Nga Bardhyl Hazizaj

Ka ekzistuar një shprehje dikur që në fund të fundit paraqiste një realitet konkret. Dikur thuhej me krenari: Po pyet bota për Shqipërinë, sa të madhe e ka ushtrinë?! Pavarësisht se bëhet për një kohë tjetër, të dikurshme kur Shqipëria ishte diktaturë e proletariatit dhe ishte e militarizuar deri në dhëmbë për shkak të historisë dhe të rrethanave, dhe asnjë krahasim nuk mund të bëhet me sot, kur Shqipëria është një vend anëtar i NATO-s, duhet pranuar se gjendja aktuale e ushtrisë shqiptare është në gjendjen më të dobët të saj.

Ndaj shprehja e dikurshme sot është zëvendësuar me një tjetër: Nuk pyet bota për Shqipërinë, sa të fortë e ka ushtrinë…

Në vijim do të argumentoj se pse ka ndodhur kjo.

Historia e Ushtrisë, Historia e luftës, e armëve, është një pjesën e jetës mashkullore të popullsisë, dhe të ushtrive! Pavarësishtse ne prej dekadash i kemi bërë edhe gratë e vajzat pjesë të strukturave të forcave të armatosura. Ne e vlerësojmë faktin se po jetojmë ndoshta në periudhën më të gjatë pa konflikt global, por kjo nuk duhet të na bëjë të nënvlerësojmë rrezikun! Në qendër të vëmendjes të ushtarakëve sot nuk janë vetëm konfliktet e armatosura, por edhe ato ekonomike, politike, e pretendimet territoriale!

Në Kushtetutë, në Nenin 166 thuhet se: “Shtetasit shqiptar kanë për detyrë të marrin pjesë në mbrojtjen e RSH siç parashikon ligji…” Por në fakt ne aktualisht thuajse nuk kemi ushtri! Ne na dhimbset Atdheu dhe nuk e imagjinojmë që vendi jonë sot nuk ka ushtri, efektivë rezervistë, as paraushtarakë, as pergatitje të rinisë shkollore. Kur ushtria shqiptare ishte e fortë edhe, Ballkani ishte më i qëndrueshëm.

Sot ushtria shqiptare nuk ka as efektivë konstantë e as teknikë konstante, as mbrojtje të sigurt! Në një vend që s’ka ushtri është pa shtyllë të fortë kurrizore, s’ka siguri. “Për shekuj me radhë, populli shqiptar ka treguar se lirija fitohet e mbrohet me pushkë ! Nuk i lihet mbrojtja e Atdheut vullnetarizmit! Deri ne vitin 1991 Ushtria ruajti kompaktësinë luftarake, duke u bërë garante e mbrojtjes së Atdheut dhe e Sigurisë Kombëtare.

Me ndryshimin e sistemit edhe ushtria u shkurtua deri sa më 1997 u shkatërrua plotësisht pa u ndeshur me asnjë ushtri të huaj, por si i thonë fjalës populli hëngri pjellën e vet. Sot Ushtria shqiptare nuk ka një strukture konstante të forcave tona të armatosura dhe për pasojë jetojmë në një pasiguri të vazhdueshme, nuk kemi një gatishmëri konstante, dhe nuk mundet te krahasohemi me asnjë nga vendet perëndimore, apo ne rajon.

Sot, thuhet se, ushtria shqiptare ka 7.200 vetë nga të cilët 1000 femra, edhe kjo nëse është e vërtetë. Kaq vetë nuk vlejnë as për një paradë modeste. Ndaj dhe nuk do të kemi paradë ushtarake më 29 nëntor, në ditën kur do të kremtojmë 75-vjetorin e çlirimit nga pushtuesit fashistë dhe bashkëpunëtorët e tyre ballisto-zogistë. Ushtria jonë sot është një absurd i madh pasi në radhët e saj lejohet të shërbejnë edhe mosha mbi 55 vjeç dhe ata janë të detyruar të stërviten për veprime paqësore ndërsa të rinjtë edhe pse të shëndetshëm me moshë 18 vjeç përjashtohen nga ky detyrim për t’u përgatitur për mbrojtjen e atdheut. Të rinjtë tanë e kanë mendjen si e si ta braktisin këtë vend, pasi nuk ndiejnë siguri dhe nuk shikojnë asnjë perspektivë pozitive për të ardhmen e tyre. Dhe ata e kanë kuptuar se nga u vjen e keqja: nga politikat e mbrapshta të qeverive që kanë ardhur e janë larguar nga pushteti për afro 30 vjet me radhë duke elënë situatën më dëshpëruese nga ç’e kanë gjetur.

