Hürriyet mblodhi së bashku ekspertët kryesorë të Turqisë për çështje kritike si gjeoshkenca, menaxhimi i fatkeqësive-emergjencave, planifikimi i qytetit, ligji, ndërtimi, financat, siguria, komunikimi dhe ndihma e parë në dosjen ‘Stamboll’.
Ja 100 propozimet e tyre kryesore:
1- Për mbijetesën e Turqisë duhet të nisë menjëherë një ‘mobilizim kombëtar’. (Mikdat Kadıoğlu)
2- Të krijohen rrugë evakuimi në qytet për t’u përdorur gjatë tërmeteve. Rrugët ekzistuese të evakuimit përdoren si parkingje, ato duhet të zbrazen menjëherë dhe të mbahen bosh. (Pelin Pinar Giritlioglu)
3- Të hapen menjëherë rrugët që të çojnë në det. Qyteti duhet të lidhet me detin me rrugë të shkurtra që të çojnë në kodrat e Stambollit. (Cem Gurdeniz)
4- Janë 6 vende për të evakuuar Stambollin nga deti. Ky numër është i pamjaftueshëm, duhet të rritet. (Cem Gurdeniz)
5- Për të siguruar transportin nga deti, numri i rampave detare nga 17 duhet të rritet në 300. (Cem Gurdeniz)
6- Të bëhet një plan për përdorimin e varkave në të gjitha marinat dhe strehimoret e peshkatarëve pas katastrofës. (Cem Gurdeniz)
7- Një sistem gjurmimi i drejtpërdrejtë në internet duhet të instalohet në makinat e ndërtimit brenda dhe rreth Stambollit. (Ziyadin Cakir)
8- Portet të kthehen në baza logjistike. (Cem Gurdeniz)
9- Të krijohen spitalet në terren, të zhvillohen sipas nevojave ato të krijuara gjatë pandemisë dhe t’u shtohen anije të mëdha spitalore në bregdet. (Namik Caglayan)
10- Të krijohet një flotë për transportin e pajisjeve të ndërtimit dhe mjeteve të ndihmës. (Cem Gurdeniz)
11- Duhet të furnizohen automjete me panele diellore dhe bateri të fuqishme. (Ozan Erdinç)
12- Duhet të marrim masa sot dhe të përgatisim dyqane ushqimore nëntokësore. (Drita Yavuz)
13- Në veri të qytetit duhet të krijohen hapësira të përkohshme banimi me burime të rinovueshme të energjisë, sisteme të ruajtjes së energjisë, gjeneratorë dizel dhe infrastrukturë të gatshme për viktimat e mundshme të tërmetit. (Ozan Erdinç)
14- Parqet e tërmeteve duhet të projektohen urgjentisht për përdorim pas fatkeqësive. (Faruk Goksu)
15- Zonat e grumbullimit duhet të integrohen në spitale dhe institucione publike. (Pelin Pinar Giritlioglu)
16- Në lagje të vendosen kontejnerë për tërmetet. (Shpresoj Dinçşahin)
17- Të rritet numri i anijeve zjarrfikëse. (Cem Gurdeniz)
18- Do të ketë shumë nevojë për anije pasagjerësh, planifikimi duhet bërë paraprakisht. (Cem Gurdeniz)
19- Aeroporti Atatürk duhet të sillet në statusin e ‘aeroportit emergjent’ dhe të shndërrohet në një bazë fatkeqësie. (Kubilay Kaptan, Pelin Pınar Giritlioğlu)
20- Të përcaktohet statusi i rrezikut të të gjitha urave, mbikalimeve dhe nënkalimeve në Stamboll. (Ziyadin Cakir – Nihat Sen)
21- Ura Haliç Köprüsü është dëmtuar shumë kohët e fundit. Është në një situatë shumë të rrezikshme. (Kapiten Kubilay)
22- Të rishikohen të gjitha muret mbajtëse dhe perdet në qytet. (Nihat Sen)
23- Të bëhet testimi i rrezikut të të gjitha objekteve publike dhe objekteve historike, veçanërisht spitaleve dhe shkollave. (Namik Cagatay)
24- Infrastruktura të rëndësishme si uji, digat, kanalizimet, energjia elektrike dhe komunikimi duhet të bëhen të sigurta. (Namik Cagatay)
25- Në qytet mund të prishen 70-100 mijë ndërtesa. Këto ndërtesa duhet të prishen dhe të rindërtohen. (Yavuz Işık, Mikdat Kadıoğlu)
