një ndjenjë se, edhe pse Ukraina dhe debati i NATO-s ndryshojnë shumë në vend, e vetmja konstante është dhe do të jetë se Finlanda do të mbetet fqinje e Rusisë.
Financial Time