Fqinjët tanë i zhvillojnë forcat e armatiosura,kanë futur shërbimin e detyrueshëm ushtarak, kanë futur edukimin ushtarak në shkollat e mesme kurse shteti jonë pas reformës politike më 1992 i dha rrukullimën, ushtrisë deri sa e shkatërroi më 1997 .Asnjë masë nuk është marrë për të rregulluar e kompesuar mangësitë që i krijoi pushteti paraardhës i PD!

Sot ushtria shqiptare nuk zhvillon stërvitje e operacione ushtarake se ska efektiv as teknikë luftarake, armatim anije dhe nëndetëse as aeroplanë as helikopterë!. Pse duhet t’i kushtojmë vëmendje të veçantë armëve dhe taktikave? Për shkak se gjithë historia e njerëzimit është histori e luftës dhe ka fituar ai që ka patur pergatitje dhe teknike të përparuar! Në luftë nuk mjafton vetëm guximi kundër shiut të plumbave të armikut, kjo nuk është e mjaftueshme, pasi duhet të ketë një avantazh të mirë të armëve sulmuese dhe mbrojtëse, teknikë dhe aftësi teknologjike dhe njohje e zbatimin e suksesshëm të strategjisë së Artit Ushtarak të Luftës ! Në luftë nuk shkohet për të mësuar, por shkohet i mësuar i stërvitur !

Stërvitja dhe manovra ushtarake është gjithmonë një mesazh për miqtë dhe armiqtë! Në Historinë e Ballkanit, Shqipëria nuk ka kërcënuar me ushtri e as ka pushtuar tokë të huaj , përkundrazi “Tensionet” në marrëdhëniet me Jugosllavinë apo me Greqinë “nuk vijnë nga Shqipëria, por se është një vazhdim i politikës shoviniste të fqinjëve ndaj Shqipërisë! Greqia, akoma fajëson për gjithçka Shqipërinë dhe ajo mban në fuqi ligjin e luftës” edhe pse të dy jemi vende anëtare jemi në NATO.

Kushtetuta është ligji dhe institucioni më i lartë në Republikën e Shqipërisë. Praktika e deritanishme ka treguar se Qeveria Shqiptare nuk e njeh dhe nuk do ta zbatojë Kushtetutën.

Dikur ishim ushtri e fortë që na e kishin frikën! Në vitin 1977 Këshilli i Mbrojtjes miratoi këtë organikë: Për Forcat Vullnetare të Vetëmbrojtjes Popullore 11 Brigada nga të cilat 3 ne Tiranë, nga 1 brigadë në Gjirokastër, Vlorë, Fier, Berat, Elbasan, Durrës, Korçë e Shkodër. Numri i Grupeve vullnetare nga 103 bëhet 110, numri i batalioneve nga 483 bëhet 608 vetë. Kontingjenti i FVVP rritet nga 175.000 vetë në 265,512 vetë nga të cilët 39.672 burra; 169.669 gra e vajza dhe 29.171 paraushtarakë. Nuk bwhet fjalw kwtu pwr ndonjë nxjerrje tw sekretit shtetëror, pasi ne nuk kemi sekrete prej mw shumw se 30 vjetwsh.

I-Njësi Operativo Strategjike të Ushtrisë:

Korpusi i Parë i Mbrojtjes Bregdetare në Fier

Korpusi i Dytë i Këmbësorisë në Gjirokastër

Korpusi Tretë i Këmbësorisë në Korçë

Korpusi i Katërt i Mbrojtjes Bregdetare në Tiranë

Korpusi i Pestë i Këmbësorisë në Pukë

Korpusi i Këmbësorisë (Grupimi i Gjashtë)në Tiranë

Korpusi i Shtatë i Këmbësorisë në Burrel

Korpusi i Këmbësorisë (Grupimi i Tetë) në Elbasan

Korpusi i Nëntë i Këmbësorisë në Shkodër

Komanda e Mbrojtjes Kundërajrore në Tiranë

Komanda e Aviacionit Luftarak në Tiranë

Komanda e Flotës Luftarako-Detare në Tiranë

Komanda e Mbrojtjes Qytetit të Tiranës

Komanda e Ishullit të Sazanit

5 Baza të Furnizimit të Ushtrisë

II-Njësi Operativo Strategjike të Ushtrisë:

Njësitë Taktiko Operative të Ushtrisë

74 Brigada këmbësorie

19 Brigada Sulmuese

13 Brigada artilerie

23 Regjimente të Artilerisë kundërajrore

3 Brigada Xheniere

1 Brigadë Ndërlidhje

1 Regjiment Zbulimi

6 Regjimente Kundërtank

4 Regjimente të Artilerisë Bregdetare

5 Regjimente të Aviacionit

1 Regjiment Raketash Kundër Ajrore

1 Regjiment i Mbrojtjes kimike

1 Regjiment i Radiozbulimit.

1 Regjimet i Zbulimit Elektronik

8 Brigada të Rinisë Shkollore

5 Brigada të Rinisë Universitare

6 Brigada të Forcave Vullnetare

1 Shkolla e Bashkuar e Oficerëve Enver Hoxha

1 Akademia Ushtarake “Mehmet Shehu”

1 Akademia e Shtabit të Përgjithshëm

1 Shkolla Ushtarake Skënderbej

3 Shkolla të Përgatitjes së Oficerëve Rezervë

1 Shkolla e Oficerëve të Aviacionit

1 Shkolla e Oficerëve të FLD

Gjithsej Ushtria kish një efektiv prej 585.000 vetësh të organizuar në 14 Korpuse Këmbësorie e Komanda të Larta ,prej tyre 5 Komanda Operative të barabarta me Korpuset për nga madhësia dhe kryerja e detyrave luftarake,me 179 brigada të ndryshme pa Rininë Shkollore të Armatosur dhe pa Forcat Vullnetare të organizuara në gjithë territorin; 5 Baza të furnizimit të Ushtrisë si dhe 5 Regjimente të Aviacioni nga të cilët 3 ishin regjimente gjuajtës bombardues dhe një flotë të fuqishme detare, ujore e nënujore..”

Cilat ishin resurset njerëzore në ushtri dhe çfarë armatimi? Efektivi i Forcave të Armatosura përbëhej nga rreth 16.500 oficerë, rreth 9.000 nën/oficerë, rreth 60.000 ushtarë si dhe nga rreth 8.000 civilë.

Ushtria shqiptare zotëronte rreth 320 aeroplanë ushtarakë (MIG) si dhe 50 helikopterë. Forcat tankiste deri në vitin 1978 ishin mbi 1500 copë, pa llogaritur transportuesit e blinduar si dhe mjetet amfibe. Fortifikimi i gjithë vendit me dhjetëra kilometra tunele antiatomike.

Vetëm Korpusi i Fierit më 1972 kishte: 11 Brigada këmbësorie, 3 Brigada sulmuese; 2 Brigada tankesh; 1 brigade artilerie; 2 Brigada te rinise shkollore të armatosur; 3 Brigada të Forcave vullnetare; 4 regjimente kundërajrore; 2 regjimente te Artilerisë bregdetare 7 nenreparte special, 1 spital modern etj! Sot gjendja e FA të Shqipërisë është dy ose tre herë më e vogël se sa forcat vullnetare që kishte Bajram Currit në Luftën e Parë Botërore më 1913!

Ndërsa fqinjët tanë në jug, grekët, mbajnë akoma në fuqi ligjin e luftës me Shqipërinë! Serbia blen armë në Rusi. Franca gjithashtu ka arritur një marrëveshje me Serbinë për blerje e sistemeve të raketave. Ne kërkojmë njohje të Kosovës ndërsa Serbia nuk do! Nëse Serbia blen armë po ne??

Kjo ndodh sepse në Parlamentin e Shqipërisë “Lepujt bëjnë Kuvend si t’i dëbojnë shqiponjat (shqiptarët) nga vendi i tyre, kurse shqiponjat (shqiptarët) shqyejnë njëri tjetrin! Fqinjët përfitojnë nga rrëmuja dhe ndërsa vazhdojnë të forcojnë ushtritë e tyre, nga ana tjetër duan që Shqipëria të jetë sa më e dobët ushtarakisht. Ky është një realitet shqetësues që duhet t’i vërë seriozisht në mendime pushtetarët tanë.

Serbia ka 2 here me shume ushtare se ish republikat e tjera të Jugosllavisë, dhe vendet fqinje, por krahasuar me Rumaninë dhe Bullgarinë ka më pakë. Për vitin 2014 Serbia numëron 45.000 forca nga tw cilët 10.609 ushtarw profesionistw, 8761 oficerw (45 gjeneralë, 544 kolonelë, 3.301 nënkolonelë, majorë, kapitenë dhe 1755 togerë) dhe një buxhet prej 1.2 miliardë dollarë. Forca tw afta për luftw 2.579.620 vete mosha 15-49 vjeç. Bullgaria ka 51.000 forca një buxhet mbi 1 miliardë dollarë dhe forca te afta per lufte 1.661.211 vete; Kroacia 18.400 forca; e afte te mobilizoi 1.035.712 rezerviste mosha 15-49 vjeç buxhetin 875 milion dollarë; Sllovenia ka 7.600 forca e afte te mobilizoi 496.929 vete dhe nje buxhet 507 milion dollarë. Greqinë e cila është ne NATO dhe BE ka një numër tw madh ushtaresh, duke u justifikuar me mosmarrëveshjet qe ka me Turqinë edhe kjo anëtare e NATO-s.