26- Në 100 mijë ndërtesat që rrezikohen nga shembja, si në Japoni, të vendosen njëkohësisht kafaze çeliku. Ata që jetojnë në këto shtëpi duhet të hiqen nga arkivoli. (Mikdat Kadıoğlu)
27- Për personat në rrezik që jetojnë në këto ndërtesa, duhet të krijohen qendra të përkohshme akomodimi në pikat e afërta të qytetit si Şile, Gebze dhe Arnavutköy dhe nëse është e nevojshme, të krijohen qytete me kontejnerë. (Senol Saltik)
28-4 milionë njerëz janë në rrezik në Stamboll. Vetëm prishja dhe ndërtimi i një godine të re në të njëjtin vend nuk është zgjidhje. Disa vende duhet të prishen dhe të kthehen në hapësira të gjelbra bosh. (Faruk Goksu)
29- Zonat me rrezikshmëri të lartë të shpallen si ‘zona fatkeqësish’. (Ali Guvenc Qershia)
30- Transformimi duhet trajtuar jo vetëm si Stambolli, por edhe e gjithë Marmara, nga Ura e Osmangazit deri te Ura e Çanakkalasë. (Mehmet Kalyoncu)
31- Ndërtesat me kolona të prera duhet të identifikohen dhe evakuohen shpejt. (Senol Saltik)
32- Të prishen strukturat në zonat e ndërtuara nga mbushja e detit. (Pelin Pinar Giritlioglu)
33- Të gjitha ndërtesat e ndërtuara para vitit 2000 në rrethet në bregdetin e Marmarasë duhet të transformohen. (Nihat Sen)
34- Kombinimi i rajoneve, zonave, ishujve dhe tetë deri në dhjetë parcela duhet të udhëheqin rrugën për transformim së bashku. (Nihat Sen)
35- Të përshpejtohen projektet e banesave sociale, të përfshihen bashkitë dhe të prodhohen banesa më të lira në një kohë më të shkurtër. (Ali Güveç Kiraz – Pelin Pınar Giritlioğlu)
36- Në kolonat e katit të hyrjes të ndërtesave të reja duhet të vendoset një sistem alarmi teknologjik. (Senol Saltik)
37- Të rritet urgjentisht ndihma për qiranë për banorët e pallatit, i cili u evakuua pasi është i rrezikshëm. (Rezan Epözdemir)
38- Të gjitha ndërtesat në zonat më të rrezikshme duhet të prishen dhe të rindërtohen. Proceset demokratike si pëlqimi dhe konsensusi publik duhet të pezullohen për një kohë për interesin e përbashkët të publikut. (Nazmiye Karaca)
39- Nuk duhet pritur që pronarët e shtëpive të dalin vullnetarë për zbulimin e ndërtesave me rrezik, bashkitë duhet të punojnë pa leje. (Taner Fin)
40- Në strukturat me rrezik që kërcënojnë sigurinë e jetës, të parandalohet vendimi i gjykatave për pezullimin e ekzekutimit. (Ali Guvenc Qershia)
41- Të hiqet e drejta për të kundërshtuar vendimin e ndërtimit të rrezikshëm, që pengon transformimin. (Ali Guvenc Qershia)
42- Nëse nuk arrihet shumica për transformim, shteti duhet të përdorë të drejtën e shpronësimit. (Ali Guvenc Qershia)
43- Qytetarët që jetojnë në vende ku nuk është i mundur transformimi duhet të zhvendosen në një vend tjetër me pëlqimin e tyre. (Mehmet Kalyoncu)
44- Duhet të nisë menjëherë një projekt shembullor transformimi dhe qytetarët të shohin transformimin e duhur. (Faruk Goksu)
45- Njoftimet e shërbimit publik për procesin e transformimit urban për pronarët dhe qiramarrësit duhet të transmetohen, broshura të shpërndahen në apartamente. (Nahide Esra Konsulente)
46- Strukturat me rrezik duhet të ndërtohen nga shteti pa marrë parasysh asnjë marzh fitimi dhe financimi i tyre të mbulohet nga shteti dhe fondet kur është e nevojshme. (Nazmiye Karaca)
47- Kreditë afatgjata, pa interes ose me interes shumë të ulët duhet të jepen nga burime ndërkombëtare si BE dhe Banka Botërore. (Taner Yüzgeç, Afşin Hatipoğlu)