A jemi të sigurtë në këto kushte? Përgjigjja e kësaj pyetjeje natyrisht që nuk është pozitive…

Në artin ushtarak ka një aksiomë të gjithëkohëshme. Që të udhëheqësh duhet:

– I-Ti njohësh kuadrot, të dish të kapësh meritat dhe të metat e tyre, të dish të punosh me kuadrot.

-II- Të dish të shpërndash kuadrot në mënyrë të atillë që: a)çdo kuadër ta ndjejë veten në vendin që ai meriton b)çdo kuadër të mundë ti jap revolucionit maksimumin e asaj që ai përgjithësisht është në gjendje të japë, në bazë të cilësive të tijë personale c)shpërndarja e tillë e kuadrove të mos ketë çrregullime në punë,por harmoni,unitet ngritje e përgjithshme të punës në tërësi ç) drejtimi i përgjithshëm i punës së organizuar në këtë mënyrë të jetë shprehje dhe realizimi i asaj ideje politike për hir të së cilës bëhet shpërndarja e kuadrove nëpër vende.

Çdo reaksion është i njëjtë ,po qe se nuk e godasim ai nuk bie! Flamurin e urrejtjes ndaj ushtrisë e ushtarakëve e kishin armiqtë sot nëse e ka kush ai është PD;PS;LSI; dhe kjo nuk ka nevojë të provohet në mënyrë specifike. Shikoni të gjitha qeveritë e këtyre 30 viteve demokraci janë kthyer në kushineta, marioneta, kukulla, shërbëtorë të bindur të oligarkëve dhe borgjezisë së re kombëtare dhe asaj botërore dhe përpiqen për të luajtur këtë rol sa më mirë që të munden ashtu si i thotë populli.”

E kanë bërë faqen “rrogoz” që do të thotë se kanë shitur interesat kombëtare!(Dita)

Memorie.al publikon raportin sekret të Sigurimit të Shtetit i realizuar nëpërmjet Drejtorisë së Zbulimit pranë Ministrisë së Punëve të Jashtëme, (Drejtoria e V-të) i cili mban datën 15 maj 1972, ku agj*entët e shërbimit të fshehtë, surv*ejuan, për*gjuan dhe inçizuan (me teknikë operative) të gjitha bisedat e aktorit të famshëm shqiptar nga Kosova, Bekim Fehmiu, gjatë periudhës tre javore që ai qëndroi në Shqipëri. Çfarë thoshte aktori i famshëm për Kosovën, Jugosllavinë, Tiranën, Prishtinën, Josif Broz Titon dhe Enver Hoxhën e bisedat e tjera që ai bëri me personalietet e artit e kulturës gjatë takimeve me ta…

Nga Iv Kaloçi

Në këtë shkrim po botojmë të plotë dokumentin e e Drejtorisë së V-të të Sigurimit të Shtetit (në Ministrinë e Jashtme) lidhur me survejimin dhe përgjimin e vazhdueshëm që iu bë aktorit shqiptar me famë botërore Bekim Fehmiut, gjatë vizitës së tij dyjavore në Shqipëri në majin e vitit 1972. Fund i viteve ‘60-të dhe fillimi i viteve ‘70-të, do të shënonin një “shkrirje të akujve” përsa i përket marrdhënieve politike, ekonomike, dhe sidomos atyre kulturore midis Tiranës dhe Beogradit. Sulmi i forcave të Traktatit të Varshavës ndaj Çekosllovakisë në vitin 1968, si dhe garancia e plotë që udhëheqësi komunist i Jugosllavisë Josip Broz Tito i dha Enver Hoxhës se “Jugosllavia nuk do të bëhet një territor trampolinë në rast pushtimi të Shqipërisë nga trupat sovjetike”, si dhe “përfundimi me sukses” i demostratave të shqiptarëve të Kosovës në vitin 1968-të, pas dhënies së autonomisë së zgjeruar dhe hapjes së Universitetit të Prishtinës, do të ndikonin pozitivisht në përmirësimin e këtyre raporteve shpesh-herë tejet të tensionuara.

Gjatë kësaj periudhe midis Shqipërisë dhe Kosovës, do të nisnin si kurrë më parë një etapë e rëndësishme e shkëmbimit të ndërsjelltë të delegacioneve qeveritare të rangjeve të larta, arsimit dhe shkencës, grupeve të ndryshme kulturore dhe artistike, këngëtarëve dhe aktorëve të mirënjohur si dhe sportistëve të mirënjohur nga të dyja anët e kufirit. Shkëmbime të tilla do të ndodhnin jo vetëm midis Shqipërisë dhe Kosovës, por edhe midis Shqipërisë dhe shqiptarëve të Maqedonisë, Malit të Zi, dhe Serbisë. Në këtë kuadër bashkëpunimi, në 20 Prill të vitit 1972 erdhi për një vizitë dy-javore në Shqipëri, aktori shqiptar (kosovar) me famë botërore Bekim Fehmiu. Gjatë kësaj vizite, Bekim Fehmiu do të shoqërohej nga personalitetet më të larta shqiptare të artit dhe kulturës në të gjithë axhendën e takimeve të tij në vëndin tonë, si zv/Ministri i Kulturës, Mantho Bala, Drejtori i Kinostudios, Todi Bozo, regjizori Dhimitër Anagnosti, shkrimtari i famshëm, Ismail Kadare, Kryetari i Lidhjes së Shkrimtarëve, Dhimitër Shuteriqi, shkrimtari dhe poeti Dritëro Agolli, regjizori i Teatrit Popullor, Esat Oktrova, etj.

Bekim Fehmiu, padyshim deri atëherë ishte shëndruar në një idhull të padiskutueshëm jo vetëm për shqiptarët e Shqipërisë por edhe për ata jashtë saj, deri në kufijtë e diasporës. Aktori shqiptar me famë botërore do të bëhej i njohur fillimisht në kinematografinë jugosllave dhe pastaj në atë europiane dhe botërore me kryeveprat e tij “Morgan A Suitable Case for Treatment” (1966), “Odissea” (1968), përkrah aktores greke (me origjinë shqiptare)Irene Papas, “The Adventures” (1970), “The Deserter” (1971), “Permission to Kill” (1975), “Black Sunday” (1977), dhe të tjera kryevepra me famë botërore si “Disperamente Giulia” (1989). Por Bekim Fehmiu gjatë gjithë vizitës së tij në Shqipëri dhe konkretisht në Lidhjen e Shkrimtarëve dhe Artistëve, Kinostudion “Shqipëria e re”, Galerinë e Arteve, Muzeun Historik Kombëtar, Ekspozitën “Shqipëria Sot”, Teatrin e Operas dhe Baletit, etj do të survejohej dhe përgjohej vazhdimisht nga njerëzit e kudondodhur të Sigurimit të Shtetit të kamufluar si“diplomatë”, “gazetarë”, dhe “shoqërues” të tij.

Sigurimi i Shtetit në raportin që i dërgon Drejtorisë së V të saj me drejtor Jonuz Mersinin (në Ministrinë e Jashtëme) vëren me imtësi të gjitha bisedat dhe qëndrimet personale të aktorit të madh, për të gjithë ecurinë e marrdhënieve politiko-ekonomike dhe kulturore midis Shqipërisë dhe Jugosllavisë, e veçanërisht midis Shqipërisë dhe Kosovës. Në këtë raport të hollësishëm përmëndet dashamirësia dhe sinqeriteti që Bekim Fehmiu tregon për çdo lloj ecurie pozitive në marrdhëniet midis Tiranës dhe Prishtinës. Por edhe me gjithë këto lavdërime dhe qëndrime dashamirëse të tij ndaj Shqipërisë, Bekim Fehmiu do të vëzhgohej rreptazi me mosbesim nga punonjësit e Sigurimit të Shtetit, pasi “nuk duhej harruar” se ai vinte nga Jugosllavia, një nga shtetet më të atakuara politikisht nga regjimi i Enver Hoxhës deri në atë kohë.

Gjatë gjithë vizitës së tij në Shqipëri, dhe deri në largimin e tij nga Tirana në 4 Maj 1972, Bekim Fehmiu nuk e mori vesh kurrë se ai do të survejohej dhe përgjohej në të gjitha takimet dhe shëtitjet e tij nga Sigurimi i Shtetit. Dhe kjo sepse deri në këtë kohë, nuk është përë publik asnjë dokument zyrtar që ta dëshmojë më së miri këtë fakt. Dhe sipas të gjitha gjasave, ai iku në jetën e përtejme pa e mësuar kurrë atë fakt. Vetë Bekim Fehmiu do të rikthehej tashmë në Shqipëri në vitin 2000, si i ftuar nderi në një koncert në Pallatin e Kongreseve, por kësaj rradhe i pa-survejuar nga askush. Aktori i madh shqiptar me famë botërore do t’i botonte kujtimet e veta në librin “Shkëlqim dhe tmerr”, (të përkthyer nga diplomati dhe njëkohësisht njohësi më i mirë i gjuhëve sllave në Shqipëri), Xhelal Fejza, në 2012-ën, dy vite pas vdekjes së Fehmiut në shtëpinë e tij në Beograd.