48- Shkëmbimi duhet të përdoret për financimin e strehimit rezervë. (Mehmet Kalyoncu)
49- IMM duhet të emetojë obligacione dhe të krijojë një fond investimi në pasuri të paluajtshme në praktikat e veta. (Ali Guvenc Qershia)
50- Në mënyrë që transformimi urban të jetë me kosto efektive, shteti duhet të krijojë filiale që do të prodhojnë materiale ndërtimi me çmim të lirë dhe me cilësi të lartë. (Nahide Esra Konsulente)
51- TVSH është 18 për qind në rikonstruksion, kjo normë duhet të ulet. (Sinan Turkkan)
52- Bankat nuk japin kredi përforcuese, duhet rregullore e re. (Sinan Turkkan)
53- Duhet të jepen kredi shumë më të gjata pa interes për një periudhë të caktuar. (Mustafa Şeref Kısak)
54- Ndërtimi i banesave në zonat e ndërtesave rezervë duhet të fillojë shpejt. Ata që lënë shtëpitë e tyre për transformim duhet të vendosen këtu. (Mehmet Kalyoncu)
55- Duke mbështetur sektorin privat, banesat me qira duhet të prodhohen në shumë rrethe. (Ali Guvenc Qershia)
56- Emlak Konut, TOKİ dhe KİPTAŞ, që i përkasin publikut, të përfshihen në transformimin urban. (Huseyin Alan, Mustafa Seref Kısacik)
57- Të krijohet Ministria e Fatkeqësive. (Senol Saltik)
58- Të krijohen gjykata të specializuara për pasuritë e paluajtshme dhe gjykata për rrezikun e fatkeqësive. (Ali Guvenc Qershia)
59- Të krijohet Këshilli i Lartë i Mbikëqyrjes së Ndërtimit në varësi të Ministrisë së Mjedisit dhe Urbanizimit. (Senol Saltik)
60- Të krijohet bordi mbikëqyrës i industrisë së ndërtimit për sektorin e ndërtimit. (Mehmet Kalyoncu)
61- Të ndryshohet tërësisht sistemi i kontrollit të ndërtesës. (Taner Fin)
62- Të përgatitet një ligj i ri zonimi. (Taner Fin)
63- Ata që kanë para duhet të pengohen të bëjnë kontraktim. (Sinan Turkkan)
64- Do të ketë shumë nevojë për shtëpi bosh gjatë transformimit. Shitjet e banesave për të huajt duhet të ndërpriten për 5 vjet, dhënia me qira e një shtëpie për një të huaj duhet të jetë subjekt i lejes. (Afsin Hatipoglu)
65- Kontraktorët duhet të kontrollojnë periodikisht projektet që kanë ndërtuar dhe shitur. (Nazmi Durbakamam)
66- Të gjithë kontraktorët duhet të kenë një regjistër. Ata që bëjnë prodhime mashtruese duhet të përpunohen në sistem. (Nazmi Durbakamam)
67- Të ndalohet shitja dhe dhënia me qira e shtëpive dhe vendeve të punës me rrezik. (Faruk Goksu)
68- Për ndërtesat që nuk janë rezistente ndaj tërmeteve, shënimi ‘ndërtesë me rrezik’ dhe ‘nuk mund të jepet me qira’ duhet të përfshihet në aktin e pronës. (Faruk Goksu)
69- Penalitetet e dhëna për kontraktorin që ka thyer vulën dhe ka vazhduar ndërtimin duhet të jenë pengesë. (Rezan Epözdemir)
70- Paqja e rindërtimit nuk duhet të bëhet më. (Pelin Pinar Giritlioglu)
71- Në ndërtimet e reja nuk duhet të ndërtohen dyqane poshtë godinës. (Nazmi Durbakamam)
72- Shifrat tavan rajonale duhet të përcaktohen kundrejt problemit të qirasë që do të lindë në transformim. (Faruk Goksu)
73- “Sigurimi i ndërtesave” duhet të vihet në fuqi për të gjitha ndërtesat. (Ali Riza Ilgezdi)
74- Duhet të krijohet një ‘Qendra e re e Koordinimit të Fatkeqësive’ në të cilën do të punojnë së bashku Guvernatoria e Stambollit, TAF, IMM, bashkitë e rretheve dhe organizatat joqeveritare. (Namik Cagatay)
75- Struktura e AFAD duhet të rregullohet shpejt. (Kapiten Kubilay)