Në këto kujtime Fehmiu i kushton një kapitull të tërë vizitës së rëndësishme të tij në Shqipërinë e vitit 1972, si dhe kujton me nostalgji marrdhëniet kulturore të Tiranës me Prishtinën në periudhën e komunizmit. Raportin e Sigurimit të Shtetit mbi përgjimet e Bekim Fehmiut, të realizuar nëpërmjet Drejtorisë së V-të të Ministrisë së Jashtëme, po e botojmë të plotë së bashku edhe me raportin e Sektorit të Kulturës, ndërsa nga libri me kujtime “Shkëlqim dhe tmerr”, të botuar në vitin 2002 në Beograd, kemi përzgjedhur disa fragmente, kryesisht me ato që kanë të bëjnë me vizitën e tij në Tiranë dhe disa rrethe të tjera të vëndit ku ai u prit me nderime të mëdha.

 Raporti i Sektorit të Kulturës për Bekim Fehmiun

Informacion nga takimi me artistin Kosovar Bekim Fehmiu

Falenderoi për pritjen e ngrohte dhe tha shprehimisht:

“E ndjej veten si në shtëpinë time”.

Gjatë këtyre tre ditëve ai ka pasur takime në Kinostudio, në Lidhjen e Shkrimtarëve dhe Artistëve, ka parë disa filma artistikë shqiptarë, Ansamblin e Këngëve dhe Valleve Popullore, ekspozitën e madhe “Shqipëria më 1971”, Galerinë e Arteve, Muzeun e Luftes Nacional-Çlirimtare dhe Arkeologjik të Durrësit etj.

Në takimin me shokun Mantho për të gjitha këto që pa dhe mësoi gjatë këtyre ditëve në vëndin tonë, ai u shpreh me fjalë të ngrohta.

Për realizimet tona ai tha se janë me të vërtetë të mëdha, sidomos kur i krahason me gjëndjen e mjeruar të Shqipërisë në periudhën e Zogut, të cilin e quajti feudalizëm primitiv. Ai u shpreh për Kosovën se do ishte e mjaftueshem të arrinte gjendjen ku ka arritur sot Shqipëria në fushën e Arsimit dhe Kulturës. Duke folur për të kaluarën e vëndit tonë tha se nuk ka pasur kush fat më të hidhur se Shqipëria dhe shqiptarëve, nuk ka patur luftë ballkanike dhe botërore që nuk i kanë kaluar këto treva kryq e tërthor Shqipërisë. Dhe megjithatë shqiptarët jetojnë me emër në botë. Shtoi se përse nga vitaliteti dhe zotësia nuk ka popull tjetër në botë si populli shqiptar.

Vlerësoi lidhjet e shumta, rritjen e popullsisë shqiptare dhe të moshës mesatare në vëndon tonë. Pasi foli për numrin e sotëm të popullsisë në vëndin tonë, ai i shtoi këtij numri edhe një milion shqiptarë të Kosovës, (sipas regjistrimit të fundit, të cilin e quajti pak a shumë objektiv). Duke dashur të shprehë kënaqësinë për shtimin e shqiptarëve, vuri në dukje me humor se vetë do të bëjë 12 fëmijë.

Tha se shumë është folur dhe futet rreth teorisë së Marksit, Engelsit dhe Leninit, por Shqipëria është një shëmbull në këtë drejtim. Juve ju karakterizon një modesti që imponohet.

Duke folur për luftën plot suksese kundër analfabetizmit në Shqipëri, nënvizoi gjëndjen e rëndë në Jugosllavi, ku problemi i analfabetizmit po bëhet gjithnjë dhe më i mprehtë. Vuri në dukje se në Beograd tani janë rreth 40 përqind analfabetë.

Në bisedën e tij theksoi se në shkëmbimet me Kosovën duhen pasur parasysh rrethanat konkrete dhe përsëriti se në grupet që vijnë në Shqipëri, duhet të pranohen edhe element serbë dhe malazezë. La të kuptohet se kjo është e nevojshme në marrëdhëniet me Kosovën. Në bisëdën me shokun Mantho, ai përdori disa herë shprehjen: “të punojmë me kopili”, me këtë ai donte të thoshte se ne duhet të përdorim një taktikë elastike, e cila të sigurojë një bashkëpunim të nevojshëm për çështjen shqiptare.

Për këtë çështje ai la të kuptojë se ishte i shqetësuar. Shoku Mantho i tregoi se në grupet kosovare që kanë ardhur në Shqipëri, kanë bërë pjesë edhe serbë etj.

Vlerësoi lart qëndrimin dhe punën e pedagogëve tanë në Universitetin e Prishtinës (ka një vëlla pedagog në këtë universitet). Me punën e tyre të mirë, thjeshtësinë dhe seriozitetin, ata kanë ndikuar dhe tek pedagogët vëndas që të kuptojnë si duhet rolin e tyre. Me këtë la të kuptohet nevojën e predominimit tek ta të ndjenjës patriotike.

Gjatë gjithë bisedës ai la të nënkuptohej se ushqente ndjenja të thella patriotike. Foli me dashuri për punën e të jatit të tij si mësues, pioner i shkollës shiqipe në atë krahinë, të motrës së tij, gjithashtu mësuese etj. Përmëndi se kur vajti për të marrë vizën, i kishin thënë se s’ka ç’mëson në Shqipëri. Me këtë rast ai theksoi se edhe Aleksandër Moisiut i thanë: Ç’e do Shqipërinë dhe përpiqeshin të tregonin se ai s’ishte shqiptar. Përmëndi se ai vetë e ka bërë të qartë kombësinë shqiptare dhe nuk ka pranuar kurrsesi prapashtesën viç.

Pleniumin e katërt e vlersoi pozitivisht, sipas tij, ndihmoi për çështjen e Kosovës.

Për gjëndjen në Jugosllavi, ai vuri në dukje se veprojnë në një forcë të madhe dollari dhe dinari. Përmëndi raste të shumta të vjedhjes nga drejtues ndërrmarjesh. Përmëndi se këta vjedhës të miliona dollarëve nuk ndëshkohen, dënohen lehtë, dalin dhe përsëri kthehen në punë me përgjegjeësi.

Vlerësoi lart filmat tanë nga pikëpamja teknike dhe bëri vërejtje nga ana artistike. Tha se filmi duhet të ketë sa më pak karakter deklarativ, të ndjehet më mirë dhe më fortë shqiptari i sotëm, të intesifikohet ritmi i filmit dhe dinamika e tij.

Duke dalë ai përmëndi fjalën e urtë se “peshku qelbet nga koka”. Me këtë rast vuri në dukje se me realitetet e shënuara, Shqipëria po ecën përpara. Me këtë rast ai deshi të vërë në dukje se kur ecën Shqipëria në rrugë të drejtë, kjo është dhe në interes të Kosovës.

Gjatë bisedës Bekimi pyeti për rrugët e përgatitjes së kuadrove të artit në vëndin tonë, si sasi dhe cilësi, vuri në dukje nevojën që ndjehet sot në Kosovë dhe kërkoi që në këtë fushë të ndihmohet dhe nga vëndi ynë.

Shoku Mantho gjatë këtij takimi i foli gjerësisht për sukseset e arritura në fuhshën e arsimit dhe Kulturës, vështirësitë që janë hasur dhe rrugët që janë ndjekur për kapërcimin e tyre. I foli për traditat e lashta në fushën e artit dhe të kulturës të popullit tonë, për kujdesin që tregohet për këtë, për perspektivat e mëdha në fushën e arsimit e të kulturës. Ai i foli gjithashtu për realizimet e mëdha në fushën ekonomike e shoqërore si dhe rrugët dhe format e punës që janë përdorur tek ne në përgatitjen dhe kualifikimin e kuadrit, sidomos të atyre të kulturës dhe artit.

Shoku Mantho i foli edhe mbi shkëmbimet që janë realizuar në fushën e Arsimit dhe Kulturës në marrdhëniet me Kosovën dhe shprehu kënaqësinë dhe gadishmërinë tonë për forcimin e mëtejshëm të tyre.

24.IV.1972                                                                        F. Hobdari                                                                                                                                                                     J. Mato 

Raporti i Sigurimit të Shtetit për Bekim Fehmiun

Informacion mbi qëndrimin në vëndin tonë të aktorit Kosovar, Bekim Fehmiu

Prej datës 20 prill deri më 4 maj qëndroi në vëndin tonë, i ftuar nga Kinostudio, aktori Kosovar, Bekim Fehmiu. Gjatë kësaj periudhe me të u realizua ky program:

Pritje në Drejtorinë e Kinostudios, ku morën pjesë dhe disa punonjës artistikë, mbas takimit vizitoi disa reparte të Kinostudios si dhe asistoi në sheshin e xhirimit të një filmi artistik. Takimi në Lidhjen e Shkrimtarëve dhe Artistëve me shokun Dhimitër Shuteriqi, Ismail Kadare, Dritëro Agolli, Llazar Siliqi, etj. Shikimi i shfaqjes së Ansamblit të Këngëve dhe Valleve Popullore dhe bisedoi me artistët e ansamblit, mbas shfaqjes. Shikimi i filmave artistik “Malet me blerim mbuluar”, “Kur zbardhi një ditë”, dhe “Vallëzimi i shqipeve”.

Vizitën në Galerinë e Arteve dhe bisedën me piktorët Foto Stamo, Abdurrahim Buza etj.