76- Fabrikat, punishtet apo objektet industriale duhet të zhvendosen nga Stambolli. (Pelin Pinar Giritlioglu)
77- Sistemet e energjisë diellore duhet të krijohen kundër ndërprerjeve të energjisë. (Ozan Erdinç)
78- Të rritet numri dhe fuqia e gjeneratorëve. (Ozan Erdinç)
79- Duhet të përgatiten automjetet me goma jashtë rrugës, strukturë të fortë dhe rezervuarë të mëdhenj karburanti, me gjeneratorë që mund të hyjnë në zonat e rrënojave. (Ozan Erdinç)
80- Energjia diellore në sistemin e çatisë së stadiumit Galatasaray . Mund të jetë një vend i mirë grumbullimi. Duhet të planifikohet paraprakisht. (Ozan Erdinç)
81- Stacionet bazë të lëvizshme që mund të përdorin energji të rinovueshme duhet të përgatiten në zona të sigurta të qytetit kundër kolapsit të stacioneve bazë. (Ozan Erdinç)
82- GSM dhe kompanive të internetit duhet t’i jepet një ultimatum duke thënë: “Nëse doni të vazhdoni të shërbeni në këtë vend, kryeni menjëherë investimet e nevojshme”. (Kapiten Kubilay)
83- Edukimi për tërmetet duhet të jepet duke filluar nga kopshtet. (Kapiten Kubilay)
84- Duke filluar nga shkolla fillore dhe e mesme, të jepet trajnimi për ndihmën e parë, kërkim-shpëtim pas Tërmetit. (Faruk Göksu – Kapiten Kubilay)
85- Do të kërkohen dhjetëra mijëra ekipe kërkim-shpëtimi. Duhet të përgatitet sot. (Taner Fin)
86- Secilit në lagje t’i jepet një detyrë sipas fushës së ekspertizës. (Ali Guvenc Qershia)
87- Planet e emergjencës duhet të përgatiten në vendet e punës. (Shpresoj Dinçşahin)
88- Në universitete të krijohen klube të kërkim-shpëtimit. (Shpresoj Dinçşahin)
89- OJQ-të, ushtarët dhe policia duhet të bashkëpunojnë dhe të kryejnë aktivitete të përbashkëta pune. (Shpresoj Dinçşahin)
90- Njerëzit duhet të mësohen tërësisht se çfarë të bëjnë gjatë dhe pas tërmetit. Të gjithë duhet të mësojnë pozicionin e fetusit. (Shpresoj Dinçşahin)
91- Trajnimi për rregullimin e orendive në shtëpi duhet të jetë i detyrueshëm. (Kapiten Kubilay)
92- Ata që jetojnë në plazhe duhet të trajnohen kundër cunamit dhe të mësohen rrugët e shpëtimit. (Nazmiye Karaca)
93- Banesat dhe vendet duhet të përgatisin një plan evakuimi. (Shpresoj Dinçşahin)
94- Në çdo klasë dhe në çdo shtëpi duhet vendosur një çantë tërmeti. (Faruk Göksu, Kapiten Kubilay)
95- Planet që tregojnë korridoret e evakuimit të Stambollit duhet të vendosen në apartamente dhe të ndahen me të gjithë qytetin duke zhvilluar aplikacione. (Faruk Goksu)
96- Harta tokësore e qytetit duhet të shpërndahet në një gjuhë të kuptueshme nga publiku dhe në një mënyrë që të mos e shqetësojë atë. (Faruk Goksu)
97- Të mbahet punëtoria ‘Zero sekondë’. (Shpresoj Dinçşahin)
98- Për zbatimin e planeve kundër fatkeqësive duhet të kryhen stërvitje të detajuara një herë në vit. (Cem Gürdeniz, Kapiten Kubilay)
99- Është koha të praktikoni, të mos flisni më. Vullneti politik duhet të veprojë menjëherë. (Kubilay Kaptan, Cem Gürdeniz, Nihat Şen)
100- Popullsia e Stambollit është shumë e lartë, duhet të jetë më e rrallë. Migrimi në qytete të tjera duhet të inkurajohet. (Faruk Goksu)
Hürriyet mblodhi së bashku ekspertët kryesorë të Turqisë për çështje kritike si gjeoshkenca, menaxhimi i fatkeqësive-emergjencave, planifikimi i qytetit, ligji, ndërtimi, financat, siguria, komunikimi dhe ndihma e parë në dosjen ‘Stamboll’.