Vizitë ne ekspozitën “Shqipëria më 1971”. Në Muzeun e Luftës Nac-Çlirimtare, në Mauzole në Durrës, si dhe në Muzeun Arkeologjik.

Data 24 u organizua pritje në Ministrinë e Arsimit dhe Kulturës nga shoku Mantho Bala.

Vizita në Krujë, në kala dhe muzeun e kalasë

Vizita në Gjirokastër dhe në shtëpinë muze të shokut Enver, në muzeun e armëve dhe nëpër qytet. Shikimi i shfaqjes “Shtëpia në bulevard”, interpretuar nga teatri profesionist i Gjirokastrës.

Vizitë në Sarandë, Butrint dhe Vlorë. Në Fier vizitoi Azotikun dhe Apolloninë.

Vizitë në Shkodër, në Uzinën e Telave dhe në Vaun e Dejës.

Takim dhe bisedë me aktorët e Tetrit “Migjeni” dhe vizitë në shtëpinë e gruas së Bajram Currit.

Pas kthimit nga Shkodra në Tiranë, ai asistoi në premierën e filmit “Yjet e netëve të gjata”. Asistoi në paradën e 1 Majit. Pati një intervistë televizive. Në datën dy, shetiti në parkun e madh ku zhvillohej manifestimi popullor.

Në Kinostudio u shfaq për pedagogët dhe studentët filmi “Odisea”. Mbas filmit u zhvillua një bisedë, thjesht për probleme profesionale. Pa shfaqjen e e Institutit të Arteve, “Ylli pa emër”.

Ditën e fundit pati një bisedë me kolektivin krijues te Kinostudios, mbi problemet profesionale dhe mbasdite asistoi në provën e pjesës “Gjenerali i ushtrisë së vdekur”. Mbas provës pati një takim të shkurtër me kolektivin e Teatrit Popullor, ku kryesisht u bisedua rreth spektaklit dhe Bekim Fehmiu bëri disa vërejtje profesionale dhe artistike të cilat shokët e teatrit i gjetën me vënd.

1.Nga gjithë qëndrimi i tij më parë dhe nga shprehjet e tij gjatë kohës që qëndroi këtu, dukej një ndjenjë e thellë e shqiptarizmit. Në librin e përshtypjeve të Muzeut të Armëve të Gjirokastrës, ku ai gjeti të ekspozuar dhe një fotografi të ngritjes së flamurit në Vlorë, në të cilën dukej dhe i jati, shkrojti:

“Jam krenar që jam shqiptar”. Këtë ndjenjë krenarie që është shqiptar e shfaqi vazhdimisht. Mbas shfaqjes së Ansamblit të Këngëve dhe Valleve u shpreh: “Dilni bre vasha dhe djem e tundeni dhe ta marri vesh e gjithë bota se kush jemi ne…”. “Do të ishte mirë të vijshit dhe atje në Beograd dhe të jepshit shfaqje që të mbushej stadiumi më i madh i Beogradit”. Çmonte shumë dhe këtë e shprehte vazhdimisht, kujdesin që tregohet tek ne për njeriun, për shëndetësinë dhe arsimin. Ishte shumë entuzuast për sukseset e tilla të vëndit tonë, siç janë zhdukja e analfabetizmit, elektrifikimi, etj. (në këto raste nuk nguronte të sillte shëmbuj të shumtë negativë për vjedhjet dhe korrupsionin, diferencat e mëdha të rrogave, analfabetizmin që tani në Beograd zë 40 përqind të popullsisë dhe të tjera për Jugosllavinë e sotëme).

Ai thoshte: “E duam shumë Kosovën tonë, por ma shumë duam nënën tonë Shqipëri dhe duhet, që në çdo lamë të na e kaloni ne në Kosovë”.

Gjatë bisedave të ndryshme për përparimin e vëndit tonë, fliste me dashuri për udhëheqësit tanë. Kishte dëshirë të madhe të shihte shokun Enver Hoxha dhe i ngeli merak që në festën e 1 Majit nuk e pa ashtu si duhet. Vlersonte shumë kujdesin dhe shpenzimet që bënte shteti për zbulimet arkeologjike, për ruajtjen dhe mirëmbajtjen e veprave të artit, muzeve etj.

Ishte shumë i etur që të mësonte sa më shumë nga historia e lashtë dhe përparimet e sotëme të vëndit tonë. Gjithmonë shprehej entuziast për çdo gjë që i pëlqente. Kur pa Butrintin dhe Sarandën tha: “Këto janë vënde të mrekullueshme, do t’u them të gjithë kosovarëve të vijnë dhe të pushojnë këtu”.

vijon nesër

Memorie.al