– Afşin Hatipoğlu (Zëvendës President i Shoqatës së Ligjit për Pasuri të Paluajtshme, avokat)
– Ali Güvenç Kiraz (Kryetar i Shoqatës së Ligjit për Pasuri të Paluajtshme, avokat)
– Ali Rıza İlgezdi (Avokat)
– Cem Gürdeniz (Admiral në pension)
– Cem Murat Sofuoğlu (Avokat)
– Faruk Göksu (Planifikues i qytetit)
– Feramuz Erdin (Shef i Policisë në pension)
– Hüseyin Alan (Kryetar i Dhomës së Inxhinierëve Gjeologjikë)
– Kubilay Kaptan (Specialist i Fatkeqësive, Inxhinier Ndërtimi)
– Mehmet Kalyoncu (President i Shoqatës së Investitorëve të Pasurive të Paluajtshme)
– Prof. Dr. Mikdat Kadıoğlu (Lektor i Departamentit të Menaxhimit të Emergjencave dhe Fatkeqësive të ITU)
– Mustafa Şeref Kısacık (Avokat)
– Prof. Dr. Namık Çağatay (Anëtar i Akademisë së Shkencave, Gjeoshkencëtar)
– Nahide Esra Konsulente (Avokate).
– Nazmi Durbakalım (President i Shoqatës së Ndërtuesve të Stambollit)
– Nazmiye Karaca (Anëtare e Bordit të Shoqatës së Ekipit të Reagimit Emergjent të Vullnetarëve të Fatkeqësive të Lagjes)
– Nihat Şen (Specialist i Transformimit Urban, Arkitekt)
– Prof. Dr. Okan Tüysüz (Anëtar i fakultetit të ITU, shkencëtar i tokës)
– Prof. Dr. Ozan Erdinç (Universiteti Teknik Yıldız, Fakulteti i Elektrikës dhe Elektronikës, Departamenti i Inxhinierisë Elektrike, Sistemet Elektrike të Energjisë Alternative, Grupi i Punës Multidisiplinor i Katastrofave dhe Energjisë)
– Pelin Pınar Giritlioğlu (Kryetar i Degës së Stambollit të Dhomës së Urbanistëve)
– Dr. Rezan Epözdemir (Avokat)
– Sinan Türkkan (President i Shoqatës për Forcimin e Tërmeteve)
– Şenol Saltık (Specialist i Ligjit për Transformimin Urban, Pasuri të Paluajtshme, Zonim dhe Ndërtim, Jurist)
– Taner Yüzgeç (Kryetar i Dhomës së Inxhinierëve të Ndërtimit të TMMOB)
– Tayfun Küçükoğlu (President i Shoqatës së Industrialistëve të Materialeve të Ndërtimit)
– Umut Dinçşahin (Koordinator i Kërkimit dhe Shpëtimit GEA)
– Yavuz Işık (President i Shoqatës Turke të Betonit të Gatishëm)
– Prof. Dr. Yücel Yılmaz (Anëtar i Akademisë së Shkencave, Gjeoshkencëtar)
– Prof. Dr. Ziyadin Çakır (Shkencëtar gjeolog, Anëtar i Akademisë së Shkencave)
Marrë nga Hürriyet, Në shqip tetova.com
